Protest w Jastrzębkiej Spółce Węglowej. Brak porozumienia w JSW może zrujnować spółkę. Przyjęcie żądań górników... też

Dramatyczna sytuacja finansowa Jastrzębskiej Spółki Węglowej spowodowała, że prezes firmy Jarosław Zagórowski postanowił zagrać va banque i... może stracić stanowisko. Związkowcy nie chcą już widzieć człowieka, który zapowiedział zamrożenie płac, rozłożenie czternastej pensji w roku na raty i uzależnienie jej od wyników spółki. Dziś mówią wprost: _ To Zagórowski odpowiada za fatalną kondycję spółki, zarżnął JSW! _

Spadające ceny węgla na światowym rynku i ogromne koszty pracownicze doprowadzają spółkę do ruiny. Dlatego Zagórowski zdecydował się na pakiet oszczędnościowy - według zarządu tylko tak uda się uniknąć zwolnień w liczącej 26 tysięcy pracowników firmie i likwidacji części zakładów pracy. Związkowców to nie przekonuje - od 9 dni protestują przed siedzibą JSW.

Money.pl policzył, ile będzie spółkę kosztowało porozumienie i czy może doprowadzić do upadłości. Czy to możliwe, że związki zawodowe podcinają gałąź, na której siedzą?

_ Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/119/m46455.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/ceny-miedzi-najnizsze-od-prawie-6-lat-kghm,218,0,1702618.html) *Rekordowo niskie ceny miedzi nie martwią KGHM * Niższe ceny czerwonego metalu na rynku neutralizuje pewien czynnik. _

W Jastrzębskiej Spółki Węglowej od ubiegłej środy trwa bezterminowy strajk polegający na wstrzymaniu wydobycia. Związki z JSW sformułowały pięć postulatów. Obok rezygnacji z planów zwolnienia liderów związkowych z Budryka (według zarządu spółki zorganizowali na terenie firmy nielegalny protest), zażądały odwołania zarządu, któremu zarzucają nieudolność i konieczność powołania nowego.

_ - W tych postulatach mieści się odwołanie całego zarządu, ale głównie chodzi tylko o głowę prezesa Zagórowskiego - _tłumaczy w rozmowie z Money.pl Bogusław Ziętek, przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego "Sierpień 80".

- _ To Zagórowski opowiada za fatalną kondycję spółki, nie związki _ - mówi Ziętek. - Światowe ceny_ miedzi również spadają, ale spółka KGHM potrafi sobie z tym poradzić, a przecież też są tam liczne związki zawodowe. Mówienie, że to my odpowiadamy za kryzys w firmie to totalna kompromitacja i durnota! _

Zmiany władz to niejedyne żądania. Związkowcy oczekują wycofania decyzji o wypowiedzeniu obowiązujących w spółce porozumień zbiorowych - dotyczących darmowego deputatu węglowego i wzrostu płac. Dodatkowo szefowie górniczych organizacji chcą objęcia pracowników kopalni Knurów-Szczygłowice zasadami, jakie obowiązują w pozostałych kopalniach firmy. Ostatnie żądanie to likwidacja spółki JSW Szkolenie i Górnictwo i przyjęcie tam zatrudnionych do JSW.

Pracujący w kopalni mogą liczyć na wiele dodatków. Raz w roku - w grudniu - otrzymują Barbórkę, czyli równowartość jednej pensji wyliczanej na podstawie ostatnich 12 miesięcy oraz czternastą pensję, czyli nagrodę wypłacaną w lutym, będąca równowartością średniej pensji danego górnika w poprzednim roku. Oprócz tego, we wrześniu, pracownicy dostają ołówkowe - to około 500 złotych na dziecko.

Do tego dochodzą tak zwane deputaty węglowe, czyli 8 ton węgla rocznie. Zamiast opału, może to być ekwiwalent pieniężny. Teraz cena tony węgla waha się od 500 do 600 zł za tonę.

Na początku protestu górnicy chcieli również, by spółka cofnęła decyzję o odstąpieniu od zasad przyznawania posiłków profilaktycznych. Co zaskakujące, to właśnie ta kwestia stała się prawną podstawą sporu zbiorowego.

