"Viribus unitis? Polscy parlamentarzyści w monarchii habsburskiej 1848-1918" - to tytuł wystawy w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.
"U źródeł wystawy znajduje się projekt rejestracji poloników parlamentu austriackiego. Kwerendę w archiwum parlamentu przeprowadził prof. Jerzy Gaul. Katalog tych poloników ukaże się w postaci książkowej" - powiedział komisarz wystawy, dyrektor stacji naukowej PAN w Wiedniu. prof. Bogusław Dybaś.
Wystawa przypomina wybitne osobistości, które zasiadały w parlamencie austriackim a także piastowały stanowiska rządowe. Franciszek Smolka był prezydentem parlamentu, Agenor Gołuchowski - ministrem spraw zagranicznych, Alfred Potocki i Kazimierz Badeni byli premierami, Julian Dunajewski i Leon Biliński - ministrami finansów.
W parlamencie wiedeńskim karierę polityczną zaczynali wybitni politycy i parlamentarzyści dwudziestolecia międzywojennego: Ignacy Daszyński i Wincenty Witos. Posłem do parlamentu austriackiego był Józef Buzek, stryjeczny dziadek byłego premiera Jerzego Buzka, w II Rzeczpospolitej poseł i senator.
"Parlament austriacki był znakomitą szkołą techniki politycznej" - powiedział prof. Bogusław Dybaś.
Ekspozycja składa się z osiemnastu elementów wystawienniczych, których forma nawiązuje do foteli, w jakich zasiadali polscy parlamentarzyści. Na wysokich oparciach umieszczono wielkoformatowe wizerunki Polaków - członków Izby Panów i Izby Posłów. Opisano system wyborczy i parlamentarny monarchii austro-węgierskiej, codzienną pracę polskich członków parlamentu a także ich starania o oświatowy i gospodarczy rozwój Galicji. Walczyli z "nędzą galicyjską" (pojęcie pochodzi od tytułu książki Stanisława Szczepanowskiego, przemysłowca i posła) składając m.in. wniosek w 1909 roku o dofinansowanie kółek rolniczych w Galicji, przyczyniających się do wzrostu kultury rolnej i cywilizacyjnego postępu na wsi.
Na wystawie pokazano także wybór dokumentów, m.in. interpelacje składane przez polskich parlamentarzystów.
Wystawa była prezentowana już w Wiedniu oraz w gmachu Sejmu. W AGAD można oglądać ją do 29 marca, od poniedziałku do piątku. (PAP)
tst/ abe/
