Zakończono konserwację pierwszej części zbioru Spółdzielni Artystów ŁAD, zawierającego unikalne projekty tkanin żakardowych powstałych w latach 40. - 80. XX w. - poinformowali PAP przedstawiciele Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, w którym znajdują się zbiory.
"Przed paroma laty dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury zakupiliśmy zbiory Warsztatów Tkackich Spółdzielni Artystów ŁAD. Ta zrzeszająca artystów spółdzielnia założona w 1926 r. z inicjatywy profesorów i studentów warszawskiej ASP, zajmowała się projektowaniem praktycznie wszystkiego - tkanin, ceramiki, metalowych przedmiotów. Ich wyroby są powszechnie cenionym zjawiskiem w polskiej sztuce. Ich zaletą były świetne projekty, odwołujące się do naszej tradycyjnej sztuki ludowej i dostępne dla kieszeni przeciętnego urzędnika" - opowiadała PAP kierownik Działu Rzemiosła Artystycznego Muzeum Historycznego m.st. Warszawy Agnieszka Dąbrowska.
Jak wyjaśniła, podczas wojny większość zasobów Spółdzielni uległa spaleniu. Po 1945 r. podjęto próbę odtworzenia Spółdzielni i powołano do życia Warsztaty Tkackie. "Kupiono krosna, artyści projektujący przed wojną częściowo odtworzyli swoje projekty, powstawały też nowe. To ciekawe prace, niektóre nawiązują do klasycznych wzorów, które przyniosły im sławę w międzywojniu, inne odwoływały się do prądów popularnych po wojnie. W pewnym momencie Warsztaty funkcjonowały także w połączeniu z Cepelią. Sytuacja skomplikowała się w okresie transformacji. Manufaktura została zakupiona przez prywatną osobę i przez kilkanaście lat funkcjonowała jako prywatne przedsiębiorstwo" - relacjonowała Dąbrowska.
Później w związku z problemami głównie lokalowymi właściciela firmy zbiory Warsztatów Tkackich zostały najpierw wpisane na listę zabytków, a później dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Kultury zakupiło je Muzeum Historyczne m.st. Warszawy.
"Dzięki temu posiadamy wszystkie elementy potrzebne do wytworzenia tkaniny żakardowej. Mamy projekty malowane, czyli barwny rysunek, który artysta tworzy, by przybliżyć jak tkanina ma wyglądać. Później ten rysunek jest podstawą do sporządzenia rysunku technicznego na papierze milimetrowym. Ten rysunek jest podstawą do wybicia perforowanych, tekturowych kart, które łączą się w łańcuchy tworząc tzw. łańcuchy kart żakardowych. Są one instalowane na krosno. Wzór tkaniny zależy od rodzaju i koloru użytych potem do tkania nici. Mamy też kilkaset próbek powstałych tkanin, w różnych wersjach kolorystycznych. Warsztaty tkanin żakardowych są obecnie unikalne, na świecie zachowało się już tylko kilka z nich" - mówiła kierownik Działu Rzemiosła Artystycznego.
Muzeum przyjęło zbiór do zasobów, zabezpieczyło, skatalogowało i opisało. Następnym krokiem było zadbanie, by zbiory nie ulegały degradacji. "Były bardzo zniszczone przechowywaniem w złych warunkach, w szklarni. Poza tym przez lata traktowano je jak normalny materiał roboczy. Konserwacja, która trwała kilka miesięcy, była więc konieczna. W pierwszej transzy postanowiliśmy zadbać o rzeczy najbardziej zniszczone, a jednocześnie stanowiące taką próbkę zbiorów" - powiedziała Dąbrowska.
Wybrano 23 obiekty autorstwa szczególnie zasłużonych artystów, motywy typowe dla ŁADU w różnych okresach (w tym patriotyczne - jak orły czy zaczerpnięte z pasów kontuszowych i warszawskie - jak Syrenki) oraz zamówienia realizowane dla budynków użyteczności publicznej.
"Najpilniejszej konserwacji wymagały papierowe projekty tkanin i łańcuchy kart żakardowych. Konserwacja była dość trudna, ponieważ obiekty znajdują się na różnych podkładach, takich jak kalka czy papier, wykonane różnymi technikami, dużych formatów, dlatego konserwatorsko było to wyzwanie. Mamy nadzieję na przeprowadzenie konserwacji całego zbioru, na razie jednak nie mamy na to funduszy" - podsumowała Dąbrowska.
Na cały, liczący blisko 2 tys. obiektów zbiór po Warsztatach Tkackich Spółdzielni Artystów ŁAD składają się krosna, urządzenia tkalnicze, zespoły projektów i rysunków technicznych, łańcuchów kart żakardowych i zestaw próbek tkanin z lat 40. - 80. XX w. autorstwa takich artystów jak m.in. Lucjan Kintopf, Halina Karpińska-Kintopf, Halina Bukowska-Szlekys, Karolina Bułhakowa czy Zofia Czasznicka. (PAP)
akn/ ls/
