Coraz więcej seniorów w Europie. Koszty przerażają

W Tygodniku Gospodarczym PIE czytamy, że mediana (wartość środkowa) wieku w Polsce jest poniżej średniej Unii Europejskiej (42 lata), ale przez ostatnią dekadę starzeliśmy się szybciej niż średnia we wspólnocie - wzrost wyniósł 3,5 roku, co daje 8. miejsce w UE). Mediana wieku w całej UE w 2022 r. (według stanu na 1 stycznia) wzrosła do 44,4 lat i przez dekadę zwiększyła się o 2,5 roku, a przez dwie - o 5,3.

Najwyższą medianą wieku cechowały się państwa z południa Europy: Włochy - 48 lat, Portugalia - 46,8 i Grecja - 46,1, najniższą zaś Cypr - 38,3. Spośród państw UE w ostatnich 10 latach jedynie w Szwecji mediana nieznacznie obniżyła się (o 0,1 roku). Wzrósł też odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym (65 lat i więcej) w ogóle populacji w 2022 r. W UE wyniósł on 21,1 proc. (przez dekadę wzrost o 3,1 pkt proc.), w Polsce zaś 19,1 proc.

Współczynnik obciążenia demograficznego, czyli stosunek osób w wieku poprodukcyjnym do osób w wieku produkcyjnym, w 2022 r. w UE wyniósł 33 proc., co oznacza wzrost podczas dekady o 5,9 pkt proc., a podczas dwóch - o 9,2 pkt proc. Wartość tego współczynnika dla Polski wyniosła 29,3 proc., ale warto nadmienić, że podczas dekady wzrósł on aż o 9,6 pkt proc., co daje drugi wynik w UE, tuż za Finlandią.

Trendy długofalowe wskazują na dalsze starzenie się społeczeństw. Dla przykładu prognozowana wartość współczynnika obciążenia demograficznego w 2030 r. w UE wzrośnie do 43,1 proc. (w Polsce do 38,9 proc.), a w 2050 r. do 56,9 proc. (w Polsce 57 proc.).

W opracowaniu zaznaczono, że wpływ pandemii, choć wyraźny w krótkim okresie, najprawdopodobniej nie wpłynie znacznie na zaburzenie tych trendów, o czym świadczy m.in. ponowne wydłużanie się oczekiwanej długości życia, poprawienie wskaźnika liczby urodzeń w drugiej połowie 2021 r. czy też ponowne zwiększenie przepływów migracyjnych.

Szacuje się, że koszty starzenia się ludności w UE będą stopniowo wzrastać głównie do połowy bieżącego wieku: z 24 proc. PKB UE w 2019 r. do 26,5 proc. PKB w 2050 r. (a w Polsce odpowiednio z 20,1 proc. do 23 proc.).

PIE podkreśla, że starzenie się społeczeństw będzie miało kluczowe konsekwencje społeczne i gospodarcze, m.in. zwiększające się wydatki na świadczenia emerytalne, opiekę zdrowotną i pielęgniarską. Wyzwaniem pozostaną też pogłębiające się dysproporcje między regionami, choćby w wyniku szybszego starzenia się i odpływu ludności w wieku produkcyjnym w słabiej rozwiniętych gospodarczo regionach.