Dyskusję rozpoczął dr hab. Piotr Szrek z Państwowego Instytutu Geologicznego, który przedstawił prezentację na temat zmian klimatu na Ziemi w perspektywie milionów lat.
– Klimat charakteryzuje się tym, że jest zmienny i zmieniał się wielokrotnie – na chłodniejszy i cieplejszy. Część przyczyn tego zjawiska jest całkowicie od nas ludzi niezależna – zwraca uwagę Piotr Szrek. I dodaje: – To, co jesteśmy w stanie zmierzyć, to zawartość dwutlenku węgla w powietrzu. Zmieniała się ona w trakcie całej ewolucji. Zmniejszona jego ilość w atmosferze związana jest np. z okresem, w którym rozwijała się roślinność. Jednocześnie mieliśmy wzrost tlenu w atmosferze. Rozwój życia na Ziemi wiąże się więc nierozerwalnie z tym, w jaki sposób zmieniał się klimat.
Obecnie powinniśmy zbliżać się do kolejnego okresu zlodowacenia. Jednak temperatury rosną, ponieważ człowiek w wyniku swojej działalności gospodarczej uwolnił bardzo dużo węgla, który do tej pory wiązany był w skałach. Powoduje to wzrost zawartości CO2 w atmosferze.
Odpowiadając na pytanie, w jaki sposób możemy sprawić, by ilość dwutlenku węgla nie zwiększała się tak szybko, dr hab. Piotr Szrek stwierdził, że lasy to za mało, by zredukować ilość CO2. Geolodzy mogą jednak wspomóc ochronę klimatu technologią CCS (Carbon Structure and Storage) polegającą na składowaniu węgla w głębokich przestrzeniach geologicznych np. po wydobyciu ropy.
Za dużo CO2 i azotu
Skutki globalnego ocieplenia wpłyną na gospodarkę wielu państw, utrudniając ich rozwój oraz produkcję żywności – otworzył debatę Sławomir Krenczyk z Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego.
Co dzieje się z klimatem i co będzie się działo w najbliższym czasie?
– Komisja Europejska w 2019 r. ogłosiła program zwany wszystkim jako Europejski Zielony Ład. W historii byliśmy już świadkami wielu dużych zmian jeżeli chodzi o klimat i temperaturę na Ziemi, niemniej to, co jest widoczne na oczach wszystkich nas żyjących, to są bardzo duże zmiany środowiskowe – zwraca uwagę Edward Siarka, sekretarz stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Leśnictwa i Łowiectwa, Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
W ciągu ostatnich 100 lat obserwujemy dużo większą ilość CO2 w atmosferze oraz dużo większą zawartość azotu (o 40 proc.). A to oznacza, że mamy większe tempo przyrostu drzew, co powoduje, że możliwości pochłaniania i wiązania CO2 przez polskie lasy są bardzo duże, ale uzależnione jest to od wszystkich zjawisk, które się wokół nas odbywają.
– Jeszcze 8-10 lat temu możliwość pochłaniania CO2 przez nasze lasy była bardzo dobra, ale obecnie jest to jedynie ok. 20 mln ton CO2, czyli o połowę mniej niż przedstawiał Piotr Szrek. Powodują to zjawiska środowiskowe, które obserwujemy w obrębie jednego pokolenia – zwraca uwagę Edward Siarka. I dodaje: – Gdyby temperatura wzrosła w granicach 1,5-2°C nie zagrażałoby to stworzeniom, które żyją w Polsce w sposób dramatyczny. Jest to jednak zagrożenie dla środowiska.
Tylko 1°C? To nierealne!
Zdaniem Mirosława Miętusa, zastępcy dyrektora Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB, Stałego Przedstawiciela Polski w Światowej Organizacji Meteorologicznej, zmiana temperatury średniej w skali globalnej o 1°C przy powierzchni ziemi jest nierealna, będzie ona na pewno wyższa.
– Już dzisiaj mówi się o tym, że należy podjąć działania, by zatrzymać ocieplenie rzędu 1,5°C. Wiązałoby się to z ograniczeniem gazów cieplarnianych lub przełączeniem z dnia na dzień na gospodarkę bezemisyjną, co jest niemożliwe – tłumaczy.
Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się ilość opadów oraz stabilność atmosfery. – Zmiana temperatury pociąga za sobą występowanie susz oraz wzrost prędkości wiatru – tłumaczy.
