Weksel - co to takiego i jak można go wykorzystać?

Co to jest weksel? To papier wartościowy będący pisemnym zobowiązaniem do zapłaty. Jest więc zabezpieczeniem umowy zawartej pomiędzy stronami, dającym gwarancję terminowej spłaty zobowiązania. Używa się go do podwyższenia bezpieczeństwa umów. Złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego podpisującego. Formę i niezbędne elementy weksla określa Prawo wekslowe.

Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksli. Pierwszy z nich, weksel trasowany, znany również jako weksel ciągniony, polega na tym, że wystawca weksla wskazuje osobę, czyli trasanta, który ma uregulować jego należność na rzecz remitenta. Weksel własny natomiast polega na tym, że to wystawca weksla zobowiązuje się do zapłaty określonej w dokumencie kwoty.

Istnieje jeszcze tzw. weksel in blanco. W chwili wystawienia nie ma w nim wszystkich elementów niezbędnych dla jego ważności. Ustawa nie opisuje jednak, czym jest dokładnie weksel in blanco. Musi zawierać co najmniej podpis wystawcy złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego.

Weksel może być wystawiony na własne zlecenie wystawcy, czyli np. przez osobę fizyczną. Wystawcą może być sam trasat, czyli osoba wskazana do zapłacenia kwoty. Trasant natomiast to wystawca weksla lub czeku, składający na wekslu lub czeku swój podpis. Weksel może być wystawiony na rachunek osoby trzeciej. Wymagania, jakie musi spełniać dokument, aby został uznany za weksel, są bardzo rygorystyczne. Obligatoryjne elementy opisuje ustawa Prawa wekslowego.

Weksel daje różne możliwości. Przede wszystkim wyraża się w odroczonym terminie płatności należności za towar lub usługę do daty oznaczonej na wekslu. Może być wręczany zamiast zapłaty. Pełni także funkcję inwestycyjną. Istnieje możliwość lokowania środków w weksle inwestycyjne, mające chronić oszczędności.

Najczęściej weksel wykorzystuje się podczas zawierania umów o kredyt czy pożyczkę. Kiedy bank udziela kredytu, zależy mu na terminowej i pełnej spłacie. Podejmują więc działania mające zminimalizować ryzyko. Oprócz zbadania zdolności kredytowej klienta bank sięga po weksel. W takich przypadkach korzysta się również z weksla in blanco, który nie ma wpisanej np. kwoty transakcji. W momencie, w którym wszystkie elementy weksla in blanco zostają uzupełnione, staje się on zwykłym wekslem, który może zostać zrealizowany.

Weksel może być jednym ze sposobów zabezpieczenia umów. W tym przypadku gwarantuje pełne i terminowe wykonanie zobowiązania przez wskazanego kontrahenta. Używany jest więc w kontaktach handlowych. Weksel może zabezpieczać zobowiązanie istniejące, jak i przyszłe. W przypadku niedotrzymania umowy przez kontrahenta przedsiębiorca, dzięki posiadanemu wekslowi, ma możliwości dochodzenia swoich praw.

Gdy kredyt zostanie spłacony, wygasają również wszelkie zawarte zabezpieczenia. Po spłacie kredytu bank nie ma prawa do uzupełnienia weksla. Przestaje on być zabezpieczeniem wierzytelności. Kredytobiorca lub pożyczkobiorca powinien jednak zażądać zwrotu dokumentu po zakończeniu spłaty zobowiązania. Obowiązek taki bywa nierzadko zastrzegany w treści deklaracji wekslowej.

Zobowiązanie wekslowe ma specjalny charakter. Nie można go po prostu "anulować". Istnieją jednak dwa sposoby jego unieważnienia. Pierwszy to sądowe umorzenie weksla. Jest możliwy w przypadku zgubienia lub przypadkowego zniszczenia weksla przez posiadacza. Co ważne, po umorzeniu weksla nie można na jego podstawie dochodzić roszczenia. Drugi to po prostu spłata weksla połączona z jego zwrotem. Spłacając weksel, zobowiązanie ulega likwidacji tylko wtedy, gdy weksel zostaje zwrócony wystawcy. Spłata należności bez wydania weksla z powrotem wystawcy nie unieważnia go.