Zarząd spółki chciał, by pracownicy na powierzchni nie otrzymywali posiłków profilaktycznych, ponieważ nie pracują w warunkach szczególnie szkodliwych i nie są narażeni na ubytek energetyczny. Już po pierwszych dniach negocjacji, JSW wycofała się z tej decyzji.

Jak podkreślają eksperci i Ministerstwo Gospodarki, słabnąca kondycja polskiego górnictwa wynika przede wszystkim z cen węgla na światowym rynku. Liczba kupujących ten surowiec wciąż spada, a na dodatek konkurencyjność alternatyw - w tym głównie odnawialnych źródeł energii - wciąż rośnie. Do tego dochodzą duże zapasy, które wciąż zalegają na hałdach na całym świecie.

To wszystko spowodowało, że ceny węgla na globalnych rynkach są najniższe od lat i wynoszą od 62 do 70 dolarów za tonę. Górnicy i cała branża doskonale pamiętają, że jeszcze trzy lata temu tona kosztowała średnio ponad 120 dolarów!

Źródło: Money.pl na podstawie zebranych danych i GUS

Złote czasy w branży już się jednak skończyły. Ostatnie miesiące nie są optymistyczne. Węgla na zwałach jest w Polsce wciąż ponad pięć milionów ton, a wyjątkowo ciepła zima opóźniła start sezonu grzewczego. To obniżyło ilość surowca, który energetyka kupiła na ogrzewanie.

Według danych Ministerstwa Gospodarki, w pierwszym półroczu 2014 roku strata finansowa całego sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce oscylowała wokół 772,3 miliona złotych netto. Na sprzedaży węgla w pierwszym półroczu spółki węglowe straciły miliard złotych, chociaż wyniki z 2013 roku mogły nastrajać górników bardzo optymistycznie.

W analogicznym okresie 2013 roku kopalnie odnotowały zysk rzędu 64 milionów złotych. Wynik finansowy z tego roku jest gorszy aż o 787,9 mln złotych.

Sytuacja na rynku węgla natychmiast uderza w finanse górniczych spółek. Jastrzębska Spółka Węglowa w trzecim kwartale 2014 roku zarobiła 38,2 milionów złotych, ale przez wcześniejsze miesiące roku półka straciła aż... 305 mln złotych.

Tendencję spadkową widać również w przypadku danych rocznych. Jeszcze w 2011 roku zysk przekraczał 2 miliardy złotych. Jak prognozuje Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska, strata roczna za 2014 wyniesie 578,1 mln złotych. Dodatkowo problemy geologiczne spowodowały spadek wydobycia: łącznie produkcja węgla wyniosła w pierwszym półroczu 5,7 miliona ton, czyli o 1,1 miliona tony mniej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. Mówiąc krótko, spadły przychody za surowce, spadło wydobycie, a koszty funkcjonowania kopalni w ostatnich latach się nie zmieniły.

Jak radziła sobie spółka JSW w ostatnich latach?

W związku z pogarszającą się sytuacją zarząd JSW ogłosił plan naprawczy spółki. Nie była to jednak nagła decyzja. O konieczności zmian systemowych w całej branży informował prezes Jarosław Zagórowski już w maju ubiegłego roku.

- _ Cały system normujący relację między pracodawcą a pracownikiem został stworzony 24 lata temu, kiedy powstał ponadzakładowy układ pracy dla górnictwa. W całej branży jest 25 różnych elementów pozapłacowych, a często nawet i więcej. Problem w tym, że to zostało ustalone w zupełnie innej sytuacji gospodarczej, kopalnie były wtedy w pełni państwowe. Ceny węgla również były odgórnie sterowane. Górnictwo musi się teraz nauczyć elastyczności i umieć się dostosować do rynku _ - mówił Zagórowski w rozmowie z Money.pl.

Jastrzębska Spółka Węglowa wypłaca swoim pracownikom szereg świadczeń. W tym: dodatek stażowy wynoszący od 15 do 70 procent, nagrodę jubileuszową przysługującą po 15 latach pracy i wypłacaną co 5 lat, odprawę emerytalną i rentową, zależną od stażu pracy i wynoszącą od 150 proc. do 500 proc. podstawowej pensji oraz roczny ekwiwalent pieniężny wartości ośmiu ton węgla.

