Pszczelarz, który jako pierwszy zdobył Mount Everest za swój trud otrzymał szlachectwo i pięciodolarówkę

- _ W końcu dołożyliśmy draniowi _ - tymi słowy nowozelandzki pszczelarz Edmund Hillary przywitał przyjaciela i rodaka George'a Lowe'a, który oczekiwał pary himalaistów na Przełęczy Południowej. Znaczyć to mogło tylko jedno, że ten dzień zapisze się w historii pod hasłem: pierwsze zdobycie najwyższej góry świata - Mount Everestu. Nie przypuszczał nawet, że to frywolne zdanie za pośrednictwem BBC powtarzać będzie cały świat. Dopiero po trzech dniach znalazł się u podnóża Szczytu. Wówczas ktoś włączył małe tranzystorowe radio. Himalaista usłyszał głos spikera BBC, który przekazywał informację o wielkim wyczynie Nowozelandczyka. - _ Mój Boże! _ _ Dokonaliśmy tego, weszliśmy na ten szczyt _! - wykrzyczał, jakby sam siebie o tym zapewniając.

W archiwum stacji BBC zachował się wywiad, jakiego udzielił brytyjskiej rozgłośni w 1985 roku. Opisując emocje towarzyszące wchodzeniu przyznał, że sam moment zdobycia Everestu nie był dla niego jakimś fantastycznym przeżyciem. - _ Nie miałem uczucia ekstazy, którego niektórzy ludzie mogliby się spodziewać _. _ Byliśmy zmęczeni, zdawałem sobie sprawę z problemów, jakie są jeszcze przed nami. _

Fotografia Edmunda Hillary'ego z 1953 roku
Fot. Public Domain/WikimediaPamiętał o tych, którzy zmagając się z górą zginęli w jej lodach i śniegach. Od blisko pół wieku człowiek próbował okiełznać _ Matkę Gór _. Dawniej ze względów religijnych broniono wstępu na jej święte zbocza. Dopiero w 1904 roku sir Francis Younghusband otrzymał od Dalajlamy zgodę na pierwszą brytyjską wyprawę w Himalaje. Góry nie zdobył. Dwie kolejne próby badające drogi na Everest przyniosły śmierć himalaiście Alexanderowi Mitchellowi Kellasowi i siedmiu Szerpom.

W 1924 roku, niecałe trzy dekady przed Hillarym, koleją próbę zdobycia szczytu podjęli George Mallory i Andrew Irvine. Obaj nie wrócili tej ekspedycji, a ostatnie miejsce, w jakim ich widziano oddalone było jedynie o kilkaset metrów od wierzchołka ośmiotysięcznika. Zwłoki Mallory'ego znaleziono dopiero w 1999 roku. Ciało Irvina wciąż czeka na odnalezienie. Po nich byli kolejni. Do dziś nie znane są losy ponad 120 osób, próbujących zdobyć tę górę. Noszący nazwisko walijskiego oficera, geodety i kartografa sir George'a Everesta _ Szczyt XV _ bezwzględnie obchodził się z tymi, którzy zakłócali jego spokój.

Ile mierzy Everest? zależy od tego, kto mierzy

Przecież i oni - Edmund Hillary i Tenzing Norgay - byli tego roku dru­gim ze­spo­łem ata­ku­ją­cym szczyt. Trzy dni wcze­śniej na Wierz­cho­łek Po­łu­dnio­wy do­tar­li Char­les Evans i Tom Bo­ur­dil­lon, ale ze wzglę­du na po­gar­sza­ją­cą się po­go­dę i kło­po­ty z uży­wa­niem nowej wów­czas ge­ne­ra­cji butli tle­no­wych o za­mknię­tym obie­gu zre­zy­gno­wa­li z próby. Pomimo splendoru jaki spadł na pierwszych zdobywców Czomolungmy, Hillary wydawał się oczarowany górą i wciąż okazywał jej swój szacunek. - _ Co najbardziej zafascynowało mnie w górach? Śnieg - _zaskakiwał odpowiedzią Nowozelandczyk w wywiadzie dla BBC. - _ Zobaczyłem go po raz pierwszy, kiedy miałem 16 lat _.

W młodości uważał się za miernotę i totalne beztalencie. Urodził się w roku 1919, w małym miasteczku Tuakau na północy Wyspy Północnej, jednej z dwóch głównych wysp Nowej Zelandii. Jego ojciec był farmerem, on sam postanowił zająć się pszczelarstwem. Początkowo wspinał się w Alpach Nowozelandzkich. Z czasem jednak, gdy nabrał doświadczenia, jego ambicje stawały się coraz większe.

Zobacz galerię zdjęć pierwszego zdobywcy Mount Everestu
61 lat od zdobycia Mount Everest

fot. East News
61 lat od zdobycia Mount Everest

fot. Mary Evans Picture Library/East News
61 lat od zdobycia Mount Everest

Hillary po zdobyciu Everestu uhonorowany został Orderem Komandora Imperium Brytyjskiego. Elżbieta II, królowa Wielkiej Brytanii nadała mu także herb z trzema szczytami w polu niebieskim i tybetańskimi młynkami modlitewnymi oraz tytuł szlachecki. Jako pierwszy cudzoziemiec został uhonorowany obywatelstwem Nepalu, choć lata później jego druga ojczyzna stanie się miejsce osobistej tragedii. To tam w katastrofie lotniczej zginęła jego pierwsza żona, Louise oraz córka, Belinda.

