Bezpieczeństwo telekomunikacyjne. Eksperci: trzeba uregulować kwestię billingów

Po uchyleniu przez Trybunał UE tak zwanej dyrektywy retencyjnej coraz bardziej nagląca staje się potrzeba wprowadzenia w naszym kraju regulacji dotyczących uzyskiwania przez służby billingów obywateli - wskazali uczestnicy debaty zorganizowanej w Senacie.

Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu w początkach kwietnia orzekł, że dyrektywa dotycząca przechowywania danych osobowych jest nieważna, gdyż m.in. znacznie ingeruje w podstawowe prawa do poszanowania prywatności. Na temat skutków, jakie ten wyrok niesie dla polskiego prawa, rozmawiali prawnicy zaproszeni do debaty przez senacką komisję praw człowieka, praworządności i petycji.

_ - W momencie unieważnienia dyrektywy ten wewnątrzunijny akt zniknął. Wieść brukselska niesie, że UE nie spieszy się z wydaniem kolejnego aktu prawnego w tej kwestii. To oznacza, że wracamy do regulowania retencji danych na poziomie państw członkowskich _ - mówiła Sylwia Majkowska-Szulc z Uniwersytetu Gdańskiego. Dodała, że obecnie jest _ zielone światło _ do wprowadzania odpowiednich przepisów przez poszczególnych członków Unii, w tym Polskę.

Szefowa Fundacji Panoptykon Katarzyna Szymielewicz oceniła, że minimalny zakres uregulowań dotyczących tej kwestii powinien opierać się na kilku głównych zasadach. Chodzi o ograniczenie wykorzystywania takich danych tylko do walki z groźną przestępczością, ochronę zebranych danych przed nieuprawnionym dostępem i wprowadzenie rozróżnień między poszczególnymi kategoriami danych: billingami, lokalizacjami telefonów oraz danymi abonenckimi.

_ - Jeśli już tworzymy zbiór danych, musimy zadbać o ich bezpieczeństwo, a o to dyrektywa UE nie zadbała. Ponadto trzeba się zastanowić, gdzie te bazy danych fizycznie mają być ulokowane _ - mówiła Szymielewicz.

Na _ unikalną w UE _ powszechność wykorzystywania przez polskie służby billingów zwrócił uwagę prof. Andrzej Adamski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. _ - Nie wiem, jak długo można grać na zwłokę, żeby nic nie zmieniać, bo te zmiany polskich przepisów są konieczne. I znalazło to też potwierdzenie w kilku fragmentach wyroku Trybunału UE _ - zaznaczył.

Obecnie ustawy uprawniają dziesięć służb do uzyskiwania od operatorów danych telekomunikacyjnych, czyli informacji do kogo należy dany numer telefonu komórkowego, wykazów połączeń, danych o lokalizacji telefonu oraz o numeru IP komputera.

Kwestią tą zajmuje się polski Trybunał Konstytucyjny. W kwietniu TK odroczył rozpatrywanie zaskarżonych przez RPO i prokuratora generalnego przepisów o inwigilacji, bo prezes warszawskiego SO - jako jedynego sądu w kraju - odmówiła odpowiedzi na pisemne pytania TK w całej sprawie. Trybunał zobowiązał wtedy SO, by odpowiedział na pytania. Pismo SO wpłynęło do TK w początkach maja; nie ujawniono, co jest zawarte w tej odpowiedzi.

W swoim wniosku do TK RPO m.in. podkreślała, że służby nie muszą uzyskiwać zgody sądu na dostęp do billingów, co jest konieczne np. przy podsłuchach. Służby nie są też tu związane warunkami kontroli operacyjnej, która jest możliwa tylko wtedy, jeśli _ inne środki okazały się bezskuteczne _ i dotyczy wyłącznie ściśle określonych przestępstw. Zwracała też uwagę, że istotna część pobranych billingów nie podlega zniszczeniu, nawet gdy okazały się nieprzydatne. Kwestionowała, że nie przewiduje się informowania danej osoby, iż po jej dane sięgnięto.

Jak informowano, Trybunał Konstytucyjny chciałby jeszcze przed wakacjami wrócić do badania tych przepisów. Prezes TK Andrzej Rzepliński mówił w zeszłym tygodniu, że wyznaczono już termin narady TK w tej sprawie. Podczas narady Trybunał będzie też omawiać, na ile uchylenie unijnej dyrektywy retencyjnej ma wpływ na orzekanie TK ws. inwigilacji.