Intercyza - czy warto ją podpisać?

Intercyza to umowa majątkowa pomiędzy małżonkami, której podpisanie powoduje zmianę ustawowego ustroju majątkowego. Najczęściej przyjmuje ona formę stanowiącą o rozdzielności majątkowej. Wówczas każdy ze współmałżonków dysponuje odrębnym majątkiem, którym zarządza wedle własnej woli. W małżeństwie zaś nie ma majątku wspólnego.  

Umowa ta jednak nie zawsze dotyczyć będzie ustanowienia rozdzielności majątkowej. Istnieją różne rodzaje intercyzy:

• rozszerzająca wspólność majątkową - która polega na rozszerzeniu majątku wspólnego poprzez włączenie do niego wskazanych składników majątku osobistego jednego lub obu małżonków,
• ograniczająca wspólność majątkową - w tym przypadku małżonkowie wykluczają wskazane elementy ich majątków osobistych z majątku wspólnego.
• z wyrównaniem dorobków - zgodnie z którą jeden z małżonków o mniejszym dorobku w momencie zakończenia ustroju rozdzielności majątkowej może domagać się od współmałżonka wyrównania dorobku. 

Ponadto, aby intercyza była ważna, musi zostać przygotowana w formie aktu notarialnego.

Narzeczeni mogą podpisać intercyzę jeszcze przed ślubem. Wobec tego z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstanie między nimi rozdzielność majątkowa. Dowolna forma umowy małżeńskiej może być też podpisania w trakcie trwania małżeństwa. Do jej przygotowania konieczne będzie okazanie dowodu osobistego, aktu małżeństwa oraz wszelkich umów, które będą potwierdzać posiadane składniki majątku wspólnego, podlegające podziałowi. 

Warto pamiętać o tym, że prawo nie działa wstecz, a więc ustanawiając rozdzielność majątkową po ślubie, podział majątku z reguły następuje po połowie.

W celu zawarcia intercyzy przedmałżeńskiej narzeczeni muszą uiścić taksę notarialną, której maksymalna wysokość podlega regulacji rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i w tym przypadku wynosi 400 zł. Do tego należy doliczyć podatek VAT oraz dodatkowe opłaty za odpisy aktu notarialnego.

Inaczej natomiast przedstawiają się koszty intercyzy po ślubie. Wynagrodzenie notariusza uzależnione jest od wartości majątku wspólnego. Opłaty wyglądają następująco:

• do 3 tys. zł – opłata 100 zł;
• powyżej 3 tys. zł do 10 tys. zł – opłata 100 zł + 3 proc. od nadwyżki powyżej 3 tys. zł;
• powyżej 10 tys. zł do 30 tys. zł – opłata 310 zł + 2 proc. od nadwyżki powyżej 10 tys. zł;
• powyżej 30 tys. zł do 60 tys. zł – opłata 710 zł + 1 proc. od nadwyżki powyżej 30 tys. zł;
• powyżej 60 tys. zł do 1 mln zł – opłata 1 010 zł + 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 tys. zł;
• powyżej 1 mln zł do 2 mln zł – opłata 4 770 zł + 0,2 proc. od nadwyżki powyżej 1 mln zł;
• powyżej 2 mln zł – opłata 6 770 zł + 0,25 proc. od nadwyżki powyżej 2 mln zł, nie więcej jednak niż 10 tys. zł.

Tego rodzaju umowa małżeńska w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie ustawowe. Oznacza to, że w momencie śmierci małżonka w pierwszej kolejności (zgodnie z dziedziczeniem z ustawy) do spadku powołani zostaną dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Wówczas odziedziczą oni spadek w stopniu równym. Jeśli natomiast małżonek nie został wymieniony w testamencie, ale jednocześnie nie został wydziedziczony, przysługuje mu prawo do zachowku. 

Zgodnie z definicją rozdzielności majątkowej, po jej zawarciu każdy z małżonków posiada niezależność finansową, a więc samodzielnie dysponuje własnym majątkiem. W związku z tym może on zaciągnąć kredyt lub inne zobowiązania, bez zgody małżonka. Odpowiedzialność za spłacenie długów będzie zatem ciążyć wyłącznie na współmałżonku, który się zadłużył.

Niestety, jeżeli intercyza została podpisana w momencie, kiedy małżonek miał już długi, nie ochroni ona współmałżonka przed koniecznością ich spłaty.

Intercyza staje się coraz popularniejsza głównie dlatego, że jest dobrym sposobem pozwalającym na uniknięcie potencjalnych długów żony lub męża. Jeżeli małżonkowie pozostawaliby we wspólnocie majątkowej, wtedy wierzyciele mieliby prawo domagać się spłacenia długów od obojga małżonków. Natomiast po zawarciu umowy majątek jednego z nich pozostaje chroniony. 

Wobec tego intercyzę warto podpisać, jeżeli małżonek prowadzi działalność gospodarczą i chce ochronić partnera przed potencjalnymi nietrafionymi inwestycjami lub kłopotami finansowymi związanymi z prowadzoną firmą. Co więcej, rozdzielność majątku wydaje się rozsądna, gdy jeden z małżonków wykonuje ryzykowny zawód obarczony wysokimi karami finansowymi za popełnienie błędu.

Mimo tego, że podczas zawierania małżeństwa nikt nie myśli o rozstaniu, rozwód w przypadku rozdzielności majątkowej przebiegnie znacznie szybciej. Podczas rozprawy nie będzie konieczności podziału majątku, ponieważ każdy ze współmałżonków posiadać będzie majątek osobisty. Dzięki temu możliwe będzie uniknięcie sporu o majątek i przyspieszenie postępowania sądowego.

Podpisanie intercyzy ma również swoje wady. Jedną z nich jest fakt, że w przypadku zaciągania zobowiązań finansowych, obowiązkiem małżonka jest poinformowanie wierzyciela o umowie majątkowej małżeńskiej. Gdy tego nie zrobi, wtedy wierzyciel ma prawo domagać się spłaty zadłużenia od drugiego małżonka, nawet jeśli między współmałżonkami nie istnieje wspólnota majątkowa.

Małżonkowie, którzy zawarli intercyzę, będą mieli również niższą zdolność kredytową, jako że będzie ona szacowana na podstawie zarobków każdego z nich z osobna. Ponadto rozdzielność majątku wyklucza możliwość wspólnego rozliczania się z podatku dochodowego. W takiej sytuacji każda osoba wypełnia oddzielną deklarację.