Ziemia drożeje, a atrakcyjnych ofert zakupu działek budowlanych jest niewiele. Jeśli już jakaś się trafi w interesującej okolicy, może okazać się, że poprowadzona jest nad nią linia wysokiego napięcia. Czy w takim wypadku można i warto wybudować dom? Jakich zasad bezpieczeństwa należy przestrzegać i jakie projekty domów brać pod uwagę?
Czy można budować dom przy linii wysokiego napięcia na działce?
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub w warunkach zabudowy na działce muszą być wskazane tzw. obiekty uciążliwe, do których zalicza się linie wysokiego napięcia. Plan powinien wyznaczać strefy ochronne przebiegające wokół tych obiektów, gdzie w ogóle nie można postawić budynku przeznaczonego do przebywania ludzi, w tym domu jednorodzinnego. Słup wysokiego napięcia na działce może więc skutecznie uniemożliwić Ci przeprowadzenie inwestycji budowlanej.
Warto, żebyś zwrócił uwagę na normy dotyczące linii energetycznych i odległości, jakie należy od nich zachować, stawiając dom. Minimalna odległość od linii energetycznej zawarta we właściwej polskiej normie zależy od wysokości jej napięcia.
W Polsce istnieją dwa rodzaje takich linii:
- linie najwyższego napięcia 400 kV i 220 kV, których operatorem są Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA;
- linie wysokiego napięcia 110 kV, które zarządzane są przez Operatorów Sieci Dystrybucyjnych, tj. dostawców energii elektrycznej, takich jak PGE, Energa, ENEA czy TAURON.
Przyjmuje się zgodnie z prawem, że linie wysokiego napięcia nad działką, tj. linie napowietrzne o napięciu od 1 do 45 kV, muszą znajdować się w odległości co najmniej 3 m od wybudowanego domu. Natomiast odległość przy napięciu 110 kV powinna wynosić co najmniej 4,9 m. Odległość linii wysokiego napięcia nad działką budowlaną od zabudowy zależy też od tego, jak łatwopalne są materiały użyte do budowy, ze szczególnym uwzględnieniem dachu.
Czy można budować dom bezpośrednio pod linią wysokiego napięcia?
Nie zaleca się, aby linia energetyczna przebiegała nad domem, ale czasem rzeczywiście dochodzi do takich sytuacji. Jest to prawnie możliwe, ale dla własnego bezpieczeństwa lepiej jest zachować odległość:
- w przypadku linii niskiego napięcia nad działką do 1 kV – wystarczy 2,5 m odstępu od kabli przy płaskim dachu oraz 1 m przy dachu spadzistym;
- w przypadku linii średniego napięcia od 1 do 45 kV – odstęp powinien wynieść minimum 5,2 m od dachu;
- w przypadku linii wysokiego napięcia nad działką o napięciu powyżej 110 kV – odstęp od dachu powinien wynieść minimum 6,5 m.
Czy linia wysokiego napięcia nad działką wpływa na zdrowie domowników?
Czy kable, przez które płynie prąd oddziałują negatywnie na zdrowie i samopoczucie ludzi w ich bezpośrednim otoczeniu? Nie ma badań, które by to jednoznacznie potwierdzały, ale są tezy, że istnieje wówczas zwiększone ryzyko występowania takich dolegliwości i chorób, jak:
- bóle głowy,
- bezsenność,
- nadciśnienie,
- rozdrażnienie.
Ryzyko rośnie, jeśli mieszka się w pobliżu linii wysokiego napięcia – od 220 do 280 kV. Zawsze warto zachować możliwie jak największą odległość od takiej linii przy budowie domu.
Jednym z powodów jest również to, że wokół domu i wewnątrz niego może być wytwarzane pole elektromagnetyczne, które powoduje powstawanie ładunków elektrycznych na metalowych przedmiotach. Zetknięcie się z nimi powoduje przejście "prądu", co skutkuje nieprzyjemnym odczuciem. Związane może ono być także z hałasem. Linie wysokiego napięcia powodują trzeszczące dźwięki, które w trakcie deszczu czy mżawki mają większe nasilenie, rzędu do 55 dB.
Odszkodowanie z tytułu słupa wysokiego napięcia na działce
Kiedy budowano sieć energetyczną w Polsce, słupy energetyczne były stawiane w dogodnych dla realizatora miejscach, ale niekoniecznie tam, gdzie powinny. W efekcie wiele słupów wysokiego napięcia na działkach postawiono bezprawnie. Są sytuacje, w których możesz nawet ubiegać się o odszkodowanie z tego tytułu.
Jeśli linia wysokiego napięcia przebiega przez działkę lub jeśli na tej działce stoi słup energetyczny, możesz zlecić przeprowadzenie oceny prawnej i dowiedzieć się, czy i na jakie potencjalne odszkodowanie mógłbyś liczyć. Bardzo ważne jest prześledzenie wpisów w Dziale III Księgi Wieczystej nieruchomości, aby sprawdzić, czy na danej działce została ustanowiona służebność przesyłu. Jeśli tak, to taki stan prawny zezwala firmie energetycznej na umieszczenie infrastruktury przesyłowej, a Tobie nie należą się żadne roszczenia.
Natomiast brak takich zapisów w księdze wieczystej nieruchomości gruntowej otwiera drogę do odszkodowania za umiejscowienie słupa, a także za przechodzenie nad działką linii elektroenergetycznej. Możesz ubiegać się o nie polubownie, na drodze sądowej bądź postępowania administracyjnego.
Najłatwiej będzie "dogadać się" w kwestii ustalenia odpłatnej służebności przesyłu z firmą energetyczną. Jeśli przedsiębiorstwo przesyłowe odrzuci możliwość zawarcia umowy, pozostaje skierowanie sprawy o roszczenia do sądu lub na drogę postępowania administracyjnego.