Jak poinformowała Money.pl Katarzyna Jabłońska-Bajer, wszelkie wypłaty na rzecz pracowników obciążają fundusz pracy. - _ Co za tym idzie wpływają na koszty prowadzonej przez nią działalność. Koszty pracy stanowią około pięćdziesięciu procent kosztów spółki, czyli niemal trzy i pół miliarda złotych _ - powiedziała Jabłońska-Bajer.

Dlatego zarząd postawił zmniejszyć te wydatki. Jego postulaty to między innymi zamrożenie płac w 2015 roku, rozłożenie _ czternastki _ za 2014 rok na raty, zmniejszenie deputatu węglowego i rezygnacja z dopłat do zwolnień lekarskich. Zarząd chce też zrezygnować z przewozów pracowniczych, naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla emerytów i rencistów. Chciałby płacić za pracę w soboty i niedziele również zgodnie z kodeksem pracy, a nie jak obecnie - z bardziej korzystnymi dla pracowników regulacjami wewnętrznymi.

W związku z tym JSW wypowiedziała 21 stycznia trzy porozumienia zbiorowe. Tylko tak, jak przekonuje zarząd, uda się uniknąć zwolnień w liczącej 26 tysięcy pracowników firmie i likwidacji zakładów pracy. Według zarządu podjęte decyzje oznaczają zmniejszenie rocznych przychodów pracowników o nie więcej niż 10 procent. Związki nie zgadzają się z tymi wyliczeniami. Ich zdaniem pracownicy stracą na tych zmianach od 10 do nawet 30 procent pensji.

Bogusław Ziętek sugeruje, by zarząd oszczędności na zarobkach powinien poszukać również w swojej kieszeni. Związkowiec tłumaczy, że pensje kadry kierowniczej wzrosły w ostatnich latach do ogromnych kwot. Money.pl sprawdził, czy jest tak rzeczywiście. W tym celu zerknęliśmy do okresowych raportów spółki. Wynika z nich, że wynagrodzenie prezesa Zagórowskiego w 2011 roku wynosiło 308 tys. złotych, a cały zarząd otrzymał wówczas 1,45 mln złotych pensji. Rok później prezes Zagórowski zainkasował już 960 tysięcy złotych, podczas gdy wydatki na wynagrodzenia zarządu wyniosły 4,1 miliona złotych, czyli prawie 4 razy więcej. Gdy spółka zaczęła zaliczać straty, zarząd podjął decyzję o obniżeniu wynagrodzenia zarządu i kadry dyrektorskiej o 10 procent. Przedstawiciele firmy utrzymują, że wśród notowanych na GPW firm wydobywczych, to zarząd JSW zarabia najmniej.

Jeśli Jastrzębska Spółka Węglowa zgodzi się na postulaty zgłoszone przez strajkujących, to straci możliwość zaoszczędzenia ponad pół miliarda złotych. - _ Realizacja postulatów zgłoszonych przez stronę społeczną według wstępnych wyliczeń, oznacza dla Jastrzębskiej Spółki Węglowej wycofanie się z programu oszczędnościowego, który może przynieść około 517 milionów złotych _ - twierdzą przedstawiciele spółki.

Jeżeli nie dojdzie do oszczędności przez cięcia przywilejów, ograniczone zostaną również nakłady inwestycyjne. W 2015 roku wyniosą one 1,1 mld złotych wobec 1,76 mld złotych w 2014 roku. -_ Wyższe wydatki inwestycyjne i tak zostały już ograniczone. Wcześniej zakładano, że będzie to 2,2 mld złotych _ - podsumowuje przedstawiciel jastrzębskiej spółki.

Zdanie spółki potwierdzają analitycy giełdowi. - _ Jeżeli JSW ugnie się pod żądaniami związkowców, sytuacja finansowa JSW będzie się nadal pogarszać. Przy takim scenariuszu strata za 2015 rok może wynieść około 600 mln złotych. To pociągnie za sobą kurs akcji, który i tak jest już bardzo niski. W perspektywie obecnego miesiąca mogłyby one ponownie dotknąć najniższej w historii ceny akcji spółki na poziomie 16 złotych _ - prognozuje Przemysław Ławrowski, analityk Money.pl.

