Firma Deloitte przygotowała raport pt. "Europa Środkowa jako centralny punkt branży motoryzacyjnej" na podstawie opinii przedstawicieli producentów i dostawców działających w Bułgarii, Czechach, Rumunii, Polsce, na Słowacji i Węgrzech.
Deloitte we wstępie do swojego raportu wskazuje, że znaczenie fabryk motoryzacyjnych działających w należących do Unii Europejskiej krajach Europy Środkowej rośnie stopniowo od kilku lat. W Europie Zachodniej od 2009 r. zamknięto wiele zakładów, zmniejszyła się liczba osób pracujących w branży. Wytwórcy przenieśli swoją działalność na wschód.
W rezultacie tych zmian Czechy, Węgry, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia odpowiadają już za produkcję 1/3 wszystkich samochodów w Unii Europejskiej. Według Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów (ACEA) najwyższy wskaźnik produkcji per capita ma Słowacja, gdzie powstaje 180 aut na jednego mieszkańca. Drugie miejsce zajmują Czechy (108 pojazdów), a trzecie Niemcy (70 aut).
Cel badania
Celem badania przeprowadzonego przez Deloitte była analiza czynników związanych z lokalizacją, które doprowadziły do sukcesu przemysłu motoryzacyjnego w Europie Środkowej, oraz sprawdzenie, jak te czynniki zmieniły się w ostatnich latach. W raporcie zostały również zaprezentowane opinie osób na stanowiskach kierowniczych pracujących dla producentów i dostawców na temat tego, jak kraje z naszego regionu mogą stać się bardziej atrakcyjne dla branży motoryzacyjnej.
Wywiady zostały przeprowadzone w trzecim kwartale 2015 r. Jak zaznacza Deloitte, było to przed ogłoszeniem przez Chiny wyników dotyczących wzrostu gospodarczego i w okresie, kiedy kurs dolara był silny, co sprzyjało eksportowi. Autorzy twierdzą, że wspomniane globalne czynniki nie mają wpływu na rzetelność i aktualność raportu, a raczej mogły pomóc w wyraźniejszym zarysowaniu trendów.
W badaniu wzięło udział 8 przedstawicieli producentów oraz 72 osoby reprezentujące dostawców. Pracowników wysokiego szczebla z firm działających w Polsce było 18 (2 osoby reprezentujące producentów, 16 z ramienia dostawców).
Siła robocza i edukacja
W pierwszej części badania Deloitte pytało respondentów o trzy zalety działalności w danym kraju oraz trzy wady. Czynnikiem, który zdecydowanie przemawia za lokowaniem działalności w Europie Środkowej, są według osób na stanowiskach kierowniczych niskie koszty pracy. Tak odpowiedziało 75 proc. badanych.
Drugim największym plusem (55 proc. wskazań) jest dostępność wykwalifikowanej siły roboczej. Co ciekawe, 33 proc. respondentów uważa, że jest inaczej. Dlaczego?
W krajach takich jak Czechy czy Słowacja stopa bezrobocia jest stosunkowo niska. Rosną zarobki i zmniejsza się liczba wysoko wykwalifikowanych pracowników. – Kiedy producenci i dostawcy budowali swoje zakłady w Europie Środkowej, znalezienie dużej liczby fachowców nie stanowiło większego problemu. Obecnie jest to coraz większe wyzwanie – uważa Csaba Wolf, dyrektor ds. rozwoju biznesu z budapesztańskiego oddziału Deloitte. Co więcej, w związku z tym, że przedsiębiorstwa zwiększają swoje standardy jakościowe i wprowadzają coraz nowocześniejsze rozwiązania do swoich produktów, potrzebują coraz większej liczby wykwalifikowanych pracowników.
Z umiejętnościami nierozerwalnie związana jest edukacja. Tylko 18 proc. badanych uważa, że jej poziom stanowi o sile Europy Środkowej. Natomiast 38 proc. jest zdania, że nie jest to czynnik przemawiający na korzyść naszego regionu.
Deloitte wskazuje, że inwestorzy mają prawo być zaniepokojeni tym, jaki wpływ może mieć poziom edukacji akademickiej i zawodowej na przyszłą liczbę wykwalifikowanych pracowników. Autorzy badania dodają jednak, że pod tym względem sytuacja na Węgrzech, Słowacji i w Polsce ulega poprawie.
System podatkowy, zachęty inwestycyjne i system prawny
Stawki podatkowe w Europie Centralnej są generalnie niższe w porównaniu z państwami Europy Zachodniej. Zapewne z tego powodu 38% respondentów wskazało na system podatkowy jako zaletę lokowania zakładów w Bułgarii, Czechach, Rumunii, Polsce, na Słowacji czy Węgrzech.
Jednak 23 proc. badanych uważa, że systemy podatkowe w Europie Środkowej to minus. Problemem jest to, że w wymienionych krajach przepisy nie zawsze są przejrzyste. Pod tym względem jest jeszcze sporo do poprawienia.
Mniejszy wpływ na podjęcie decyzji o umiejscowieniu zakładu mają zachęty inwestycyjne i granty. Jako czynnik motywacyjny wskazało go 34 proc. kierowników uczestniczących w badaniu. Chociaż jest to wciąż jeden z ważniejszych powodów przyczyniających się do podejmowania decyzji o wyborze Europy Środkowej, to ważniejsze są kwalifikacje pracowników i niższe podatki.
Niepokojący może być fakt, że aż 46 proc. respondentów uważa, że dużym minusem prowadzenia działalności w omawianej części kontynentu jest zmaganie się z systemem prawnym. Jest to najgorsza część prowadzenia biznesu w Europie Środkowej.
Infrastruktura i energia
Ocena infrastruktury drogowej i logistycznej różni się w zależności od kraju. Patrząc na region jako całość, element ten to jeden ze słabszych punktów Europy Środkowej. Tak twierdzi 34 proc. osób, które przepytało Deloitte.
Według respondentów najlepiej pod tym względem wypadają Węgry i Słowacja. W pozostałych krajach ciągle widać braki, co dla branży motoryzacyjnej stanowi przeszkodę w budowie łańcucha dostaw. Może się to odbijać negatywnie na efektywności działalności zakładów, które muszą być dobrze zaopatrzone.
Deloitte odnosząc się do odpowiedzi na temat cen energii, zaznacza, że odpowiedzi były inne w różnych krajach. Najgorzej pod tym względem wypada Polska, a najlepiej Bułgaria.
_ Oprac. Wojciech Kaczałek _
_ Artykuł opublikowany na łamach Menadżera Floty nr 4/2016 _