Szejnfeld: Największe wyzwanie to nie podnosić więcej podatków

Adam Szejnfeld, poseł PO, były wiceminister gospodarki: W wielu sprawach, jeśli chodzi o gospodarkę i ekonomię, by realizować cele fiskalne, spełniony musi być szereg kryteriów, na które niekoniecznie wpływ mają politycy.

Chodzi nie tylko o sytuację polityczną ale i ekonomiczną kraju. Wprowadzenie podatku liniowego musi być reformą systemową, wręcz ustrojową, której nie można porównać do nowelizacji jednej czy nawet kilku ustaw.

By podjąć tak gigantyczną pracę intelektualną i organizacyjną oraz zaangażować wiele zasobów, w tym ludzkich i finansowych, trzeba być przekonanym, iż wysiłek nie pójdzie na marne. Po wyborach okazało się, że w Sejmie nie ma wystarczającej większości dla tej propozycji.

Wszyscy byli przeciwni nowemu systemowi podatkowemu, a gdyby nawet znaleźć dla tej idei wątpliwą większość, to i tak ówczesny prezydent zapowiadał, że zawetuje zmiany. Dla odrzucenia weta oczywiście nie byłoby już szansy. Cała robota nie miałaby więc praktycznego sensu.

Nasza wola nie wystarczy. Musi zadziałać jeszcze ekonomia. Przez dwa i pół roku naszych rządów mieliśmy niekorzystną sytuację polityczną. Partyjne gry i gierki oraz podziały spowodowały, że arytmetyka parlamentarna wychodziła na niekorzyść podatku liniowego.

Przeciwni byli politycy o socjalistycznych poglądach, tak z SLD, jak i z PiS. Znam, na przykład wielu polityków z lewicy, którzy prywatnie twierdzą, że podatek liniowy jest świetnym rozwiązaniem, które mogłoby pomóc naszej gospodarce, ale oficjalnie są przeciwni, bo taka jest linia programowa ich ugrupowania. Mniej negatywne stanowisko prezentowało PSL, ale to za mało.

**No tak, ale z drugiej strony mamy ogromne przeciwności gospodarcze. Nikt nie przewidział, że dotknie nas największy kryzys gospodarczy ostatnich 100 lat, przez który cała Europa znajdzie się w recesji. Co prawda kryzys już się skończył i w wielu krajach recesja minęła, jednak dalej wszyscy borykamy się z poważnymi skutkami pokryzysowymi. Jednym z najgorszych jest ogromny dług publiczny.

My, ze względu na kryzys, a także klęski żywiołowe, które nas dotknęły, szczególnie powódź, musimy tak kreować naszą politykę gospodarczą, aby nie wpaść w podobne tarapaty jak Włochy, Irlandia, czy Grecja. W związku z tym, w zasadzie nie ma obecnie możliwości wprowadzenia podatku liniowego.

Żadne państwo przy takich warunkach nie byłoby w stanie dźwignąć tak zasadniczej zmiany. Podatek liniowy, który jest według mnie najlepszym z możliwych systemów, swoje efekty mógłby dać dopiero co najmniej w średnim okresie. Wprowadzając go w czystej formie zwyczajnie zagrozilibyśmy finansom publicznym, na kilka lat powiększając znacząco deficyt, który powinniśmy przecież ograniczać.

Nie ma innej możliwości. Ciągle wracamy do głównej przyczyny takiego stanu, a mianowicie kryzysu. Gdyby nie on, to moglibyśmy nasze deklaracje realizować. W ostatnich latach mieliśmy przecież zjazd tempa rozwoju gospodarki z około 6 proc. do 1,5 proc. PKB. I tak dobrze, że nie wpadliśmy w recesję.

Takie wyhamowanie musiało odbić się na przychodach czy to z VAT-u, czy z PIT-u albo CIT-u. Jednocześnie państwo musiało realizować swoje ustawowe obowiązki i ponosić koszta wydatków sztywnych. W tej sytuacji trudno o obniżki podatków.

