Wejście w życie nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych może spowodować dalsze ograniczanie dostępu do informacji dla dziennikarzy - uważa SDP, które apeluje do prezydenta Bronisława Komorowskiego o niepodpisywanie uchwalonej 5 sierpnia noweli.
Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP namawiają prezydenta do odrzucenia noweli bądź skierowania jej do Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem SDP, nowela nie doprowadzi ani do uproszczenia, ani do uporządkowania sposobu zarządzania informacjami objętymi klauzulami niejawności.
"Szczególnie niepokojące jest wprowadzenie bezterminowego nadawania klauzul niejawności i wyłączenie tego procesu spod kontroli organów administracyjnych i sądowych. Równie niepokojący jest fakt, że niektóre kryteria do nadawania klauzul niejawności, które mają zostać wprowadzone w ustawie są bardzo nieostre i stwarzają możliwość traktowania ich tylko jako pretekstu. Tak może być w przypadku +zakłócenia porządku publicznego+, czy +wpływania niekorzystnie na funkcjonowanie gospodarki+" - piszą prezes SDP Krystyna Mokrosińska i dyrektor CMWP SDP Wiktor Świetlik w liście do prezydenta udostępnionym w czwartek PAP.
Według SDP obawy, że nowela może doprowadzić do ograniczania dostępu do informacji dla dziennikarzy są tym bardziej uzasadnione, że "nakłada się to na inne niekorzystne zjawiska takie, jak choćby częste ostatnio prowadzenie postępowań przeciwko dziennikarzom z użyciem artykułu 241 kk. - ujawnienia tajemnicy z postępowania przygotowawczego".
"Realnym efektem tej tendencji może być zwiększenie ilości +przecieków+, anonimowych wypowiedzi, informacji nieweryfikowalnych, nie podawania źródeł, a także odcięcie obywatela w większym stopniu od informacji publicznej" - przekonują sygnatariusze listu.
Nowela wprowadza możliwość określenia z góry (niezależnie od klauzuli tajności danego dokumentu) daty lub wydarzenia, po którym nastąpiłoby zniesienie lub zmiana klauzuli tajności. Przewidziano też możliwość odrębnego klauzulowania poszczególnych części dokumentu. Jedynym rodzajem informacji podlegającej ochronie bez względu na upływ czasu są dane identyfikujące funkcjonariuszy służb wykonujących czynności operacyjno-rozpoznawcze oraz osoby udzielające im pomocy.
W myśl noweli jedynie szef ABW ma odpowiadać za ochronę tajemnic wymienianych z NATO i UE; ograniczeniu ma ulec także zakres informacji objętych tajemnicą. Obecnie nie tylko ABW, ale także Służba Kontrwywiadu Wojskowego pełnią rolę tzw. krajowej władzy bezpieczeństwa, które według zasad NATO odpowiadają w kraju członkowskim za ochronę tajemnic. Po zmianach funkcję krajowej władzy bezpieczeństwa ma pełnić szef ABW, natomiast jej zadania wobec podmiotów sfery wojskowej będą nadal wykonywane za pośrednictwem szefa SKW.
Według ustawy możliwość stosowania klauzuli "ściśle tajne" ma być ograniczona do nielicznych informacji, których ujawnienie spowodowałoby "wyjątkowo poważne szkody dla Polski, a które dotyczą polityki międzynarodowej i obronności państwa, czynności operacyjno-szkoleniowych służb wywiadu i kontrwywiadu bądź też mają bezpośrednie znaczenie dla niepodległości i porządku konstytucyjnego RP". Większość informacji stanowiących dziś tajemnicę służbową, z wyjątkiem odnoszących się do interesu państwa, przestałaby być chroniona na podstawie tej ustawy.
Zgodnie z prawem, tajemnice państwowe są udostępniane osobom "dającym rękojmię zachowania tajemnicy". Służby specjalne wydają im tzw. poświadczenia bezpieczeństwa (lub odmawiają tego) po postępowaniu sprawdzającym wobec danej osoby, która musi w tej procedurze ujawnić m.in. ewentualne nałogi, kontakty ze służbami specjalnymi i wiele innych prywatnych danych. Ustawa odstępuje od niektórych pytań specjalnej ankiety wypełnianej przez osobę sprawdzaną - tych, na które odpowiedź "nie ma istotnego znaczenia dla oceny dawania rękojmi zachowania tajemnicy".(PAP)
akw/ abr/ mow/
