"Moralnie nieakceptowalny problem". Nowy raport o alimentach

Niepłacenie alimentów stanowi nie tylko złamanie prawa, ale przede wszystkim naruszenie fundamentalnego obowiązku rodzicielskiego – zapewnienia dziecku godnych warunków życia. Niewywiązywanie się z zobowiązań finansowych przez jednego z rodziców drastycznie ogranicza dostęp dzieci do podstawowych dóbr, edukacji i opieki zdrowotnej. Warto podkreślić, że odpowiedzialność za dziecko wykracza poza aspekt emocjonalny i obejmuje również systematyczne wypełnianie zobowiązań finansowych, niezależnie od statusu związku rodziców.

Statystyki z końca maja 2025 roku pokazują, że łączne zaległości alimentacyjne zbliżyły się do 16,8 mld zł, a liczba dłużników przekroczyła 291 tys. osób. Alimentacyjny dług przypadający średnio na jednego rodzica wynosi ponad 57,5 tys. zł, co przewyższa roczne minimalne wynagrodzenie brutto w Polsce.

Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor, zaznacza: "dane, choć zatrważające, są wyłącznie wierzchołkiem góry lodowej. dotyczą głównie osób zgłoszonych przez gminy wypłacające świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, zgodnie z obowiązującymi od 2015 roku przepisami". Jednocześnie podkreśla, że "z możliwości wpisania dłużnika alimentacyjnego do rejestru dłużników mogą skorzystać nie tylko instytucje publiczne, ale również osoby fizyczne" posiadające prawomocny wyrok sądowy i tytuł wykonawczy.

Analiza demograficzna dłużników alimentacyjnych wyraźnie wskazuje, że problem ten dotyczy przede wszystkim mężczyzn. W Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor figuruje aż 272 699 niepłacących ojców, co stanowi niemal 94 proc. wszystkich osób uchylających się od obowiązku alimentacyjnego. Najliczniejszą grupę tworzą mężczyźni w wieku 45-54 lat – prawie 99 tys. dłużników. Na kolejnych miejscach plasują się ojcowie w przedziale 35-44 lata (77 956) oraz 55-64 lata (58 652).

Kobiety stanowią zdecydowaną mniejszość wśród dłużników alimentacyjnych – do rejestru zgłoszono 18 424 matki, z czego najwięcej (6 977) również mieści się w przedziale wiekowym 45-54 lata. Z przedstawionych danych wyłania się wyraźny profil typowego dłużnika alimentacyjnego: to mężczyzna w średnim wieku, w pełni zdolny do pracy, a więc także do finansowego wspierania swoich dzieci.

Prezes BIG InfoMonitor dostrzega jednak pozytywny trend: "pociesza fakt, że w szerszej perspektywie liczba niepłacących na swoje dzieci ojców spada. choć w ostatnim roku odnotowaliśmy nieznaczny wzrost - o 1 318 osób, to już w okresie pięciu lat widzimy zmniejszającą się liczbę dłużników alimentacyjnych płci męskiej - ubyło ich o ponad 24 tys." Szarkowski podkreśla, że wpis do bazy dłużników może skutecznie mobilizować do spłaty zobowiązań o tak istotnym znaczeniu społecznym i moralnym.

Analiza geograficzna ujawnia znaczące różnice w skali zadłużenia alimentacyjnego w poszczególnych regionach Polski. Najwyższe łączne zadłużenie odnotowano w województwie mazowieckim – przekracza ono 2,1 mld złotych, a przeciętny dług na osobę wynosi tam ponad 65 tys. zł, co stanowi najwyższy wynik w kraju. Dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor, wyjaśnia, że jest to "w głównej mierze efektem koncentracji dużej liczby mieszkańców i zróżnicowanej struktury zatrudnienia, co przekłada się na wyższe kwoty zadłużenia w przeliczeniu na jednego dłużnika".

Na kolejnych miejscach pod względem wysokości zadłużenia plasują się województwa śląskie (1,8 mld zł) oraz dolnośląskie (1,5 mld zł). Śląsk zamieszkuje też najwięcej – bo aż 35 tys. – niesolidnych płatników. Najlepiej w zestawieniu wypadają województwa opolskie i podlaskie, gdzie zaległości nie przekroczyły jeszcze pół miliarda złotych, co wynika głównie z mniejszej liczby mieszkańców oraz niższej gęstości zaludnienia.

Zadłużenie alimentacyjne pozostaje poważnym wyzwaniem społecznym i administracyjnym. Skala zjawiska wskazuje na konieczność dalszych działań systemowych – zarówno w zakresie egzekucji należności, jak i edukacji dotyczącej odpowiedzialności rodzicielskiej. Paweł Szarkowski zauważa, że "nawet prawomocny wyrok sądu i egzekucja komornicza nie zawsze skutkują wypłatą zasądzonych alimentów", dlatego coraz więcej osób sięga po dodatkowe narzędzia nacisku.

Wpisanie niesolidnego płatnika do Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor może mieć dla niego realne konsekwencje – przede wszystkim ograniczony dostęp do produktów finansowych, zakupów ratalnych czy trudności przy zawieraniu niektórych umów. Informacje z baz gospodarczych są regularnie sprawdzane przez banki, operatorów telekomunikacyjnych i inne instytucje oceniające wiarygodność finansową klientów. Dane dłużnika pozostają w rejestrze do momentu całkowitej spłaty zobowiązania, co w praktyce stanowi istotną barierę w życiu zawodowym i prywatnym.