Zobacz kurs akcji Jastrzębskiej Spółki Węglowej w ciągu ostatnich 2 lat

Na problemy JSW na bieżąco reagują inwestorzy. Od początku ubiegłego roku ceny akcji spółki spadły o prawie 60 procent. Ostatnie dni są nico bardziej pomyślne dla posiadaczy akcji firmy węglowej. Jak to możliwe, że kurs odbił, skoro strajk przybrał na sile? Wygląda na to, że inwestorów... przekonuje twarde stanowisko prezesa i zapowiedź utrzymania programu naprawczego.

- _ Ostatnie wzrosty są spowodowane dość twardą postawą zarządu dotyczącą postulatów związkowców. Bez planu oszczędnościowego spółce grozi upadłość, a to wywoła likwidację wielu miejsc pracy. W tym wypadku lepszym rozwiązaniem jest zaciskanie pasa, aby spółka w ogóle przetrwała - _tłumaczy Przemysław Ławrowski.

Zdanie ekspertów nie przekonuje związkowców. Stoją na stanowisku, że 400 milionów oszczędności przepadło przez działania prezesa Zagórowskiego. - _ Wydaje pieniądze na prawo i lewo, w ogóle nie potrafi kierować spółką. Stanowisko prezesa to nie tylko poganianie pracowników z batem. Zagórowski od 7 lat płacze, że w działaniu przeszkadzają mu związki zawodowe, a tak naprawdę nie ma żadnego pomysłu na prowadzenie firmy _ - grzmi Bogusław Ziętek.

- _ Kiedy spółka zarabiała miliony, nie zrobił nic, żeby zapewnić jej odpowiednią przyszłość. Zagórowski po prostu zarżnął firmę, ogranicza wydobycie droższego węgla koksującego i zamienia go na energetyczny, który jest dużo tańszy i nie ma na niego tak dużego zapotrzebowania _ - tłumaczy Money.pl Bogusław Ziętek. W rzeczywistości JSW stawia właśnie na... węgiel koksujący. To właśnie po to została zakupiona między innymi kopalnia Knurów-Szczygłowice. Eksploatacja jej złóż zaplanowana jest na najbliższe 10 lat.

Czy w takim wypadku porozumienie z obecnym zarządem jest w ogóle możliwe? - _ 20 tysięcy strajkujących czuje się jak ofiary. Zagórowski przez lata kierował firmą, chociaż nie ma o tym pojęcia - to zwykły menadżerek z Warszawy. Nie będzie porozumienia, dopóki jego wykonanie będzie firmował ten człowiek - _mówi Ziętek.

Każdy dzień strajku kosztuje spółkę 30 milionów złotych. To oznacza, że straty mogą sięgać już 270 milionów złotych, czyli dokładnie połowę sumy, która chciał zaoszczędzić prezes Jarosław Zagórowski.

Związkowcy nie chcą odnosić się do kwestii strat, które generuje protest. Odpierają, że to nie oni są zarządem, który powinien był przygotować spółkę na gorszą sytuację. Jednocześnie zapewniają, że załogi są gotowe szybko odpracować straty. Czy górnicy są gotowi na ustępstwa? - _ Jesteśmy gotowi do rozmów o ustępstwach _ - deklaruje Ziętek.

Dwa lata temu w JSW działało 40 zakładowych organizacji związkowych, jednak rok później liczba ta zwiększyła się o 5 nowych organizacji związkowych. Do długiej listy pracowniczych zrzeszeń dołączyły między innymi: Związek Zawodowy "Kadra-Solidarność 80", "Borynia-Zofiówka-Jastrzębie", "Sierpień 80", "Porozumienie".

• Ustawa o związkach zawodowych z 1991 roku

Przeczytaj, jakie prawa mają związkowcy
i do czego zobowiązani są pracodawcy.

Zgodnie z Ustawą o związkach zawodowych do utworzenia takiej organizacji wystarczy... 10 chętnych. Jest to bardzo opłacalne, ponieważ zarząd związku ma prawo wskazać pracowników podlegających ochronie. W przypadku gdy związek liczy na przykład 131 członków ochronie podlega 10 osób, a gdy liczy 2001 członków - 50 osób może liczyć na specjalne traktowanie. To jednak nie koniec przywilejów.

