Co to jest podatek od towarów i usług?
O ile nazwa podatku od towarów i usług dla wielu może być niejasna, o tyle już określenie podatek VAT z pewnością nie raz słyszałeś. To danina od tak zwanej wartości dodanej, z języka angielskiego Value Added Tax, co w skrócie daje VAT. Podatek od towarów i usług jest daniną publiczną, której wartość doliczana jest do kwoty netto transakcji kupna i sprzedaży. Mechanizm funkcjonowania rozliczenia VAT-u powoduje, że w rzeczywistości podatek VAT płaci konsument. VAT-em są obciążone:
- sprzedaż towarów i usług w Polsce,
- eksport i import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Jak funkcjonuje podatek VAT w praktyce?
Jako że podatek od towarów i usług stanowi podatek od wartości dodanej, jest on wprowadzany na właściwie każdym etapie w łańcuchu dostaw przez podmioty, które wnoszą wartość dodaną. Przedsiębiorca, który musi rozliczyć taką daniną, płaci jej wysokość uzależnioną od wartości netto sprzedaży.
Tu pojawia się pojęcie podatku VAT naliczonego i należnego. VAT naliczony jest podatkiem związanym z zakupem produktu lub usługi. Nalicza go ten, od kogo ostateczny odbiorca kupuje produkt lub usługę. Natomiast podatek VAT należny w istocie "należy" się urzędowi skarbowemu. Można rozróżnić oba rodzaje podatku VAT także w taki sposób, że należny jest podatkiem od sprzedaży, a naliczony jest od zakupu.
Przedsiębiorca rozlicza się z fiskusem z podatku od towarów i usług, czyli płaci wysokość daniny zależną od wartości netto sprzedaży. Ma prawo odliczyć VAT pod warunkiem, że wydatek, z którym związany jest podatek, ma jednocześnie związek z jego działalnością. Dla przedsiębiorcy pod względem ekonomicznym VAT jest neutralny, ponieważ to nie on jest ostatecznym konsumentem towaru lub usługi.
Ile wynosi podatek od towarów i usług?
Obliczenie podatku VAT wymaga zastosowania odpowiedniej stawki i podstawy naliczania tej daniny. Podstawą opodatkowania VAT jest wszystko, co stanowi zapłatę dokonywaną z tytułu dostawy towarów lub usług, jaką miał otrzymać lub otrzymał przedsiębiorca z tytułu dokonanej sprzedaży. Liczy się ją łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi wpływ na cenę towarów. Do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług dolicza się zatem również kwoty:
- podatków, ceł, opłat i innych należności o podobnym charakterze, z wykluczeniem kwoty podatku VAT;
- kosztów dodatkowych, m.in. prowizji, kosztów transportu i ubezpieczenia, opakowania i tym podobne.
W podstawie opodatkowania podatkiem VAT nie znajdują się jednak kwoty dotyczące obniżek cen lub udzielonych upustów.
Aktualnie w Polsce obowiązuje jedna podstawowa i szereg obniżonych stawek podatku VAT. Wynoszą one:
- 23 proc. – podstawowa stawka podatku VAT, nakładana m.in. na urządzenia elektroniczne, RTV i AGD, meble, zabawki itp.;
- 8 proc. – stawka obniżona podatku VAT, nakładana z tytułu usług remontowych, konserwacyjnych czy na roboty montażowe;
- 5 proc. – stawka obniżona podatku VAT dotycząca m.in. produktów rolnych, inwentarza żywego czy ryb, książek, czasopism specjalistycznych;
- 0 proc. – stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu towarów.
W nielicznych przypadkach wskazanych w ustawie o VAT podatnicy mają prawo skorzystania ze zwolnienia z VAT, a na fakturze sprzedaży stosuje się wówczas oznaczenie "zw.".