Od początku XX wieku poziom Bałtyku wzrósł o 25-27 cm. To się wydaje niewiele, ale przy typowym nachyleniu polskich plaż oznacza to, że nasza linia brzegowa cofnęła się o ponad 20 m.
Według Mirosława Miętusa w przyszłości opady śniegu w Polsce mają utrzymać się wyłącznie w strefie południowej. Nie jest to dobra wiadomość, bo budowa geologiczna Polski jest taka, że w przypadku opadów deszczu, które zastąpiłyby opady śniegu, struktura górnej warstwy ziemi nie spowoduje zatrzymania wilgoci.
– Nigdy wcześniej w historii naturalnej Ziemi temperatura nie zmieniała się tak szybko w tym samym czasie – zauważa.
Coraz mniejsza emisja
Zaledwie 3 proc. wody na Ziemi to wody słodkie, z czego 30 proc. to wody podziemne. Większość wody pitnej to woda podziemna.
– O ile powódź jest ogromnym kryzysem, powoduje straty gospodarcze i społeczne, to susza jest wrogiem, którego nie widzimy. Wpływa nie tylko na wody powierzchniowe, na rolnictwo i leśnictwo, ale też na wody podziemne, a zagrożeń z tym związanych nie widzimy - ostrzega Ewa Krogulec, Prorektor ds. Rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego.
Podczas ostatnich badań prowadzonych przez UW, że poziom wód oligoceńskich nie reaguje na zmiany klimatu.
– Być może dzieje się to w dłuższej perspektywie czasowej. Jednak wygląda na to, że wody oligoceńskie bardziej reagują na zmiany prawa, np. z wód głębokiego poziomu oligoceńskiego korzysta jedynie przemysłu spożywczy – mówi Ewa Krogulec.
Jak zauważa Paweł Mzyk, zastępca Dyrektora ds. Zarządzania Emisjami, Kierownik Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Instytut Ochrony Środowiska – PIB, przedstawiciel Krajowego Ośrodka Zmian Klimatu, Protokół z Kyoto to pierwsze globalne porozumienie, które wymuszało działania na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych.
– Muszę powiedzieć, że Polska wypadła tutaj bardzo dobrze. Zdaję sobie sprawę, że nie jesteśmy postrzegani jako zielony kraj, gdzie w głównej mierze są odnawialne źródła energii, natomiast jesteśmy krajem, który z nawiązką wywiązał się z zobowiązań protokołu z Kyoto – twierdzi Mzyk.
Emisja gazów cieplarnianych w Polsce w 2020 w stosunku do roku bazowego, którym dla Polski jest 1988 r., zmalała o 35 proc. Chociaż rolnictwo jest najtrudniejszym sektorem jeżeli chodzi o redukcję emisji gazów cieplarnianych udało się w stosunku do roku bazowego zredukować ją o 31 proc.
– Emisja gazów cieplarnianych jest w Polsce coraz niższa i mam nadzieję, że trend ten będzie się utrzymywał – mówi Paweł Mzyk.
Wciąż mamy czas
Piotr Szrek: – Myślę, że całość procesów, które człowiek powoduje na Ziemi w każdym momencie jest do zatrzymania i pozwolenia naturze na samoregulację. Problem leży w tym, że wyemitować dużo CO2 i innych gazów cieplarnianych jesteśmy w stanie w krótkim czasie, natomiast proces związania ich, zakładając, że byśmy z dnia na dzień, co jest nierealne, doprowadzili do zatrzymania emisji, zająłby długi czas. Profesor Miętus powiedział o 200 latach. Tak po prostu działa natura.
Dodał, że możemy przeoczyć moment, kiedy samoregulacja środowiska nie wystarczy, np. kiedy roztopią się czapy lodowe. Do takich momentów przełomowych, tzw. progów planetarnych, po których skutki globalnego ocieplenia (np. uwalnianie metanu z hydratów metanów) ruszyłyby lawinowo, nadal mamy daleko.
– Człowiek w dalszym ciągu ma czas, ma możliwości do tego, by tego typu zmianom, tego typu skutkom, przeciwdziałać – podsumował.
Mirosław Miętus w odpowiedzi na pytanie o ważne działania adaptacyjne: – Rozwój ludzkości to proces nieustannej adaptacji.
Według Ewy Krogulec najważniejszym działaniem adaptacyjnym jest prowadzenie mądrej polityki w zakresie zmian klimatu. Wszelkie działania powinny być poparte wynikami badań naukowych.
