Jak blockchain i smart contracts zmieniają rynek finansowy?

Rynek zmaga się z wieloma komplikacjami. Zalicza się do nich m.in.:

• problemy z zapewnieniem szybkiego transferu środków,
• niebezpieczeństwo związane z przejęciem kluczowych danych przez cyberprzestępców,
• rosnące koszty dokonywania transferów środków,
• nadmierną regulację rynków przez instytucje nadzorcze,
• zjawisko prania brudnych pieniędzy.

Standardowe procedury od lat stosowane na rynkach finansowych często okazują się nieefektywne i pełne zupełnie niepotrzebnych kroków. W konsekwencji powoduje to, że klienci muszą wielokrotnie przechodzić przez ten sam system weryfikacji ich sytuacji finansowej. Zarówno oni, jak i instytucje finansowe ponoszą koszty operacyjne, a przy tym mają do dyspozycji systemy, które funkcjonują mało skutecznie i są podatne na cyberzagrożenia. 

Co to jest technologia blockchain? To technologia łańcucha bloków, która może być wykorzystywana w takich obszarach jak finanse. 

Opiera się na kryptografii, wykorzystującej rejestry rozproszone. Wszystkie dane zapisane w łańcuchu bloków nie mogą być zmienione bez jednoczesnego poinformowania o tym fakcie użytkowników w tej samej sferze. W ciągu bloków zapisywane są pewne niecałościowe informacje dotyczące dokonywanych transakcji. Tworzą one wspólnie kompletny zapis. To rejestr pozwalający na śledzenie i przechowywanie danych dotyczących m.in.:

• transakcji,
• płatności,
• dokonywanych zamówień,
• różnego rodzaju zdarzeń. 

Branża finansowa jest właściwie jedną z pierwszych, która rozpoznała potencjał tkwiący w blockchain. Jej rozwojem zajmują się startupy – głównie fintechy. Instytucje finansowe z wykorzystaniem blockchaina mogą dążyć do rozwiązania choć części problemów, z jakimi zmaga się aktualnie światowy rynek. 

Technologia umożliwia zredukowanie formalności, jakich muszą dopełniać klienci chociażby przy staraniu się o kredyty czy pożyczki. System rozproszonych rejestrów w łańcuchu bloków zapewnia wymierne korzyści, jak automatyzacja procesów, ograniczenie liczby niezgodności czy zabezpieczenie transakcji. 

W kontekście technologii blockchain mówi się o smart contracts. Co to jest? To kolejny ważny krok na drodze do rozwoju technologii łańcucha bloków w dziedzinie finansów. 

Smart contracts zostały wynalezione i wprowadzone już w 1994 roku przez Nicka Szabo. To po prostu inteligentne umowy, gwarantujące zaufanie, które mają postać cyfrową. Są programami, które działają na platformie Ethereum, stworzonej przez Vitalika Buterina w ramach technologii blockchain. Celem istnienia smart contracts jest związanie pod względem prawnym osób mających być stronami umowy. Każda umowa oparta na smart contracts ma własny adres blokowy. Po zawarciu cyfrowej umowy jest ona tworzona w postaci linii kodu zapisanego w języku Solidity, który przekształcany jest w kod bajtowy i wydany do blokady już jako inteligentny kontrakt. 

Wykorzystanie smart contracts to kluczowy krok dla przejścia z protokołu transakcji finansowych do uniwersalnego narzędzia, które automatycznie będzie wdrażać warunki umów przy jednoczesnym ograniczaniu do minimum ryzyka błędów i manipulacji. 

Za sprawą inteligentnych kontraktów, będących częścią technologii blockchain, można zwiększać bezpieczeństwo realizowania wielu transakcji. Wszystko dlatego, że mają one charakter warunkowy, tj. zachodzą, jeśli spełnione są wcześniej zaprogramowane zdarzenia. 

Charakterystyka technologii blockchain i smart contracts sprawia, że można znaleźć wiele różnych zastosowań takich rozwiązań w sektorze finansowym, zwłaszcza przy transferowaniu pieniędzy. 

Jednym z przykładów wykorzystania blockchain w obszarze bankowości i finansów jest przeprowadzanie międzynarodowych płatności. Technologia daje możliwość skrócenia czasu części operacji i ponoszonych w związku z nimi kosztów. Likwiduje konieczność posiłkowania się pośrednikami w płatności. Blockchain prowadzi do tego, że można zlikwidować prowizje pobierane przy transakcjach międzynarodowych od klienta zarówno przez bank wysyłający przelew, jak i odbierający pieniądze. Kolejnym krokiem jest wykluczenie opłat za przewalutowanie. Cała transakcja transferu środków np. pomiędzy Europą a Stanami Zjednoczonymi może trwać zamiast kilku dni – kilka chwil, a proces ten będzie tańszy.

