Kontrole podatkowe będą ograniczone
Urzędy Kontroli Skarbowej nie będą mogły wydłużać kontroli poza określone limity.
Zmiana w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej uniemożliwi Urzędom Kontroli Skarbowej wydłużanie kontroli poza określone limity.
Nowelizacja ma zmniejszyć uciążliwość kontroli prowadzonych w związku z postępowaniem podatkowym.
Dotychczas można było przeprowadzać jednocześnie więcej niż jedną kontrolę i kontrole takie nie były limitowane czasowo między innymi w sytuacji, gdy odrębne przepisy przewidywały możliwość przeprowadzenia kontroli w toku prowadzonego postępowania dotyczącego przedsiębiorcy lub też gdy kontrola dotyczyła zasadności dokonania zwrotu podatku VAT i dokonywana była przed dokonaniem takiego zwrotu.
O ile w drugiej z wymienionych sytuacji wprowadzenie wyjątku było uzasadnione i zrozumiałe, o tyle pierwszy z wymienionych wyjątków otwierał furtkę do nieograniczonych czasowo kontroli urzędów kontroli skarbowej.
Zgodnie z ustawą o kontroli skarbowej (art. 13), UKS-y przeprowadzają kontrolę podatkową w ramach postępowania kontrolnego i tym sposobem, istniały podstawy do zastosowania wspomnianego wyjątku. Oznacza to, że kontrole UKS nie były dotychczas limitowane czasowo i mogły być prowadzone równocześnie z inną kontrolą u przedsiębiorcy.
Kontrole podatkowe podejmowane natomiast przez urzędy skarbowe nie są prowadzone w ramach jakiegokolwiek postępowania, dlatego też kontrole urzędów skarbowych - co do zasady - były limitowane.
W tym zakresie przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zmienią się. Najważniejsza zmiana wprowadza ograniczenie możliwości prowadzenia jednoczesnych kontroli oraz ograniczenie czasu kontroli w roku kalendarzowym również w odniesieniu do kontroli przeprowadzanych przez UKS-y.
Wyjątki działały na niekorzyść przedsiębiorców
Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r. regulują między innymi zasady przeprowadzania przez organy administracji publicznej kontroli u przedsiębiorców. Celem tych uregulowań z założenia miało być zmniejszenie uciążliwości kontroli dla firm poprzez ograniczenie ich czasu i częstotliwości.
Na gruncie dotychczasowych uregulowań cel ten nie został do końca osiągnięty. W przepisach ograniczających liczbę i czas trwania kontroli były bowiem liczne wyjątki, które dawały władzom skarbowym prawo do kontrolowania niektórych firm nawet przez cały rok. W związku z ostatnią nowelizacją przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (ustawa zmieniająca z 21 listopada 2008 r.), ma to się zmienić.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (art. 82) stanowi, że nie można równocześnie podejmować więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Jeżeli w firmie toczy się już kontrola innego organu, organ jest zobowiązany odstąpić od czynności kontrolnych i powinien ustalić wspólnie z przedsiębiorcą inny termin kontroli.
Ustawa w dotychczasowym brzmieniu przewidywała ograniczenie co do łącznego czasu trwania kontroli u przedsiębiorcy w danym roku kalendarzowym (art. 83). Mianowicie, czas trwania wszystkich kontroli danego organu w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
- 4 tygodni - w przypadku małych i średnich firm,
- 8 tygodni - w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców.
Warto jednak zwrócić uwagę na literalne brzmienie przepisu, który wprowadza powyższe ograniczenie czasowe dla kontroli przeprowadzanych u przedsiębiorcy w danym roku. Limit ten ustalany jest odrębnie dla poszczególnych organów posiadających uprawnienia kontrolne, tj. przykładowo odrębnie dla ZUS i odrębnie dla urzędu skarbowego.
A zatem, teoretycznie przedsiębiorca może być kontrolowany przez cały rok, o ile kontrole te będą przeprowadzać różne organy.
Przedłużanie czasu kontroli i zbieg kontroli
Przedłużenie czasu trwania kontroli (który jest zawsze wskazany w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli) wymaga uzasadnienia na piśmie. Przedłużenie czasu kontroli jest jednak możliwe tylko w sytuacji, gdy w danym roku kalendarzowym limit czasowy kontroli nie został jeszcze wyczerpany.
Po wyczerpaniu limitu kontroli przez dany organ nie jest dopuszczalne wszczęcie przez niego w tym samym roku kalendarzowym kolejnej kontroli. Dotychczas przepisy przewidywały jednak pewne wyjątki od tej zasady. Wyjątki te dotyczyły zarówno możliwości przeprowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli w firmie, jak i limitu czasu trwania kontroli w roku.
Jak już pisaliśmy, przewidywany dotychczas przez ustawę wyjątek dawał Urzędom Kontroli Skarbowej, przeprowadzającym kontrole w ramach postępowania podatkowego, korzystały z istniejącego wyjątku, przedłużając kontrole poza limity oraz prowadząc je równocześnie z kontrolami prowadzonymi przez inne podmioty.
Terminy w dniach, a nie w tygodniach
Inna istotna zmiana to zróżnicowanie terminów ograniczających czas kontroli w zależności od wielkości przedsiębiorcy. Przepisy będą określać te terminy w dniach roboczych, a nie tak jak dotychczas w tygodniach. I tak, czas trwania wszystkich kontroli danego organu u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie powinien przekraczać:
- 12 dni roboczych - dla mikroprzedsiębiorców (firmy zatrudniające do 9 pracowników i których roczny obrót lub suma bilansowa są mniejsze niż 2 mln EUR),
- 18 dni roboczych - dla małych przedsiębiorców (firmy zatrudniające mniej niż 50 pracowników i których roczny obrót lub suma bilansowa są mniejsze niż 10 mln EUR),
- 24 dni roboczych - dla średnich przedsiębiorców (firmy zatrudniające poniżej 250 pracowników i których roczny obrót jest mniejszy niż 50 mln EUR lub suma bilansowa jest mniejsza niż 43 mln EUR),
- 48 dni roboczych - dla pozostałych przedsiębiorców.
Można zatem liczyć na to, że zmiany pozwolą rzeczywiście ograniczyć uciążliwość kontroli podatkowych dla przedsiębiorców.
