Jej założenia zostały spisane w ramach Artykułu 888 – 902 Kodeksu cywilnego.
Umowy darowizny – właściwa forma
Co do zasady umowę darowizny zawiera się w formie pisemnej. Dla niektórych przedmiotów darowizny ustawodawca przyjął jako obowiązującą formę notarialną. Z pewnością w takiej formie sporządzona musi być umowa darowizny własności i użytkowania wieczystego nieruchomości, a także praw spółdzielczych. Inne przedmioty można przekazać, korzystając ze zwykłej formy pisemnej.
Osoba otrzymująca darowiznę musi zgłosić to do urzędu skarbowego. W tym celu wypełnia się druk SD-Z2. Jeżeli w kwestię przekazywania darowizny jest włączony notariusz, to właśnie on dokonuje zgłoszenia do urzędu.
Wygląd umowy darowizny
Umowy darowizny nie są dokumentami skomplikowanymi, jednak musi zostać w nich zawartych kilka elementów.
Na górze dokumentu znajduje się oczywiście data i miejsce jej sporządzenia. Na dalszych miejscach powinny się również znaleźć dane darczyńcy i obdarowanego, takie jak imię, nazwisko, adres oraz numer seryjny dowodu osobistego. Umowy darowizny zawierać muszą także oznaczenie przedmiotu darowizny (w przypadku samochodu będzie to na przykład pojemność silnika, numer nadwozia, numer rejestracyjny) oraz oświadczenie darczyńcy, w którym potwierdza on, że przedmiot stanowi jego własność i jest wolny od wad prawnych. Dalej znaleźć się musi* oświadczenie o darowiźnie* i jej przyjęciu, a także określona musi zostać data wykonania darowizny. W umowie darowizny powinno się wskazać także wartość przekazywanych dóbr. Ma to znaczenie z uwagi na konsekwencje podatkowe.
Ważne jest wskazanie strony, która ponosić ma koszty zawarcia umowy. Nie może zabraknąć standardowych postanowień końcowych, w tym regulacji prawnych i liczby sporządzonych egzemplarzy.
Darczyńca w umowie darowizny może także zawrzeć dodatkowe zobowiązania względem obdarowanego. Przyjmując darowiznę, obdarowany musi je zaakceptować. Dotyczyć one mogą na przykład specjalnego sposobu dysponowania rzeczą, dbałością o nią etc.
Umowy darowizny a kwestie podatkowe
Nabycie przedmiotu tytułem darowizny jest najczęściej obarczone podatkiem. Zwolnienie z podatku jest stosowane w przypadku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez najbliższą rodzinę. Samo jednak pokrewieństwo nie jest wystarczające. Aby zwolnienie z podatku miało miejsce, muszą zostać łącznie spełnione jeszcze dwa warunki. Pierwszym warunkiem jest zgłoszenie otrzymania danego przedmiotu lub praw majątkowych do niego właściwemu ze względu na zamieszkanie naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od daty powstania obowiązku podatkowego.
Drugi warunek dotyczy sytuacji, gdy w formie darowizny przekazane są pieniądze, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w czasie pięciu lat poprzedzających rok, w którym dokonało się ostatnie nabycie, doliczone do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 złotych. W takiej sytuacji otrzymanie pieniędzy musi zostać udokumentowane na jeden ze sposobów: przekazaniem na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek inny niż płatniczy, w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Zgodnie z tymi wymaganiami, w umowie darowizny umieszczone musi zostać również postanowienie, w którym obie strony oświadczają, że darowizna jest pierwszą od konkretnej liczby lat.
Odwołanie darowizny
Umowy darowizny zawierać mogą określone obowiązki. Jeżeli osoba otrzymująca darowiznę się z nich nie wywiąże, nie oznacza to automatycznego odwołania darowizny. Aby tak się stało, musi nosić to znamiona rażącej niewdzięczności.