To nie kwestia przyszłości, ale diagnoza finansów, z jakimi mamy już do czynienia. W 2020 roku przy wykorzystaniu sieci Ethereum dokonano transferu środków przekraczających łączną kwotę 1 bln dolarów.

Warto podać jeszcze przykład firmy BitPesa, która funkcjonuje w Kenii, Nigerii i Ugandzie. Weszła na rynek subsaharyjski, a jej działalność pozwoliła nawet o 90 proc. zredukować koszty transferów pieniężnych. Na wymienionych rynkach płatności w kryptowalutach nie są już nowością, ale są szeroko akceptowane. Aż 32 proc. badanych przez firmę Statista respondentów przyznaje się do posługiwania się kryptowalutami w e-commerce, podczas gdy w USA to zaledwie 6 proc.  

Przykładem praktycznego wykorzystania smart contracts na rynku finansowym jest amerykański startup Bloom. Dostarcza on aplikację pozwalającą klientom na tworzenie cyfrowych ID na blockchainie. Są one zabezpieczone przez tę technologię. Za zgodą klienta aplikującego o kredyt aplikacja udostępnia bankom i jednemu z trzech działających w USA biur kredytowych – TransUnion – kluczowe dane. Pozwala to na wyeliminowanie powielanych czynności weryfikacyjnych w odniesieniu do tego samego klienta przez różne banki. 

Technologia blockchain – łańcucha bloków – zapewnić może dla sektora finansowego korzyści w postaci gwarancji przejrzystości jego funkcjonowania. Uczestnicy rynku są lepiej chronieni. Do tego pozwala ona w sposób zintegrowany realizować procesy analityczne i kontrolne pomiędzy poszczególnymi instytucjami finansowymi. Daje nieograniczony dostęp regulatorów do badania systemu finansowego jako całości. 

Uczestnicy procesów w ramach technologii blockchain uzyskują dostęp do danych kontrolnych i historycznych. Wymiana danych w zaufanym, zabezpieczonym i rozproszonym rejestrze jest łatwiejsza i prowadzi do skuteczniejszej ich analizy. Skutkuje to zmniejszeniem kosztów operacyjnych ponoszonych przez instytucje finansowe oraz pozwoli na łatwiejszą i szybszą obsługę klienta, również na odległość. Zdecydowana większość członków Europejskiej Rady ds. Płatności wyraża przekonanie, że technologia blockchain jest w stanie całkowicie zmienić branżę finansów do 2025 roku. 

Inteligentne kontrakty mają przewagę nad zwykłymi umowami w tym, że zapewniają prostotę, szybkość realizacji i aktualizację zawsze w czasie rzeczywistym. Niosą więc realne korzyści dla stron, które je zawierają. Tradycyjne umowy są ograniczone pod wieloma względami. Natomiast smart contracts powodują, że można usunąć nadmiar scentralizowanych podmiotów i pośredników, przyczyniających się do wzrostu ryzyka całej umowy. Cechują się autonomią i dokładnością samorealizacji. 

By smart contracts na platformie Ethereum mogły funkcjonować i być tworzone, potrzebny jest pewien czynnik – eter. Technologia blockchain używa Ethereum do przetwarzania inteligentnych kontraktów. Eter jest środkiem płatniczym pozwalającym na opłacenie mocy obliczeniowej niezbędnej do przetworzenia kontraktów inteligentnych. Wszystko to kosztuje i potrzebne są daleko idące inwestycje w celu implementacji blockchain i smart contracts w finansach. 

Pozostaje jeszcze kwestia braku zaufania finansistów do nowoczesnych technologii, jakimi są blockchain i smart contracts. Ich implementacja na szeroką skalę przyspieszy transakcje i zmniejszy ich koszty, ale pozbawi również dochodów pośredników – banki i przeróżne instytucje. 

‌Według prognoz Statista przedstawionych w 2021 roku w ciągu 3 kolejnych lat wydatki na technologie rozproszonych rejestrów DLT wzrosną z poziomu 4 mld dolarów do 18 mld dolarów. Inwestycje te mają prowadzić do usprawnienia działania operacji finansowych i zwiększenia jakości obsługi klientów. Technologia blockchain prowadzi do wykluczenia pośredników w transferze środków. Przynosi przyspieszenie wielu realizowanych procesów, a przy tym wykazuje większą odporność na oszustwa i fałszerstwa, a tych jest coraz więcej. Ogranicza także koszty, jakie w sektorze finansów muszą być stale optymalizowane.