Kryzys już przetrwaliśmy

W styczniu 1924 inflacja sięgnęła 69.718 procent. Nowy złoty, wprowadzony reformą Grabskiego, stanowił odpowiednik 0,29 grama złota. Oparty był na franku szwajcarskim. Aż do czasów światowego kryzysu lat trzydziestych nasz kraj dynamicznie się rozwijał.

Jednak czas Wielkiego Kryzysu przyniósł polskiej gospodarce znaczące spadki. Kursy akcji pikowały w dół: w ciągu czterech lat między 1928 a 1932 spadły aż o 80 procent.

W porównaniu dzisiejszymi danymi gospodarka była znacznie mniej ograniczona: jedynie 11,5 procent PKB przepływało przez budżet państwa. Praktycznie cały okres międzywojenny charakteryzował się też dodatnimi wynikami budżetu, bądź też niewielkim deficytem. W najgorszym okresie, w czasach Wielkiego Kryzysu lat 30 deficyt budżetowy sięgnął 2 procent PKB. Gdy spojrzymy na obecne wyniki (około 2,7 procent) ówczesne dane wyglądają imponująco.

Za franka szwajcarskiego płacono 1,72 zł a za dolara 8,91 złotych. Przeciętna płaca robotnika fabrycznego wynosiła 171 złotych. Płaca ta rosła - aż do lat trzydziestych, czyli do czasu Wielkiego Kryzysu.

Wielki Kryzys stanowił załamanie całej światowej gospodarki. Dynamiczny wzrost PKB w Stanach Zjednoczonych w roku 1930 spadł do poziomu z przed 10 lat. Podobnie zachowywała się także gospodarka polska.

| ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI: |
| --- |
| 11 listopada 1918 roku, po 123 latach niewoli, Polska ponownie pojawiła się na mapie Europy. Państwo nie było w pełni zjednoczone, nie miało ustalonych granic. Obejmowało obszar około 140 tysięcy kilometrów kwadratowych, na których mieszkało 14 i pół miliona ludzi. W tym dniu, przed 90. laty, Rada Regencyjna utworzona przez dwóch byłych zaborców - Austrię i Niemcy, przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Dzień wcześniej powrócił on z więzienia w Magdeburgu i stał się przywódcą tworzącego się państwa polskiego. Po pertraktacjach Piłsudskiego z Centralną Radą Żołnierską, wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polskiego. Na ulicach Warszawy oraz innych miast spontanicznie, z udziałem ludności cywilnej, rozbrajano żołnierzy niemieckich. 16 listopada Józef Piłsudski wystosował depeszę do państw Ententy, w której informował o powstaniu niepodległego państwa polskiego obejmującego wszystkie wyzwolone ziemie polskie. 11 listopada 1918 roku był nie tyle datą odzyskania
pełnej niepodległości, co dniem odrodzenia się ducha narodowego. Przed Polską i Polakami otworzyła się dziejowa szansa odbudowania silnego państwa liczącego się w Europie. W wyniku zaborów państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy. Pomimo licznych powstań, nie udało się doprowadzić do odzyskania niepodległości. Dopiero światowy konflikt, w którym wzięły udział wszystkie mocarstwa zaborcze, stał się szansą na niepodległość. 11 listopada 1918 roku Niemcy podpisały rozejm z aliantami w Compiegne pod Paryżem, co zakończyło I wojnę światową. Zaistniała sytuacja międzynarodowa stałą się dla Polski wyjątkowo korzystna. 10 listopada rano specjalnym pociągiem przybył do Warszawy Józef Piłsudski, zwolniony z twierdzy magdeburskiej, gdzie od 16-tu miesięcy był więziony przez Niemców. 11 listopada Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała Piłsudskiemu władzę nad podległym jej wojskiem. Powodem takiej decyzji było grożące Polsce niebezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne. W tym czasie powstały bowiem lokalne
ośrodki władzy, reprezentujące rozmaite ugrupowania polityczne, które chciały rozszerzyć zasięg swoich wpływów. Po rozmowach Piłsudskiego z Centralną Radą Żołnierską, przeprowadzonych 10 listopada, armia niemiecka zaczęła wycofywać się z Królestwa Polskiego. W nocy rozbrojono również niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie. 14 listopada Józef Piłsudski przejął całkowitą władzę w kraju z rąk Rady Regencyjnej, która jednocześnie rozwiązała się, oświadczając, iż "od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu". 18 listopada marszałek Piłsudski powołał rząd. Premierem został socjalista Jędrzej Moraczewski. Jego gabinet nie wzbudzał tak wielkich obaw prawicy, jak powołany 6 listopada tymczasowy rząd Ignacego Daszyńskiego. Cztery dni później, 22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa, aby sprawować "Najwyższą Władzę Republiki Polskiej" do czasu zebrania się Sejmu
Ustawodawczego. |