Czym zajmuje się Państwowa Komisja Wyborcza?

O Państwowej Komisji Wyborczej, w skrócie PKW, najczęściej słychać w mediach i w prywatnych rozmowach w kontekście wyborów, i słusznie, ponieważ to ona stoi na straży poprawności takich działań. 

Co to jest Państwowa Komisja Wyborcza? Ma kompetencje w zakresie przeprowadzania wyborów i referendów. Przeprowadza i organizuje wybory do:

• Sejmu,
• Senatu,
• organów samorządu terytorialnego,
• Parlamentu Europejskiego.

Oprócz tego PKW jest organem właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów prezydenckich, na najwyższy urząd w państwie czy referendów ogólnokrajowych i lokalnych w Polsce. Obsługą PKW zajmuje się Krajowe Biuro Wyborcze. 

W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzą:

• jeden sędzia Trybunału Konstytucyjnego, wskazany przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego;
• jeden sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazany przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego;
• siedem osób mających kwalifikacje do zajmowania stanowiska sędziego, wskazane przez Sejm.

Kwalifikacje, by wejść w skład PKW, mają osoby z co najmniej 3-letnim stażem pracy na stanowisku prokuratora, Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jej wiceprezesa lub radcy albo wykonywania w Polsce zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza. To także osoby, które pracowały w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie badawczym lub innej placówce naukowej, mające tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych.

Członkowie będący sędziami TK lub NSA w PKW powoływani są na kadencję, która trwa 9 lat. Dla pozostałych trwa tyle, co kadencja Sejmu. Wszystkich powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w drodze postanowienia. 

Ze swojego składu PKW wybiera przewodniczącego oraz dwóch zastępców. Z kolei funkcję sekretarza PKW pełni szef Krajowego Biura Wyborczego, który jest organem wykonawczym PKW, ale nie członkiem Komisji. 

Przepisy wskazują, że PKW jest najważniejszym organem wyborczym w państwie. Jaką rolę odgrywa w trakcie wyborów Państwowa Komisja Wyborcza? Organizuje je i sprawuje nadzór nad poprawnością ich przeprowadzania. Sporządza listy wyborców i przygotowuje je dla okręgowych, obwodowych i rejonowych komisji. Powołuje komisarzy wyborczych i członków komisji. Rozpatruje skargi, a na koniec ogłasza wyniki wyborów. To nie wszystkie role odgrywane przez Państwową Komisję Wyborczą. Jak głosować? Jak wypełniać karty wyborcze? Które oznaczenie będzie wskazywało na ważny głos? Na wszystkie te pytania odpowiada PKW.

Kodeks wyborczy wskazuje w art. 160, jakie są zadania realizowane przez PKW związane z przeprowadzaniem wyborów. Zalicza się do nich między innymi:

• sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego, nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem ich list;
• ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami szczególnymi;
• przedstawianie po wyborach m.in. Prezydentowi RP, Marszałkowi Sejmu czy Senatu i premierowi informacji o realizacji przepisów Kodeksu i ewentualnej propozycji zmian;
• prowadzenie i wspieranie działań informacyjnych zwiększających wiedzę obywateli na temat prawa wyborczego, w szczególności zasad głosowania;
• powoływanie okręgowych i rejonowych komisji wyborczych, rozwiązywanie okręgowych, rejonowych i obwodowych komisji wyborczych, kiedy już wykonają swoje ustawowe zadania;
• rozpatrywanie skarg na działalność innych komisji oraz komisarzy wyborczych;
• powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych;
• ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, wzorów pieczęci organów wyborczych niższego stopnia;
• wykonywanie innych zadań, określonych w przepisach ustaw.

PKW bada i ocenia sprawozdania finansowe komitetów wyborczych.