Czym jest pieniądz fiducjarny i jaką ma wartość?
Pieniądze fiducjarne, nazywane zamiennie walutami fiat, nie mają pokrycia w złocie ani w żadnych innych dobrach o wartości handlowej. Obecnie używane są one każdego dnia i stanowią podstawę systemu monetarnego niemal na całym świecie. Jak definiowany jest pieniądz fiducjarny i czy może on zostać zastąpiony innym rodzajem pieniądza?
Pieniądz fiducjarny - co to jest?
Nazwa pieniądz fiducjarny pochodzi od łacińskiego słowa fides oznaczającego wiarę. Stanowi on legalny środek płatniczy uznawany na terenie danego państwa, który nie ma pokrycia w towarze, a więc sam w sobie nie posiada żadnej wartości handlowej. Waluta fiat wykorzystywana jest natomiast do dokonywania różnego rodzaju transakcji na całym świecie.
Wartość pieniądza fiducjarnego opiera się na zaufaniu do emitenta, czyli do podmiotu generującego owy środek. Emitent posiada wówczas monopol na tworzenie i wprowadzanie do obrotu pieniądza. Emitentami w tym przypadku są banki centralne oraz organy regulujące powstawanie pieniądza, która zarządzają ilością wprowadzania walut fiat.
Ilość pieniądza fiducjarnego wprowadzanego do obiegu określana jest na podstawie popytu generowanego przez instytucje państwowe, a także na podstawie stopy procentowej. Wobec tego pieniądz ten jest inflacyjny, co oznacza, że w przypadku hiperinflacji może stać się całkowicie bezwartościowy.
Jak powstał pieniądz fiducjarny?
Jedną z pierwszych form płatniczych na świecie była wymiana towaru poprzez barter, czyli prościej mówiąc, wymiana towaru za towar. Najchętniej przyjmowane były dobra takie jak luksusowe towary, egzotyczne przyprawy czy bydło, które nazywano płacidłami popularnymi w określonych regionach świata.
W późniejszym czasie ludzkość zaczęła kupować i zbywać towary, używając złota i srebra. Sposób ten okazał się jednak niepraktyczny, w związku z czym po walucie kruszcowej nastała era pieniądza towarowego. Był to certyfikat, papier wartościowy lub po prostu banknot wymienialny na złoto lub srebrno. Jego wartość była rezerwą kruszcową znajdującą się w skarbcu państwa.
Kruszce niestety miały ograniczoną ilość, a więc nie było możliwości wytwarzania pieniędzy w większych ilościach. Międzynarodowy system kruszcowy działał jednak aż do 1971 roku. Wówczas amerykański prezydent Richard Nixon zadecydował, że dolar amerykański nie będzie miał dłużej pokrycia w złocie. Od tego czasu utraciło ono rolę pieniądza światowego i narodowego. Jednocześnie wydarzenia te stały się początkiem powstania waluty fiducjarnej.
Przykłady i cechy pieniądza fiducjarnego
Każdą walutę dostępną na świecie możemy określić mianem pieniądza fiducjarnego. Będzie to m.in. dolar amerykański, złoty, frank szwajcarski, euro, jen japoński, won koreański, rupia indyjska i wiele innych. Pieniądz fiducjarny może być także rozpoznany poprzez charakterystyczne cechy. Jest on emitowany i kontrolowany przez banki centralne w swoich krajach, a jego popyt generowany jest przez instytucje państwowe. Ponadto może on przybierać formę pieniądza papierowego (banknotu) lub bilotu.
Waluta fiat a kryptowaluty
Kryptowaluty uznawane są za alternatywę dla waluty fiducjarnej. Eksperci rynku uważają również, że w przyszłości mogą one zastąpić waluty fiat. Obecnie jednak kryptowaluty nie są powszechnie akceptowalne. Podobnie do pieniądza fiducjarnego, nie są one zabezpieczone przez żadne wartości materialne. Ich wartość określana jest na zasadzie spekulacji. Można je przechowywać, płacić nimi czy też inwestować.
W odróżnieniu od pieniądza fiducjarnego są one zdecentralizowane i bazują na rozproszonym rejestrze technologii blockchain. Występują jedynie w wersji elektronicznej, a ich ilość kontrolowana jest przez specjalne algorytmy. Ponadto, obrót kryptowalutami nie może doprowadzić do hiperinflacji, tak, jak ma to miejsce w przypadku pieniądza fiducjarnego.
Warto także wspomnieć o tym, że rynek kryptowalut jest mniejszy, co oznacza, że w porównaniu do pieniądza fiducjarnego jest on bardziej niestabilny.
