Józef Matynia, były więzień niemieckich obozów Auschwitz, Buchenwald i Dachau, współtwórca Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem, zmarł w czwartek w Sopocie w wieku 92 lat - poinformował w piątek Adam Cyra, historyk z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Matynia urodził się 26 października 1919 w Borkowicach koło Przysuchy (obecnie woj. mazowieckie). Dzieciństwo spędził w Pułtusku, gdzie jego ojciec był policjantem. Maturę zdał w szkole średniej w Płocku. W 1932 roku wstąpił do harcerstwa. Został harcmistrzem.
Podczas okupacji niemieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną, kolportował podziemną prasę. Niemcy aresztowali go w listopadzie 1940 roku i osadzili w więzieniu w Pułtusku, a następnie obozie przejściowym w Działdowie, skąd w marcu 1941 roku trafił do KL Auschwitz. Otrzymał numer 10970. Pracował między innymi w komandzie Landwirtschaf. Był woźnicą i orał pola koło Harmęż i Babic. Latem 1941 roku przeszedł do komanda Tierpfleger, gdzie był stajennym.
Wiosną 1943 roku został przewieziony do Buchenwaldu, gdzie początkowo pracował przy budowie kolei. Później został pisarzem blokowym. Działał w konspiracji obozowej. Ewakuowany następnie do KL Dachau, gdzie 29 kwietnia 1945 roku oswobodziła go armia amerykańska.
Historyk z Muzeum Auschwitz Adam Cyra poinformował, że po wojnie Józef Matynia podjął studia prawnicze w Poznaniu. Przez długie lata pracował jako dziennikarz, kierując między innymi redakcją radiową w Gdańsku. Pod koniec lat 60. obronił pracę doktorską z historii niemieckiego nazistowskiego obozu Stutthof koło Gdańska. Zrealizował ponad 240 reportaży historyczno-dokumentalnych. Był autorem około 50 artykułów i referatów o tematyce historycznej. Swoje przeżycia opisał w książce "Młodość utracona za drutami". Z jego inicjatywy powstała Księga Pamięci o mieszkańcach Ziemi Oświęcimskiej, ratujących życie więźniów Auschwitz. Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
Józef Matynia był jednym z założycieli w 1983 roku Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem przez wiele lat jego wiceprezesem oraz szefem oddziału gdańskiego. Towarzystwo grupuje byłych więźniów Auschwitz, ich dzieci oraz nauczycieli. Zrzesza kilka tysięcy członków w całej Polsce. Jego celem jest przekazywanie pamięci o Auschwitz kolejnym pokoleniom.
Matynia był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także Krzyżem Zasługi I klasy Orderu Zasługi RFN za działalność rzecz pojednania polsko-niemieckiego.
Pogrzeb odbędzie się 8 marca. (PAP)
szf/ abe/
