Dobrowolny wykup nieruchomości po powodzi. Rząd odkrył karty

W poniedziałek na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.

Przede wszystkim zakłada on, że właściciele zniszczonych podczas wrześniowej powodzi nieruchomości, które są przeznaczone do rozbiórki, będą mogli sprzedać je Skarbowi Państwa. Sprzedaż będzie mogła nastąpić po cenie rynkowej gruntu powiększonej o wartość budynków mieszkalnych, lokali mieszkalnych itp.

Zgodnie z projektowanymi przepisami Wody Polskie będą mogły nabywać w imieniu Skarbu Państwa nieruchomości, które znajdują się na obszarach "szczególnego zagrożenia powodzi". W Ocenie Skutków Regulacji (OSR) wyjaśniono, że chodzi o tereny, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi wynosi co najmniej 10 proc. Sprzedaż takich nieruchomości ma być dobrowolna, a ich cena ma zostać powiększona o 20 proc. od ceny rynkowej. Wykup ma również objąć budynki zniszczone, których odbudowa jest niecelowa, ze względu na wysokie ryzyko powodziowe.

Środki na wykup Wody Polskie mają otrzymać od Skarbu Państwa. Przewiduje się, że na wykupionych nieruchomościach wprowadzony zostanie bezwzględny zakaz zabudowy, z wyjątkiem infrastruktury liniowej, krytycznej i przeciwpowodziowej.

Zgodnie z załącznikiem do OSR wytypowano 78 budynków przeznaczonych do rozbiórki. Projektodawca przyjął, że wykup może objąć około 51 nieruchomości. Po przeliczeniu szacowanych wartości budynków oraz wszystkich kosztów dodatkowych założono, że całkowite koszty prowadzenia dobrowolnych wykupów tych nieruchomości przekroczą 30,7 mln zł.

Zwraca się jednak uwagę, że liczba wydanych decyzji rozbiórkowych może się zwiększyć, zatem "zasadne jest założenie zwiększenia liczby nieruchomości do wykupu". Tym samym, zakładając, że łącznie zniszczonych jest 3,3 tys. nieruchomości (wynik wstępnych analiz) przyjęto, że w ciągu roku nakaz rozbiórki zostanie wydany w przypadku 75 budynków.

W ten sposób przeliczono, że całkowity koszt prowadzenia programu wykupów wyniesie ponad 76,9 mln zł. "Zakłada się zabezpieczenie z budżetu państwa dodatkowo 5 proc. wskazanych środków w celu zabezpieczenia pełnej realizacji dobrowolnych wykupów. W związku z powyższym ostateczne koszty po stronie Skarbu Państwa wyniosą 80 819 718 zł" - poinformowano.

Zgodnie z OSR planuje się wykup około 35 proc. nieruchomości w 2025 r., co daje łączną kwotę 30 mln zł, tylko w bieżącym roku.

Zakłada się także, że rejestry o decyzjach o warunkach zabudowy będą cyklicznie udostępniane Wodom Polskim w celu weryfikacji na bieżąco wydawanych decyzji pod kątem zgodności z przepisami o zabudowie na terenach szczególnego zagrożenia powodzią.

W projekcie proponuje się stworzenie nowego instrumentu finansowego: premii powodziowej, udzielanej na remonty budynków wielorodzinnych uszkodzonych w wyniku powodzi. Jej wysokość wynosiłaby 70 proc. dla gmin i TBS-ów, 50 proc. dla pozostałych właścicieli, w tym wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, 60 proc. na budynki zabytkowe. Dofinansowanie miałoby formę grantu lub dotacji bezzwrotnej, pokrywającej część kosztów inwestycji.

Projektodawca zakłada również zwolnienie określonych inwestycji z konieczności uzyskania decyzji środowiskowej celem ich przyspieszenia. Chodzi o odbudowę zniszczonych urządzeń wodnych z parametrami innymi niż u istniejących wcześniej. W przypadku wałów będzie je można odbudować tylko w odległości równej lub większej od koryta rzeki. Derogacja ta obowiązywać miałaby do 31 grudnia 2026 r. tylko na obszarze, na którym wprowadzono stan klęski żywiołowej. Nie będzie też ona zwalniać z procedur związanych z oceną oddziaływania na obszary Natura 2000.

Zgodnie z OSR, projekt przewiduje też szereg zmian w zakresie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego i warunków zabudowy dla budynków zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych, w tym odbudowywanych na innych działkach. Chodzi głównie o skrócenie czasu wydania obu decyzji odpowiednio z 65 i 90 dni do 45 dni.

Projekt zakłada też liczne zmiany w zakresie terminów związanych z wypłatą pomocy. Termin na złożenie wniosku o przyznanie świadczenia interwencyjnego ma zostać wydłużony do końca czerwca 2025 r., a termin na przesłanie oszacowania szkód poniesionych przez przedsiębiorcę ma wynieść 10, a nie 5 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego. Przedsiębiorcy będą mogli składać wnioski o udzielenie pożyczki przez 18, a nie 6 miesięcy od dnia wystąpienia szkody. Ponadto, beneficjent pożyczki będzie miał 18, a nie 6 miesięcy na jej rozliczenie.

Projekt zakłada też wydłużenie na 2025 rok terminu wypłaty zasiłków na pokrycie kosztów zużycia energii elektrycznej lub paliwa niezbędnych do osuszania pomieszczeń.