Pracodawca, u którego działa związek zawodowy, ma liczne ustawowe obowiązki. Zgodnie z prawem powinien udostępnić organizacjom pomieszczenia i urządzenia technicznych niezbędne do wykonywania ich działalności (czyli na przykład zapewnić podłączenie do sieci telefonicznej i internetowej) oraz zwolnić wybraną przez związek osobę od pełnienia obowiązku z pracy - przy zachowaniu prawa do wynagrodzenia.

Nic dziwnego, że liczba związków zawodowych w górniczych spółkach urosła. W JSW łączna liczba związkowców przekracza już liczbę pracowników spółki! Jest to możliwe, ponieważ niektóre osoby należą jednocześnie do kilku organizacji. W ubiegłym roku - według danych spółki - do związków zapisanych było 26432 pracowników. W ten sposób tak zwany _ stopień uzwiązkowienia _ załogi Jastrzębskiej Spółki Węglowej wynosił... 121,4 procent.

Na przestrzeni ostatnich dwudziestu kilku lat polskie górnictwo dotowane było na wiele sposobów - wynika z raportu _ Ukryty rachunek za węgiel. Analiza wsparcia gospodarczego dla elektroenergetyki węglowej oraz górnictwa w Polsce _, opublikowanego w kwietniu przez ekspertów Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych (WISE Institute).

Rozległość pomocy udzielanej górnictwu tylko przez instytucje publiczne pokazuję skalę problemów w polskiej branży. 70 miliardów złotych to łączna kwota wsparcia (w postaci dotacji, subwencji i umorzeń), którą dla krajowego węgla wygospodarowały ministerstwa, urzędy centralne i władze lokalne w latach 1990-2012.

W latach 1990 i 2003 dotacje do górnictwa sięgały aż 2 procent PKB, a więc pięciokrotnie więcej, niż roczne wydatki państwa na naukę, badania i rozwój. Który z premierów przeznaczył dla branży najwięcej pieniędzy?

Sprawdź, który premier od 1990 do 2012 roku wydał najwięcej na górnictwo (z uwzględnieniem dotacji dla górnictwa węglowego oraz środków na renty i emerytury górnicze)

Nie wszystkie górnicze spółki borykają się z problemami. - _ W górnictwie są spółki, które bardzo dobrze prosperują _ - przekonuje Paweł Nierada, ekspert ds. energii z Instytutu Sobieskiego. Kopalnia Bogdanka od dziesięciu lat wykorzystuje zdolność produkcyjną i jest rentowna. Z tą różnicą, że Bogdanka jest firmą prywatną.

Co ciekawe, właśnie do rosnącej w siłę Bogdanki na obchody Dnia Górnika wybrał się wicepremier Janusz Piechociński. Minister uniknął w ten sposób konfrontacji ze strajkującymi w tym czasie pracownikami innego węglowego giganta - Kompanii Węglowej. Zabrakło go również podczas podpisywania porozumienia, ponieważ utknął na lotnisku w Ahmadabadzie w Indiach. Tym razem na kryzys w spółce z udziałem Skarbu Państwa będzie musiał odpowiedzieć.

Komentarz Money.pl

Czytaj więcej w Money.pl

• [ ( http://static1.money.pl/i/h/58/m322106.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/zarzad-jastrzebskiej-spolki-weglowej-ugnie,129,0,1702785.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Zarząd JSW ugnie się? Trwają negocjacje
  • [ ( http://static1.money.pl/i/h/225/m331745.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/porozumienie-rzadu-ze-zwiazkami-zawodowymi,184,0,1695416.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Porozumienie rządu ze związkami zawodowymi. Górnicy zakończyli protest w kopalniach
  • [ ( http://static1.money.pl/i/h/116/m334196.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/kryzys-na-slasku-potrzebny-program,128,0,1705088.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Co czeka Śląsk po zmianach w górnictwie
  • [ ( http://static1.money.pl/i/h/249/m334073.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/arcelormittal-poland-wciaz-czeka-na-wegiel-z,223,0,1704159.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Strajk w JSW wciąż groźny dla hutników