Czym są prawa dziecka?
W 1948 roku ONZ proklamowało Powszechną Deklaracje Praw Człowieka. Zostały w nim określone podstawowe prawa człowieka. W 1989 roku uznano jednak, że dzieci ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną potrzebują specjalnego traktowania i troski. Potrzebują wobec tego "własnego dokumentu" określającego ich prawa - Konwencję o prawach dziecka. Dokument ten oraz inne, np. traktaty międzynarodowe czy Deklaracja Praw Dziecka tworzą prawa dziecka, które, w identycznym kształcie, dotyczą każdej osoby do 18. roku życia.
Jakie przepisy regulują prawa dziecka?
W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, gwarantującymi prawa dziecka, są: Konstytucja RP, Konwencja o prawach dziecka i Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka. Konwencja o prawach dziecka została uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowana przez Polskę w 1991 roku.
Jakie są podstawowe prawa dziecka?
Na wstępie warto wspomnieć, że pisząc o prawach dziecka, piszemy o prawach człowieka. Jako że dziecko jest samodzielnym podmiotem, ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej.
Jakie są prawa dziecka? Są one podzielone według kategorii na prawa na:
- osobiste. Są to: prawo do życia, prawo do tożsamości, prawo do rozwoju, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do informacji,
- polityczne lub publiczne. Są to prawa: prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do uczestniczenia w stowarzyszeniach;
- socjalne. Należą do nich: prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia, prawo do opieki zdrowotnej, prawo do odpoczynku;
- ekonomiczne. Najważniejsze jest prawo do nauki, a także ochrona prawa pracy podejmowanej, czy to w ramach obowiązku nauki, czy wakacyjnego zarobku.
Które z praw dziecka są najczęściej łamane?
Biorąc pod uwagę statystyki z działalności Rzecznika Praw Dziecka, najczęściej występuje on w obronie prawa dziecka do wychowania w rodzinie. Dotyczy to m.in. ograniczonego prawa dziecka do kontaktu z rodzicami w przypadku rozwodu czy rozłączenia z nimi. Równie często interweniuje w sprawie prawa do ochrony przed przemocą. Prawo do nietykalności fizycznej poprzez stosowanie różnych form przemocy, zarówno fizycznych, jak i psychicznych jest niestety notorycznie łamane w polskich domach.
Co grozi za łamanie praw dziecka?
Patrząc na jeden z najczęstszych przykładów łamania praw człowieka, czyli karcenia, bicia i poniżania dziecka (fizycznego oraz psychicznego), należy wspomnieć art. 207 Kodeksu karnego, który stanowi, że kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli czyn wiąże się ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Gdzie zgłaszać łamanie praw dziecka?
Jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie dziecka, ważna jest szybka interwencja. Należy wówczas niezwłocznie powiadomić policję, pogotowie lub straż pożarną. Istnieje także bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia oraz informacji w zakresie pomocy psychologicznej dla dzieci. Jej numer to 800 100 100. Natomiast 801 120 002 to numer ogólnopolskiego telefonu dla ofiar przemocy w rodzinie "Niebieska Linia". Pod ten numer mogą dzwonić ofiary przemocy w rodzinie, a także osoby, które usłyszały o takiej przemocy lub są jej świadkami.
Gdzie dziecko może szukać pomocy, gdy jego prawa są łamane?
Istnieją specjalne kanały, z których może skorzystać dziecko, by zawiadomić o swojej sytuacji i wezwać pomoc. Dziecięcy telefon zaufania rzecznika praw dziecka ma numer 800 12 12 12. Jest to numer całodobowy, na który mogą zadzwonić nieletni, ale również dorośli, którzy chcą zgłosić problemy dzieci lub rażące zaniedbania względem nich. Ze specjalistą można skontaktować się także za pośrednictwem czatu na stronie internetowej Rzecznika Praw Dziecka. 116 111 to telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, również całodobowy. Dzwoniąc na ten numer, można skontaktować się ze specjalistami i porozmawiać o każdym problemie, nie tylko po to, by zawiadomić o przemocy czy łamaniu praw dziecka.
Oczywiście miejscem, w którym dziecko może szukać pomocy, jest placówka oświatowa. O problemach w domu warto powiadomić np. wychowawczynie lub wychowawcę, którzy okażą pomoc i poinformują o sprawie psychologa.