Narasta kolejny spór o kredyty hipoteczne. Wkrótce ważne rozstrzygnięcie

Zaciągnięcie hipoteki wiąże się z dodatkowymi kosztami. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem bank powinien je zredukować, ale jak się okazuje, nie zawsze robi to właściwe. Wątpliwości w tej sprawie wkrótce powinien rozwiać Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

Stock ArZiFot. Arkadiusz Ziolek/East News. 

n/z Polskie banknoty w reku mezczyzny.ARKADIUSZ ZIOLEKW ile lat średnio spłacamy kredyty hipoteczne? Z danych BIK wynika, że dla kredytów zamykanych w ostatnich latach rzeczywisty okres spłaty to 8-9 lat
Źródło zdjęć: © East News | ARKADIUSZ ZIOLEK
Karolina Wysota

Gdy klient banku w całości spłaci kredyt hipoteczny przed terminem, to odsetki oraz koszty, których wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy, powinny mu zostać proporcjonalnie obniżone. Pytanie jednak, co z pozostałymi kosztami o charakterze jednorazowym (m.in. prowizją, kosztami pośrednictwa czy przygotowania umowy), których wysokość nie jest zależna od okresu obowiązywania umowy?

Banki kontra kredytobiorcy hipoteczni. Spór o zwrot kosztów

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wielka Wyprawa Maluchów. Relacja z przejazdu przez kraje bałtyckie.

Spory o zwrot kosztów toczą się też w polskich sądach. Wątpliwości co do interpretacji przepisów ustawy o kredycie hipotecznym powinno rozwiać orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), do którego z pytaniem prejudycjalnym (odpowiedź na nie stanowi podstawę do podobnego orzekania w analogicznych przypadkach) wystąpił Sąd Najwyższy z Austrii w sprawie przeciwko UniCredit Bank Austria. Wyrok w sprawie C-555/21 zapadnie 9 lutego 2023 r. W sprawie tej została już wydana opinia Rzecznika Generalnego.

Nie tylko sąd europejski zajmuje się tym problemem. Do czasu rozstrzygnięcia sprawy przed TSUE z podjęciem uchwały w podobnej sprawie (III CZP 144/22) wstrzymał się Sąd Najwyższy w Polsce. Postanowienie o zawieszeniu postępowania 26 stycznia 2023 r. wydał skład trójkowy SN. Z wnioskiem o wykładnię przepisów do Izby Cywilnej SN w lipcu ubiegłego roku zwrócił się Sąd Okręgowy w Szczecinie, rozpatrując odwołanie banku od wyroku I instancji nakazującego zwrot na rzecz powodów części prowizji.

Klienci walczą w sądzie z Bankiem Pocztowym ws. zwrotu kosztów

Dotarliśmy do powyższego wniosku o uchwałę SN. Sprawa dotyczy klientów Banku Pocztowego, którzy spłacili kredyt przed terminem i domagali się od banku zwrotu kwoty stanowiącej proporcjonalne obniżenie prowizji. Zwycięski wyrok zapadł w czerwcu 2021 r. Na rzecz powodów zasądzono 764,66 zł oraz 387 zł kosztów procesowych. Bank zaskarżył wyrok w całości, zarzucając błędną wykładnię art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami:

W przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą - brzmi art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym.

Klienci Pocztowego domagają się oddalenia apelacji w całości.

Czy warto kruszyć kopie o ponad tysiąc złotych? Nie w tym rzecz, bo sprawa ma szerszy wymiar. Przy rozpoznawaniu apelacji sąd okręgowy uznał bowiem, że w sprawie występuje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. Uchwała SN może być więc drogowskazem dla innych sądów powszechnych w podobnych sprawach.

Czy prowizja za udzielnie kredytu mieszkaniowego jest kosztem dotyczącym całego okresu obowiązywania umowy, który w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym (…), o okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy, czy też kosztem który nie dotyczy okresu obowiązywania umowy - brzmi pytanie prawne skierowane do SN przez sąd apelacyjny.

W uzasadnieniu do wniosku o uchwałę SN sąd odwoławczy zwraca uwagę na ryzyko związane z rozróżnieniem kosztów na okresowe i jednorazowe. Chodzi o to, że "kredytodawca (bank - przyp. red.) mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy, obciążając kredytobiorcę będącego konsumentem wyższymi jednorazowymi kosztami z tytułu zawarcia umowy (np. w postaci opłat przygotowawczych, prowizji) płatnymi w chwili jej zawarcia."

Dalej we wniosku sąd apelacyjny uzasadnia, że "skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu (art. 39 ust. 1 ustawy o kredycie hipotecznym) byłaby więc osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, powszechnie zaś wiadomo jest, że wysokość i podział kosztów określana jest jednostronnie przez podmiot udzielający kredytu".

Według sądu apelacyjnego stanowisko SN jest niezbędne dla rozstrzygnięcia w powyższej sprawie. "Z uwagi na brak tego rodzaju spraw rozstrzyganych dotychczas przez sądy powszechne kwestia ta ma doniosłe znaczenie dla praktyki orzeczniczej" - podkreśla szczeciński sąd we wniosku o uchwałę SN.

