*"Janusz Korczak. Fotobiografia" to album, w którym życie Starego Doktora zostało opowiedziane poprzez zdjęcia - od fotografii zagubionego 10-latka z 1889 roku, po ostatnie zdjęcie zrobione w warszawskim getcie na kilka miesięcy przed śmiercią. *
"Janusz Korczak. Fotobiografia" to historia życia wybitnego polskiego pedagoga, pisarza, lekarza, światowej sławy prekursora działań na rzecz praw dziecka, opowiedziana poprzez fotografie opatrzone cytatami z jego dzieł (w języku polskim i angielskim). Pozbawiona subiektywnego komentarza narracja pozostawia czytelnikowi pole do interpretacji i pozwala wniknąć w intymny świat bohatera. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technik komputerowych zawarte w albumie zdjęcia zostały na nowo opracowane i oczyszczone, dzięki czemu odzyskano wiele szczegółów, wcześniej trudnych do zauważenia. Album przygotował Maciej Sadowski.
"Życie moje było trudne, ale ciekawe. O takie właśnie prosiłem Boga w młodości" - pisał Korczak w "Pamiętniku", a "Fotobiografia", w której zamieszczono większość zachowanych zdjęć Starego Doktora, potwierdza te słowa.
Pierwsza fotografia pochodzi z 1889 roku, dziesięcioletni Henryk Goldszmit patrzy z niej zagubionym spojrzeniem nieszczęśliwego dziecka, którego losy opisze po latach w swojej pierwszej książce "Dziecko salonu". Kolejne strony albumu pokazują, jak Korczak sie zmieniał - z fotografii w mundurze studenta Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego wykonanego około 1904 roku Korczak patrzy pogodnie. Na zrobionym w 1908 roku zdjęciu młodych wychowawców kolonii letniej w Wilhelmówce Korczak wydaje się najmłodszy, najmniej doświadczony. W czasie, gdy powstała ta fotografia, zbierał materiały do tomu reportaży literackich "Józki, Jaski i Franki", który ukazał się w 1911 roku. Dekadę później Korczak napisał podobną książkę o dzieciach żydowskich - "Mośki, Joski i Srule".
Przez kolejne etapy życia Korczaka prowadzą kolejne zdjęcia - z 1914 roku pochodzi fotografia trójki wychowawców Domu Sierot przy Krochmalnej 92: Korczaka, Izaaka Eliasberga i Stefanii Wilczyńskiej, kolejne zdjęcia dokumentują codzienną pracę Korczaka - widzimy go z dziećmi na wakacjach w Wawrze, w orkiestrze wychowanków Domu Sierot Korczak gra na rogu.
W albumie są też fotokopie pierwszych wydań książek Korczaka, m.in. "Jak kochać dziecko" z 1919 roku czy "Prawo dziecka do szacunku" z roku 1928. Zamieszczono też okładkę pierwszego numeru "Małego Przeglądu" - pisma pisanego przez dzieci i dla dzieci, redagowanego przez Janusza Korczaka.
"Kocham Wisłę warszawską i oderwany od Warszawy odczuwam żrącą tęsknotę. Warszawa jest moja i ja jestem jej. Powiem więcej - jestem nią. Razem z nią cieszyłem się i smuciłem, jej pogoda była moją pogodą, jej deszcz i błoto moim też. Z nią razem wzrastałem, Warszawa była terenem czy warsztatem mojej pracy, tu miejsce postoju, tu groby" - pisał Korczak w "Pamiętniku". Wiele fotografii zawartych w albumie przypomina Warszawę czasów Korczaka.
W albumie znalazły się też zdjęcia z ostatniego okresu życia Korczaka w warszawskim w getcie w okresie okupacji niemieckiej. W Domu Sierot przez pewien czas wychowawcom udawało się zapewnić dzieciom minimum egzystencji, jedzenie i opał. Na zdjęciu wychowanków Domu Sierot z 1940 roku widać dzieci wychudzone, ale zdrowe i uśmiechnięte, zdjęcie z sypialni przedstawia łóżka z czystą pościelą. Jednak fotografia Korczaka z września 1940 roku wykonana do kwestionariusza lekarzy przedstawia człowieka, któremu w ciągu kilku miesięcy przybyło kilkanaście lat. Z wychudzonej twarzy Korczaka z posiwiałą brodą spoglądają czujne oczy.
To, co się działo na zewnątrz stworzonego przez Korczaka i Wilczyńską azylu Domu Sierot, widać na innych zdjęciach z getta: tłum żebraków wypełnia ulice, na chodnikach leżą umierające z głodu dzieci. Ostatnie zdjęcie z getta, z zimy 1941 roku, przedstawia Korczaka chorego, w łóżku. Pisał wtedy "Pamiętnik", w którym ostatni wpis pochodzi z 4 sierpnia 1942 roku. Dzień później Korczak, Stefania Wilczyńska i wychowankowie Domu Sierot znaleźli się na Umschlagplatzu, skąd wywieziono ich do Treblinki.
Książka "Janusz Korczak. Fotobiografia" ukazała się nakładem wydawnictwa Iskry. W ubiegłym roku w podobny sposób Maciej Sadowski zaprezentował w książce-albumie "Maria Skłodowska-Curie. Fotobiografia" (Studio Emka) biografię noblistki, tworząc w ten sposób nowy gatunek edytorski kontynuowany w fotobiografii Janusza Korczaka. Właśnie obchodzony jest Rok Korczaka, ustanowiony w 70. rocznicę jego śmierci. (PAP)
aszw/ hes/
