Janusz Kurtyka, ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, prof. Jan Łopuski, Komitet Katyński, Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej oraz Muzeum Sługi Bożego Księdza Jerzego Popiełuszki zostali laureatami nagrody Kustosza Pamięci Narodowej.
Nagroda jest przyznawana corocznie od 2002 roku przez Kapitułę nagrody pod przewodnictwem prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Mogą ją otrzymywać instytucje, organizacje społeczne i osoby fizyczne za szczególnie aktywne działania na rzecz upamiętnienia historii polskiego narodu w latach 1939-1989, a także za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami IPN.
Tegoroczna uroczystość wręczenia wyróżnień odbyła się w środę w stołecznym Teatrze Kamienica. Poprzedził je spektakl "Apel katyński" w reż. Emiliana Kamińskiego.
"Ta edycja nagrody jest szczególna, głównie dlatego, że trzy osoby nią uhonorowane zginęły w katastrofie samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem 10 kwietnia. Jeszcze przed katastrofą kapituła nagrody postanowiła wyróżnić Komitet Katyński Stefana Melaka i Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej Bożeny Łojek. Po 10 kwietnia kapituła przyznała specjalne wyróżnienie prezesowi IPN Januszowi Kurtyce. Był on bowiem nie tylko inicjatorem nagrody, ale zawsze zależało mu na honorowaniu poszukiwaczy prawdy historycznej, o którą sam także zawsze dbał, przywracając pamięć wielu zapomnianym bohaterom" - powiedział PAP rzecznik IPN Andrzej Arseniuk.
"Dla mnie to bardzo smutna uroczystość, ponieważ na moim miejscu powinien być mój mąż i to nie teraz, ale za 20 lat. Dlatego chociaż nagroda ma oczywiście ogromną wartość dla nas, jest jednak połączona z wielką dozą smutku" - podkreśliła w rozmowie z PAP przybyła na uroczystość wręczenia nagrody wdowa po Januszu Kurtyce, Zuzanna.
Jak podkreślił historyk Kościoła, publicysta i poeta ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, ta nagroda jest dla niego ogromną satysfakcją również dlatego, że wnioskodawcą był Światowy Związek Kresowian. "Jestem z pochodzenia kresowianinem, dlatego zająłem się tematyką ludobójstwa na Kresach Wschodnich dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich. Są to kwestie niezwykle trudne, przede wszystkim dlatego, że raz - jak napisał w pamiętniku mój ojciec - zbrodni dokonała UPA, a po raz drugi dokonano jej poprzez milczenie na ten temat. Mam nadzieję, że dzięki nagrodzie ta tematyka poruszana przeze mnie w wielu publikacjach, stanie się nieco bardziej znana, zwłaszcza ludziom młodym" - zaznaczył w rozmowie z PAP ks. Isakowicz-Zaleski.
Nagrodę otrzymał także prof. Jan Łopuski, profesor prawa, znawca prawa morskiego i nauczyciel akademicki. Był żołnierzem i kronikarzem Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie. Popularyzuje również wiedzę o Polskim Państwie Podziemnym. Jest autorem wielu artykułów i książek za zakresu prawa oraz licznych opracowań historycznych.
Wyróżniono również Komitet Katyński, który powstał w 1979 roku z inicjatywy m.in. kapelana AK ks. Wacława Karłowicza oraz braci Stefana, Andrzeja, Arkadiusza i Sławomira Melaków. Stefan Melak zginął 10 kwietnia w katastrofie pod Smoleńskiem. Komitet stawia sobie za cel upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej oraz pielęgnowanie pamięci o Polakach pomordowanych na Wschodzie. Z inicjatywy Komitetu w Dolince Katyńskiej na stołecznych Wojskowych Powązkach stanął pomnik ofiar Katynia.
Laureatem nagrody został także Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, który powstał w 1989 roku. Jedną z jego założycielek była Bożena Mamontowicz-Łojek, jedna z ofiar kwietniowej katastrofy smoleńskiej. Celem działalności Komitetu jest praca badawcza i działalność poświęcona ujawnianiu prawdy o zbrodni katyńskiej. Członkowie Komitetu uczestniczyli m.in. w pracach związanych z budową cmentarzy w Katyniu, Charkowie i Miednoje, organizacja przygotowała także 23. Sesje Katyńskie poświęcone zbrodni.
Nagrodzone zostało również Muzeum Sługi Bożego Księdza Jerzego Popiełuszki, które otwarto w 2004 roku na terenie stołecznej parafii pw. św. Stanisława Kostki, gdzie ks. Popiełuszko był duszpasterzem. Znajdują się tam przedmioty związane z osobą kapłana, na terenie parafii jest również jego grób. Placówka organizuje wystawy, konferencje naukowe oraz odczyty popularyzujące wiedzę o zamordowanym przez Służbę Bezpieczeństwa kapelanie warszawskiej Solidarności.
Laureatami nagrody w poprzednich latach zostali m.in. Tomasz Strzembosz, Studium Polski Podziemnej, Władysław Bartoszewski, zespół redakcyjny edycji "Zrzeszenie +Wolność i Niezawisłość+ w dokumentach", Stowarzyszenie "Archiwum Solidarności", Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, ks. prałat Wacław Karłowicz i pośmiertnie Paweł Jasienica.(PAP)
akn/ abe/ jbr/