Okiem radcy prawnego

O komentarz poprosiliśmy radcę prawnego. Zdaniem Wojciecha Bochenka z kancelarii Bochenek i Wspólnicy, oceniając zasadność roszczeń od banku w zakresie proporcjonalnego rozliczenia kosztów kredytu hipotecznego przy wcześniejszej spłacie, uwagę należy zwrócić na zakres definicji określającej całkowity koszt kredytu.

Definicja całkowitego kosztu kredytu została uregulowana w art. 4 ust. 5 wskazanej ustawy, która nie zawiera katalogu zamkniętego wskazanych kosztów. Ustawodawca wprost wyłączył z tego zakresu dwa kolejno wskazane koszty, tj. koszty opłat notarialnych i opłat sądowych. W zakresie pozostałych kosztów nie ma przeciwwskazań, aby poddać je proporcjonalnemu rozliczeniu. Powyższe jest zgodne z interpretacją art. 39 ust. 1, gdzie wskazano, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego - mówi money.pl mecenas Bochenek.

Ponadto ekspert przypomina, że kwestia proporcjonalnego zwrotu kosztów kredytu była przedmiotem rozważań zarówno TSUE, jak i Sądu Najwyższego na tle sporów kredytobiorców posiadających kredyty konsumenckie. W sprawie C-383/18 z dnia 11.09.2019 r. Trybunał jednoznacznie wskazał, że prawo konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w razie wcześniejszej spłaty zobowiązania obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, a nie zostały wprost wyłączone przez przepisy prawa.

- Porównując regulację ustawy o kredycie konsumenckim oraz kredycie hipotecznym można zauważyć, że definicja całkowitego kosztu kredytu jest niemal identyczna. W takim ujęciu trudno zakładać, żeby interpretacja tych zapisów mogła być odmienna. W mojej ocenie kierunek orzecznictwa powinien zmierzać w zakresie ujednolicenia i harmonizacji prawa, gdyż służy to wzmocnieniu ochrony konsumenta na rynku usług finansowych - mówi w rozmowie z money.pl Bochenek.

Okiem banków

Z prośbą o komentarz zwróciliśmy się też do Związku Banku Polskich (ZBP). Katarzyna Urbańska, dyrektor zespołu prawno-legislacyjnego ZBP podkreśla, że mowa o dwóch różnych aktach prawnych - jeden dotyczy hipotek, a drugi kredytów konsumenckich.

Nawet gdyby przyjąć, że również w przypadku przedterminowej spłaty kredytów hipotecznych banki powinny zwracać proporcjonalnie koszty, które nie zależą od okresu kredytowania, to i tak zasada ta znalazłaby zastosowanie do kredytów udzielonych po wejściu w życie obowiązującej ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, która implementowała dyrektywę unijną - twierdzi przedstawicielka ZBP.

Chodzi o kredyty zaciągnięte po 21 lipca 2017 r., gdy weszły w życie przepisy ustawy o kredycie hipotecznym i nadzorze nad pośrednikami i agentami. To pierwszy akt prawny kompleksowo regulujący ten segment produktowy. W przypadku kredytów hipotecznych zaciągniętych wcześniej kwestię przedterminowej spłaty regulują umowy kredytowe.

Karolina Wysota, dziennikarka money.pl

Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.

Źródło artykułu: money.pl

Wybrane dla Ciebie

Awaria systemu kontroli lotów. Samoloty uziemione
Awaria systemu kontroli lotów. Samoloty uziemione
ZUS wysyła listy z decyzją do 900 tys. emerytów. Czego się dowiesz?
ZUS wysyła listy z decyzją do 900 tys. emerytów. Czego się dowiesz?
60-latka zamarła. Otworzyła list z ZUS z prognozą emerytury
60-latka zamarła. Otworzyła list z ZUS z prognozą emerytury
Obajtek grzmi po ruchu prokuratury. "Nie potraficie nic robić"
Obajtek grzmi po ruchu prokuratury. "Nie potraficie nic robić"
Ujemne ceny energii. Polska z rekordowym wynikiem
Ujemne ceny energii. Polska z rekordowym wynikiem
Podszywają się pod Tuska i Nawrockiego. Każą inwestować w Orlen
Podszywają się pod Tuska i Nawrockiego. Każą inwestować w Orlen
"Czy pan jest poważny?". Ostra wymiana zdań wokół pomocy dla Barlinka
"Czy pan jest poważny?". Ostra wymiana zdań wokół pomocy dla Barlinka
"Nadzwyczajna eskalacja". Trump chce 10 mld dol. odszkodowania
"Nadzwyczajna eskalacja". Trump chce 10 mld dol. odszkodowania
Cyberatak na bazy danych rosyjskiego Gazpromu. "Zniszczono wiele"
Cyberatak na bazy danych rosyjskiego Gazpromu. "Zniszczono wiele"
Indie krytykuję UE. Sankcje dotknęły również rafinerii w Gudźarat
Indie krytykuję UE. Sankcje dotknęły również rafinerii w Gudźarat
Spięcie Sikorskiego z Szijjarto. Lepiej być zwolennikiem Ukrainy niż mieć medal od Putina
Spięcie Sikorskiego z Szijjarto. Lepiej być zwolennikiem Ukrainy niż mieć medal od Putina
Umowa dronowa z USA. Decyzja polityczna już podjęta
Umowa dronowa z USA. Decyzja polityczna już podjęta