Europejski Kongres Samorządów. Przegląd Polski lokalnej

To podczas tych rozmów ścierają się poglądy ponad dwóch tysięcy gości: polityków, ekspertów i naukowców. Sam Kongres inicjuje natomiast prezentacja tematycznego raportu. W tym roku jego tematem było "25 Lat Trójstopniowego Samorządu Terytorialnego w Polsce".

"Odbudowa samorządu terytorialnego zaczęła się w Polsce w 1990 roku. Ważnym jej etapem była reforma samorządowa zakończona w styczniu 1998 roku, której celem było wprowadzenie od 1999 roku trójstopniowego samorządu terytorialnego, a co za tym idzie – decentralizacji i dekoncentracji administracji publicznej. […] Oceniając wpływ reaktywacji samorządu terytorialnego na gospodarkę, w realiach polskich należy stwierdzić, że jest on wieloaspektowy, wręcz nie do przecenienia, i w sposób istotny zmienił (i nadal zmienia) oblicze tej gospodarki" – piszą twórcy raportu. Ponad stustronicowy dokument to opowieść o Polsce ostatnich 25 lat.

Raport to także przyczynek do dyskusji, które przez dwa dni zajmowały uczestników i gości IX EKS. Jakie to były tematy?

Unikatowe rezerwaty przyrody, parki narodowe, zabytki – to miejsca, które zdaniem samorządowców przyciągają turystów. Czasem zbyt wielu turystów.

Karkonoski Park Narodowy to jeden z pięciu najczęściej odwiedzanych na świecie. A miejscem szczególnie uwielbianym przez turystów jest Śnieżka, co skłoniło dolnośląskich urzędników do przeprowadzenia akcji: weekend bez Śnieżki!

Chcieli zachęcić turystów, by podczas wędrówki po górach ich celem był nie tylko najwyższy szczyt Sudetów. Dolny Śląsk może poszczycić się choćby większą niż nad Loarą liczbą zamków i pałaców, rekordową liczbą uzdrowisk czy tras rowerowych.

Z nadmiarem turystów próbuje radzić sobie również Ojcowski Park Narodowy.

To najmniejszy park narodowy w Polsce, ale również z ogromną liczbą turystów, którzy co weekend chcą na własne oczy zobaczyć Maczugę Herkulesa czy Dolinę Prądnika.

Jest ich momentami tak dużo, że w miejscowościach leżących na terenie parku nie tylko nie da się zaparkować, ale ciężko nawet spacerować. Stąd park stanął przed trudnym dylematem – czy OPN wymaga dodatkowej promocji?

Z danych Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków wynika, że 84 proc. Polaków twierdzi, że powinniśmy dbać o zabytki. Większość z nas uważa, że obiekty historyczne to szansa rozwojowa dla miejsc, w których można je znaleźć.

Z czym więc mamy największy problem z zabytkami w Polsce? Tylko nieliczni wiedzą, jak takimi obiektami się opiekować. Szczególnej uwagi wymają choćby stare domy. Tych zbudowanych przed 1945 roku mamy zaledwie ok. miliona.

W Europie problem rozwiązują m.in. specjalne poradniki dla właścicieli obiektów zabytkowych. Polska jest ostatnim państwem – jak zapewniają eksperci – w którym takich bezpłatnych publikacji nie ma.

Prąd już jest drogi, a może kosztować jeszcze więcej. By m.in. samorządy mogły płacić za niego mniej, powstał program "Rozświetlamy Polskę". To nieporównywalna z dotychczasowymi programami modernizacyjnymi szansa na skokowy rozwój polskiej infrastruktury oświetleniowej. Pozwoli wygenerować potężne oszczędności z tytułu ograniczenia konsumpcji energii elektrycznej, ograniczając tym samym ślad węglowy; pozwoli zbudować fundamenty infrastruktury zgodnej z duchem "smart city".

Tyle mówi teoria. Praktyka? Z ponad 1200 projektów, które uzyskały finansowanie o wartości miliarda złotych, zaledwie kilkanaście jest w fazie realizacji. Powód? Problemy własnościowe. W wielu gminach w Polsce słupy oświetleniowe należą do firm energetycznych, a nie do samorządów.

Lokalni urzędnicy w obawie przed konsekwencjami nie chcą wymieniać oświetlenia na latarniach, które do nich nie należą. Powołują się przy tym m.in. na decyzje Regionalnej Izby Rachunkowej z Zielonej Góry z początku marca, która miała uznać, że samorząd nie może płacić prywatnej firmie za modernizację jej oświetlenia.

Segregacja śmieci to konieczność. Z punktu widzenia mieszkańców najprostsza jest segregacja frakcji na szkło, papier i plastik. Tego ostatniego surowca możemy odzyskać jeszcze więcej, kiedy w Polsce zostanie wprowadzony w przyszłym roku system kaucyjny. Wrzucając plastikową butelkę do recyklomatu, zamiast do śmieci, można uzyskać paragon, który pozwala zapłacić mniej za zakupy. Wydawałoby się, że to najlepszy sposób na zmotywowanie nas do segregacji śmieci. Eksperci mają jednak wątpliwości, bo odpadów nie można recyklingować w nieskończoność. Wciąż trwają też dyskusje jak ograniczyć liczbę wyrzucanych przez nas odpadów i na jakich zasadach powinniśmy za to płacić.