Ale i tak walczyliśmy o kieszeń podatnika. Nie próbowaliśmy na przykład sięgać po proste rozwiązania, które nam sugerowano.

Nie zrezygnowaliśmy z obniżki stawki PIT. Nie zrezygnowaliśmy także z ograniczenia klina podatkowego, czyli obniżki składki emerytalnej. Te rozwiązania natomiast w krótkim czasie przyniosłyby budżetowi cztero- czy nawet pięciokrotnie większe pieniądze niż, w zasadzie symboliczna podwyżka VAT o 1 pkt. proc.

Przypomnę, że zlikwidowaliśmy także _ podatek Religi _. Nie można więc powiedzieć, że obecny rząd tylko podnosi podatki. Zresztą, gdyby porównać nasze działania do rozwiązań podejmowanych przez rządy innych państw, to cięcia są kosmetyczne, a negatywne skutki społeczne śladowe. Nie obniżamy bowiem ludziom płac, emerytur i rent, by ratować budżet państwa.

Jestem przekonany, że gdyby nie kryzys i negatywne uwarunkowania zewnętrzne to większość deklaracji udałoby się zrealizować. Mimo że, w pierwszej części kadencji nie było na to szans, z powodu politycznych przeciwności, to pozostałe półtora roku można by wykorzystać na zmiany.

Najtrudniej byłoby zapewne przeprowadzić wprowadzenie podatku liniowego. Tutaj potrzebne byłoby bowiem zdecydowane poparcie co najmniej PSL.

Porównując się do innych krajów Europy, gdzie oszczędności są znacznie większe, mogę powiedzieć, że postąpiliśmy łagodnie. Wprowadziliśmy jedynie zamrożenie płac w budżetówce, a nie obniżenie tych pensji.

Przedstawiciele wielu zawodów nie mogą narzekać, myślę tu na przykład o nauczycielach, których wzrost płac jest od kilku lat naszych rządów nieustanny, czy też lekarzy, wśród których na pęczki można obecnie wskazać takich, którzy zarabiają więcej niż prezydent i premier razem wzięci. Kiedy było tak dobrze z płacami w tych zawodach? Nigdy!

Europa z kryzysu wychodzi bardzo powoli. W ostatnim kwartale mieliśmy nawet korektę prognoz w kilku krajach. Ciągle też jest otwarte pytanie jak będzie się kształtować sytuacja finansowa w takich krajach jak Irlandia, Włochy, Grecja. Wiadomo, że ucierpią ich budżety krajowe, ale nie wiadomo, jak poważnie to wpłynie na budżet i gospodarkę całej Unii Europejskiej, a tym samym na Polskę.

Z Unią, jest trochę tak, jak z organizmem atlety. Został on złożony przez ciężką chorobę, ale jego stan się poprawił. Z niewydolności przeszedł w łagodną formę, która obniżyła odporność i co gorsza ten stan może się przedłużać. Oznacza to, że jeszcze przez 2-3 lata ten organizm będzie wrażliwy na różne infekcje.

Żeby mówić o podwyżce płac trzeba je najpierw odmrozić. Jeżeli wskaźniki będą odpowiednie to na pewno to nastąpi, a wtedy w 2012-2013 mamy szansę na wzrost płac.

Jeśli chodzi o VAT i akcyzę to często podwyżki wynikają z uwarunkowań Unii Europejskiej, a nie tylko potrzeb naszego budżetu. Przypomnę choćby sprawę VAT na ubranka dziecięce czy też akcyzy na papierosy.

Moim zdaniem jednak nowoczesne państwo to państwo konsumpcji. Więc to konsumpcja powinna być obciążona bardziej niż produkcja, czy usługi. Dlatego nie liczyłbym na to, że państwo będzie nastawione na obniżkę wszystkich podatków. Moim zdaniem w obecnej sytuacji Polski, Europy i świata, największym wyzwaniem jest takie działanie, aby nie wystąpiła konieczności podnoszenia danin publicznych.