Na zdjęciu Szerpa Tenzing Norgay.
Fot. Wikimedia/CC BY-SA 3.0Również jego własna ojczyzna postanowiła uczcić bohatera w sposób unikalny i szczególny. Nowa Zelandia uczyniła go pierwszą osobą, która znalazła się na banknocie jeszcze za życia! Podobizna Hillary'ego została nadrukowana na pięciodolarowym banknocie, które są w obiegu po dziś.

Po Evereście jego życie się zmieniło. Pisał książki i stawiał sobie kolejne wyzwania. Kierował wyprawami nowozelandzkimi w Himalaje i na Antarktydę. Dotarł do bieguna południowego i przebył w poprzek Antarktydę. Jako pierwszy przepłynął ślizgaczem w górę Gangesu, a potem wspiął się aż do źródeł rzeki w Himalajach. W końcu dołączył do nowozelandzkiej służby dyplomatycznej, którą pełnił do 1989 roku.

Mimo zaszczytów i sławy nie zapomniał o swoim towarzyszu Norgayu. Pięć lat starszy od niego Szerpa latami wspinał się w cieniu wielkich himalaistów. Pracował jako tragarz dla brytyjskich wypraw i sirdar - najważniejszy przewodnik - dla francuskich i szwajcarskich ekip. Zdobycie Everestu z Hillarym uważał za swój największy sukces. Za swój udział został odznaczony Medalem Jerzego. Mimo tego osiadł w Dardżylingu w Indiach, gdzie był kierownikiem Instytutu Górskiego. W 1960 Hillary postanowił założyć fundusz powierniczy - Himalayan Trust, którego zadaniem stało się organizowanie akcji pomocy dla Szerpów. Tenzing Norgay został prezesem Stowarzyszenia Szerpów. Dzięki działalności funduszu w himalajskich wioskach wybudowano dla Szerpów blisko 30 szkół, dwa szpitale, 12 ośrodków zdrowia, wiele mostów, wodociągi, a nawet małe lotniska, jak w Lukli.

NA DRUGIEJ STRONIE DOWIESZ SIĘ, DLACZEGO RYZYKUJĄ ŻYCIE BY JĄ ZDOBYĆ

Zdobycie Everestu przez Nowozelandczyka otworzyło bramę do podboju tej góry. Między 1953 rokiem a 1969 na Dachu świata stanęło 21 wspinaczy. W latach 70. już ponad osiemdziesięciu, w kolejnej dekadzie prawie dwustu, u schyłku ubiegłego wieku - niemal tysiąc. Obecnie przed takim wyzwaniem staje rocznie ponad 200 osób.

ZOBACZ TAKŻE

Według danych z końca 2011 roku odnotowano 5654 wejścia na Everest. Jednak tylko siedem uczyniło to zimą. Pierwszymi byli 17 lutego 1980 roku Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki. Pierwszą osobą z Polski i pierwszą Europejką była natomiast Wanda Rutkiewicz.

Co takiego jest w tej górze, że człowiek ryzykuje życie, by ją zdobyć? - _ Zapytany o to samo George Mallory odrzekł po prostu - ponieważ istnieje. Taka już jest natura ludzka. Cięgnie do pewnych ekstremów. Pragnie się zmierzyć ze sobą, poznać granice, być najdalej, najszybciej, najgłębiej, najwyżej - mówi w rozmowie z MenStream.pl Leszek Cichy . - O Mount Everest nie na darmo mówi się trzeci biegun. Przez miejscową ludność ten szczyt szczytów uważany jest za świętą górę - siedzibę bogów. Dla himalaistów to również wyjątkowe miejsce, w końcu to największa góra na naszej planecie. To coś magicznego _.

- _ Byliśmy pierwszą od 17 lat polską ekspedycją, która wyruszyła na Mount Everest – _ dodaje podróżnik Bogusław Ogrodnik, który zdobył szczyt w 2006 roku. - _ W czasie trwania naszej wyprawy, podczas której szczyt próbowało zdobyć 26 innych ekip, zginęło 16 osób _.

Zbocza Czomolungmy stały się grobem dla wielu wyśmienitych himalaistów, ale nie dla Edmunda Hillarego. Jej pierwszy zdobywca zmarł w skutek niewydolności serca w szpitalu w Auckland. O jego śmieci poinformował osobiście premier Nowej Zelandii 11 stycznia 2008 roku. Sir Edmund Percival Hillary osierocił dwójkę dzieci: Petera i Sarah oraz owdowił drugą żonę June Mulgrew. Hillary przeżył swojego przyjaciela Tenzinga Norgaya o 22 lata.

Mount Everest w pigułce