Zdjęcia aparatury podsłuchowej i obserwacyjnej, zobowiązania do współpracy z organami bezpieczeństwa i opisy procedur prowadzenia kartotek "wrogów ludu" w państwach bloku komunistycznego można m.in. zobaczyć na wystawie IPN otwartej w czwartek w Warszawie.
Wystawa plenerowa "...a akta zniszczyć. Archiwa komunistycznego aparatu represji w Polsce i innych krajach Europy" przedstawia model funkcjonowania archiwów byłych komunistycznych służb specjalnych w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Ukazuje ona zasady prowadzenia ewidencji operacyjnej i zdobywania wiedzy o obywatelach, w tym inwigilacji.
Przedstawione zostały metody represji stosowane przez aparat bezpieczeństwa, sposoby niszczenia dokumentacji służb komunistycznych w okresie przemian ustrojowych oraz metody cyfrowego archiwizowania zachowanych akt.
"Ekspozycja jest wynikiem współpracy Instytutu Pamięci Narodowej i instytucji zagranicznych, głównie wchodzących w skład Europejskiej Sieci Instytucji Archiwalnych Zajmujących się Aktami Tajnych Służb. Jej celem jest przybliżenie zasad funkcjonowania służb specjalnych w krajach komunistycznych. Myślę, że dla mieszkańców stolicy i odwiedzających miasto turystów będzie to wyjątkowa możliwość zapoznania się tym szeroko zakrojonym aparatem represji, zwłaszcza dzięki angielskiemu tłumaczeniu towarzyszącemu umieszczonym na planszach opisom" - mówił podczas otwarcia wystawy p.o. prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Franciszek Gryciuk.
Pierwsze z tablic wystawy prezentują mapę Europy Środkowo-Wschodniej z wyszczególnieniem nazw komunistycznych służb bezpieczeństwa działających w poszczególnych krajach oraz danych na temat liczebności ich kadr. Dzięki kolejnym planszom zwiedzający mogą zapoznać się z procedurą werbowania tajnych współpracowników, tzw. osobowych źródeł informacji, oraz prowadzenia akcji inwigilacyjnych "wrogów ludu" i używanej w tym celu aparatury podsłuchowej i podglądowej.
Duża część ekspozycji jest poświęcona tworzeniu i funkcjonowaniu archiwów operacyjnych oraz kartotek z danymi współpracowników i teczkami spraw prowadzonych przeciwko "wrogom ludu". Można zobaczyć jak wyglądały wzory poszczególnych dokumentów oraz niektórzy z funkcjonariuszy je tworzących. W dalszej części zwiedzający mogą zapoznać się z aparaturą, która w latach 80. zaczęła pozwalać na informatyzację zasobów archiwalnych służb specjalnych.
Ostatni fragment wystawy przedstawia współpracę pomiędzy służbami z poszczególnych krajów bloku komunistycznego, sposoby zafałszowywania przez nie historii połączone z działaniami propagandowymi oraz akcje polskiego SB przeciwko Solidarności. Ekspozycję zamyka prezentacja działań służb z przełomu lat 80. i 90. mających na celu zniszczenie ich archiwów oraz późniejszych działań instytucji archiwalnych zmierzających do rekonstrukcji zasobów komunistycznych służb specjalnych.
Ekspozycja jest częścią obchodów 10. rocznicy powstania Instytutu Pamięci Narodowej. Będzie dostępna dla zwiedzających do 27 października.(PAP)
akn/ ls/ jbr/