DZIĘKUJEMY, ŻE JESTEŚCIE Z NAMI: TOGETAIR 2022
PARTNER STRATEGICZNY: PKN ORLEN PARTNER GŁÓWNY: PGE GŁÓWNY PARTNER ŚRODOWISKOWO-KLIMATYCZNY: Lasy Państwowe PARTNERZY ECO+: KGHM Polska Miedź, Bank Gospodarstwa Krajowego, McDonald’s, Grypa Żywiec, Microsoft, Polski Fundusz Rozwoju PARTNERZY ECO: Enea, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Sieć Badawcza Łukasiewicz, Lidl Polska, Agencja Rozwoju Przemysłu, ARP e-vehicles, T-mobile, VELUX, PWC, Fortum, Top Farms, Terra Nostra, Państwowy Instytut Geologiczny, NCBR PARTNERZY: PKO Bank Polski, LPP, BOŚ Bank, Saint Gobain, 3M, GPW, PAIH, Karmar, Eko Pak, Murapol, Danone, Żywiec Zdrój, Westinghouse, BOSCH, PKP Intercity, Polregio, Brother, Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego, Hanton, Deloitte, Kross Rental, mLesing, Reloop, Stena Recycling, Rekopol, Lux Rad Nowoczesne Grzejniki, FPS, Związek Pracodawców Gospodarki Odpadami, Red Snake, United, Koalicja Dbamy o wodę, IMGW PATNER ENERGETYCZNY Tauron PATRONAT HONOROWY: Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki PATRONATY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO: Parlament Europejski, Komisja Europejska PATRONATY MINISTERSTW: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Finansów PATRONATY MARSZAŁKÓW WOJEWÓDZTW: Świętokrzyskiego, Lubuskiego, Podkarpackiego, Mazowieckiego, Wielkopolskiego, Zachodniopomorskiego, Opolskiego, Śląskiego, Dolnośląskiego, Warmińsko-Mazurskiego, Pomorskiego, Małopolskiego, Lubelskiego, Kujawsko-Pomorskiego, Podlaskiego, Łódzkiego PATRONATY I PARTNERZY MERYTORYCZNI: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, PARP, Państwowa Agencja Atomistyki, govtech, Biuro Rzecznika MiŚP, UOKIK, Polskie Regiony, Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, IMGW, American Chamber of Commerce in Poland, Business Center Club, green way, Powiat Pilski, Łazienki Królewskie, Clean Air Fund, Polski Alarm Smogowy, Program Czysta Polska, PSPA, PIME, Fundacja Republikańska, Francusko-Polska Izba Gospodarcza GŁÓWNY PARTNER ORGANIZACJI PRACODAWCÓW: Pracodawcy RP PATRONATY UCZELNI WYŻSZYCH: Uniwersytet Warszawski, Szkoła Główna Handlowa, Akademia Górniczo-Hutnicza, Szkołą Główna Gospodarstwa Wiejskiego PARTNERZY MIĘDZYNARODOWI: eit Climate-KIC, UN Global Compact Network Poland, Business & Science Poland, American Chamber of Commerce in Poland, EurAtive.pl, Francusko-Polska Izba Gospodarcza GŁÓWNY PARTNER MEDIALNY: Polsat, Polsat News, Interia, Zielona Interia GŁÓWNE PORTALE INTERNETOWE: Wirtualna Polska, money.pl GŁÓWNY PARTNER RADIOWY: PolskieRadio24.pl GŁÓWNY PARTNER BRANŻOWY: Energetyka24 PARTNERZY MEDIALNI: Polska Agencja Prasowa, Rzeczpospolita, Forbes, Polska Press, Audytorium17, RDC Radio Dla Ciebie, Polskie Radio Olsztyn, Polskie Radio Koszalin, Radio Opole, Polskie Radio Rzeszów, Radio Poznań, Biznes Alert, Teraz Środowisko, Wysokie Napięcie, Smog Lab, e-ciepło.pl, Pod Prąd, OZEON, Kapitał Polski, Ekologia.pl, EcoEkonomia.pl, Ekologia i Rynek, ekorynek.com, EkoGuru, Comparic.pl, BiznesTuba.pl, Business Hub, Business Magazine, Siła Nauki, SmartMe, Agencja Informacyjna GŁÓWNY PARTNER REKLAMY OOH: Clear Channel ORGANIZATORZY: Fundacja Czyste Powietrze, Fundacja Pozytywnych Idei PRODUCENT: Craetive Harder Group
Materiał partnera: TOGETAIR 2022