_ - Nie ma słów, żeby wypowiedzieć swój żal i ból _ - mówił na placu Piłsudskiego *Maciej Łopiński,* szef gabinetu prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jeden z jego przyjaciół. * *W Warszawie zakończyły się uroczystości żałobne ku czci 96 ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem. Wzięło w nich udział 100 tysięcy Polaków.
[aktualizacja: 15:54]
W uroczystościach oprócz rodziny tragicznie zmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej udział wzięli premier Donald Tusk, marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, a także przedstawiciele parlamentu, duchowieństwa różnych wyznań, najwyżsi rangą wojskowi i kombatanci. Tłum Polaków liczył około sto tysięcy osób.
Na początku uroczystości razem z sygnałem _ Baczność _ rozległ się dźwięk dzwonów i syren. Następnie aktor Olgierd Łukaszewicz odczytał fragment Apokalipsy świętego Jana. Rozległy się kościelne dzwony i syreny, odegrano utwór _ Śpij Kolego _. Nazwiska ofiar z krótkimi biogramami odczytał aktor Artur Żmijewski.
_ - Z drżeniem serca odczytujemy każde z 96 nazwisk, z drżeniem serca wpatrujemy się w fotografie ofiar katastrofy _ - mówił marszałek Sejmu Bronisław Komorowski w uroczystym przemówieniu.
_ - Wszyscy czuliśmy ból i rozpacz. Polacy spontanicznie zbierali się na ulicach Warszawy i wielu innych miast, by oddać hołd ofiarom katastrofy _ - mówił Komorowski.
Marszałek wyraził nadzieję, że jedność, która w ostatnich dniach zapanowała w Polsce, przekroczy czas żałoby.
_ - Niewiele jest w życiu narodu takich chwil, w których wszyscy czujemy, iż jesteśmy w pełni razem, że łączą nas i myśli, i uczucia. Katastrofa samolotu pod Smoleńskiem właśnie do takich chwil należała. Wszyscy czuliśmy niedowierzanie, ból, rozpacz i poczucie pustki. Polacy w różnym wieku i o różnych przekonaniach spontanicznie zbierali się na ulicach Warszawy i wielu innych miast, by oddać hołd ofiarom tragicznej katastrofy _ - dodał Bronisław Komorowski.
Poza marszałkiem Komorowskim uroczyste pożegnania wygłosił Maciej Łopiński, minister w Kancelarii Prezydenta.
_ - Rodziny katyńskie nie pozwolą, by pokonał je ból, będą trwały _ - mówiła córka zmarłego tragicznie Andrzeja Sariusza-Skąpskiego, prezesa Federacji Rodzin Katyńskich.
Izabela Sariusz-Skąpska przypomniała słowa apelu, które miał zostać odczytany podczas uroczystości smoleńskich 10 kwietnia przez jej ojca.
_ - To dla nas wszystkich bardzo poważna próba. Od nas zależy czy ta śmierci nabierze sensu. Wspólnota, która się rodzi, pozwoli nadać sens temu co się stało _ - mówił z kolei premier Donald Tusk.
fot: PAP/Jacek Turczyk_ 
fot: PAP/Bartomiej Zborowski 
fot: PAP/Grzegorz Jakubowski [ ( http://static1.money.pl/i/glass.gif align=absmiddle ) ] zobacz całą galer(http://galerie.money.pl/uroczystosci;zalobne;ku;czci;ofiar;katastrofy;pod;smolenskiem,galeria,3598,0.html) - Rozmiary tej tragedii, największej w dziejach powojennej Polski przekraczają nasze możliwości zrozumienia tego, co się stało _- powiedział Donald Tusk.
Szef rządu mówił, że lista ofiar jest dla Polaków nie do zaakceptowania.
_ - Ta lista to jak cała Polska i cała historia _- mówił Donald Tusk. Premier podkreślił, że nie spoczniemy, póki wszystkie ciała ofiar nie wrócą do polskiej ziemi.
_ - Będziemy pamiętać _ - zaznaczył premier kończąc swoje wystąpienie.
Państwową część uroczystości żałobnej na placu Piłsudskiego zakończyła salwa armatnia i marsz żałobny Fryderyka Chopina.
Uroczysta msza żałobna
Uroczystej mszy w intencji ofiar katastrofy przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce, arcybiskup Józef Kowalczyk.
Nuncjusz apostolski odczytał homilię, którą kardynał Sodano miał wygłosić w czasie celebry.
W homilii papieski legat kardynał Angelo Sodano wyraził solidarność i ojcowską bliskość z narodem polskim.
Zaznaczył, że modli się o zbawienie dla ofiar katastrofy i że z Polską łączą go szczególne więzy, sięgające lat pontyfikatu czcigodnego Sługi Bożego Jana Pawła II.
_ - Przekazał mi on wielką miłość do Waszego Narodu, do jego historii, do jego kultury a nade wszystko do jego niezłomnej wiary w Chrystusa Odkupiciela _ - napisał duchowny.
Mszy za ofiary katastrofy miał pierwotnie przewodniczyć specjalny wysłannik Watykanu kardynał Angelo Sodano. Odwołał jednak przybycie do stolicy ze względu na paraliż ruchu powietrznego nad całą Europą. Chmura niebezpiecznych dla samolotów pyłów pochodzących z wulkanu, który wybuchł na Islandii, uniemożliwiła większość lotów. Wczoraj po południu zamknięto wszystkie polskie lotniska.
Pomimo nieoczekiwanych utrudnień, nie doszło do zmian w programie uroczystości.
W Pałacu oddawano hołd parze prezydenckiej
W Sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego do godziny 15. Polacy żegnali prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Pierwszą Damę Marię Kaczyńską.
Trumny z ciałami pary prezydenckiej zostaną uroczyście zabrane z Pałacu i przewiezione do archikatedry warszawskiej św. Jana o godzinie 17:30.Czekali w kilkugodzinnych kolejkach.
Ciała pierwszej pary około godziny 17.30 w uroczystym kondukcie zostaną przewiezione do warszawskiej archikatedry. O 18. uroczystą mszę żałobną odprawi tu arcybiskup Kazimierz Nycz. Po zakończeniu mszy rozpocznie się całonocne czuwanie przy trumnach. Jutro rano trumny przewiezione zostaną na Okęcie, skąd polecieć mają do Krakowa na ceremonię pogrzebową.
Plany pogrzebu wciąż niepewne
Paraliż ruchu lotniczego, wywołany przez czwartkowy wybuch wulkanu na Islandii, może uniemożliwić przybycie na pogrzeb pary prezydenckiej części zapowiedzianych gości.Dziś rano o rezygnacji z udziału w uroczystościach poinformował premier Korei Południowej Czung Un Czan.
Lechowi Kaczyńskiemu i Marii Kaczyńskiej hołd mają oddać: prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama wraz z małżonką Michelle, prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew, prezydent Francji Nicolas Sarkozy, kanclerz Niemiec Angela Merkel i prezydenci oraz szefowie rządów 65 innych państw oraz ambasadorowie 29 krajów.
W uroczystościach pogrzebowych wezmą także udział m.in.: przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso, przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek, sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen i sekretarz generalny Rady Europy Thorbjorn Jagland.