Wojenny fundusz niezgody. Rząd i opozycja spierają się o wydatki zbrojeniowe

Z jednej strony, rząd chwali się rekordowymi i rosnącymi wydatkami na obronę. Z drugiej, opozycja zarzuca rządowi, że maluje trawę na zielono.

Na ten rok zaplanowano wydatki na obronę narodową w wysokości 124,3 mld zł, a uwzględniając Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ) - łącznie 186,6 mld zł, co stanowi 4,7 proc. PKB. FWSZ powstał w 2022 r. po ataku Rosji na Ukrainę, jako wehikuł umożliwiający zwiększanie i bardziej elastyczne wydawanie pieniędzy na obronę.

- To manipulowanie danymi, że Polska wydaje 4,7 proc. PKB na obronność, to zwykła fikcja - przekonuje Andrzej Śliwka, poseł PiS zasiadający w sejmowej komisji obrony narodowej. Źródłem tych wątpliwości jest stan wydatkowania środków z FWSZ, instrumentu utworzonego jeszcze za czasów szefa MON Mariusza Błaszczaka.

Mamy wrzesień, a w Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych nie wydatkowano nawet 20 proc. środków. W przyszłym roku budżet państwa przewiduje dla szefa MON o 4 mld zł mniej niż obecnie. To oznacza realne cięcia w Programie Modernizacji Technicznej oraz ograniczenie finansowania badań i rozwoju, co w praktyce oznacza zahamowanie rozwoju polskich zdolności obronnych - ostrzega poseł Śliwka.

Jak wynika z danych Banku Gospodarstwa Krajowego, który jest operatorem FWSZ, wydatki Funduszu w czerwcu 2025 r. wyniosły 1 648,5 mln zł, a łącznie w okresie styczeń-czerwiec 2025 r. osiągnęły poziom 12 350,3 mln zł, co stanowi 16,2 proc. planu rocznego.

Fundusz uzupełnia wydatki budżetowe, a te także mają swoją specyficzną dynamikę. Jak pokazuje operatywne sprawozdanie z wykonania budżetu, do lipca tego roku, mimo że całość wydatków budżetowych została wykonana w ponad połowie, to wydatki z działu obrona narodowa w 40 proc.

Z twierdzeniami polityka PiS nie zgadza się szef sejmowej komisji obrony Andrzej Grzyb z PSL. - W ubiegłym roku m.in. poseł Śliwka też dosyć sceptycznie podchodził do wykonania budżetu, a okazało się, że budżet państwa w części dotyczącej obrony narodowej został wykonany w ponad 99 procentach, a Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych w ponad 70 procentach. W obu przypadkach po raz pierwszy w tak dużej wysokości - podkreśla nasz rozmówca.

Dodaje, że uruchamianie Funduszu ma sens, ale jeśli wyczerpują się pieniądze w budżecie, bo sam Fundusz zasilany jest z pożyczek.

Z drugiej strony zaletą FWSZ jest to, że wydatki z niego są niewygasające w danym roku budżetowym.

On powinien być uruchamiany wtedy, kiedy okazuje się, że na przykład dostawy sprzętu w danym roku budżetowym się nie zrealizują i następuje prolongata na następny rok. Więc najpierw wydajemy środki budżetowe, a kiedy okazuje się, że albo przesuwają się dostawy, albo kiedy zaczynamy brakować tych środków budżetowych, wtedy uruchamiamy Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych. Tak powinien on działać. Krytyka tego to jest stały punkt sporu, który toczy się pomiędzy obecną opozycją a obecną większością rządzącą - podkreśla Grzyb.

Sytuacja, jeśli chodzi o wykonanie budżetu MON, zmienia się bardzo dynamicznie. W poprzedniej dekadzie zdarzało się, że było to jedno z większych źródeł budżetowych oszczędności. Przez lata budżet był sporo niższy w relacji do PKB, ale ostatnie lata to bardzo duże przyspieszenie.

W przyszłym roku rząd planuje wydać 200 mld zł na zbrojenia, co przekłada się na 4,9 proc. PKB.

Jaki będzie efekt tegorocznych wydatków obronnościowych? To, według MON, będzie do ustalenia "w późniejszym terminie".

"W skład wydatków na obronność wchodzą m.in. wydatki budżetowe MON, wydatki w dziale 752 - Obrona Narodowa w innych częściach budżetu państwa oraz wydatki z Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych" - tłumaczy resort obrony.

"Udział procentowy wydatków na obronność w PKB określony zostanie po ogłoszeniu przez GUS wartości PKB za 2025 r. tj. w maju 2026 roku. Ponadto, ostateczny poziom wydatków z Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych będzie znany po opracowaniu przez Bank Gospodarstwa Krajowego sprawozdania z realizacji planu finansowego Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych w 2025 r., w pierwszej połowie roku 2026" - podaje MON.

Grzegorz Osiecki i Tomasz Żółciak, dziennikarze money.pl