OFE mają coraz więcej do zainwestowania

Głównym założeniem reformy emerytalnej zapoczątkowanej w 1998 roku było wprowadzenie do polskiego systemu emerytalnego elementu rynkowego. W tym celu utworzono instytucję Otwartego Funduszu Emerytalnego - w skrócie OFE.

Zadaniem funduszy miało być inwestowanie części składki emerytalnej w instrumenty finansowe o różnym stopniu ryzyka oraz zyskowności. To zaś miało zapewnić przyszłym emerytom wypłatę wyższych emerytur, niż mógłby im to zagwarantować system oparty na wypłatach świadczeń z bieżących wpłat pracujących.

Po ośmiu latach od momentu rozpoczęcia działalności przez pierwsze OFE (20 maja 1999 roku wystartowały notowania: ING NN, CU, Generali oraz PZU) trudno jest ocenić, czy nowy system przełożył się na wzrost świadczeń emerytalnych. Nikt jeszcze nie otrzymał emerytury, której część pochodziłaby z OFE.

Można natomiast ocenić jak dotychczas radziły sobie fundusze z inwestowaniem pieniędzy przyszłych emerytów.

| Otwarte Fundusze Emerytalne |
| --- |
| Zgodnie z założeniami reformy emerytalnej z 1998 roku, każdy pracujący urodzony po 31 grudnia 1968 roku ma obowiązek przekazywania 7,3 proc. swojego ubruttowionego wynagrodzenia do wybranego przez siebie OFE. Nie oznacza to jednak, że taka kwota za pośrednictwem ZUS trafia na konto ubezpieczonego. Od comiesięcznej wpłaty części naszych zarobków dokonywanej do funduszu emerytalnego przez ZUS jest bowiem pobierana prowizja przez ZUS oraz PTE. Od składki odejmuje się także drobne opłaty na rzecz banku depozytariusza oraz domów maklerskich, które obsługują dany fundusz emerytalny. Pozostałą część składki OFE inwestuje w różnorakie papiery wartościowe, zgodnie z limitami zapisanymi w ustawie. Członkiem OFE mogli także zostać urodzeni przed 1 stycznia 1969, a po 31 grudnia 1948, jednakże mogli dokonać wyboru czy chcą pozostać w ZUS-ie (I filar) czy przejść na nowe zasady. Takiego wyboru nie mieli natomiast urodzeni przed 1 stycznia 1949. Otrzymają oni emerytury ustalone zgodnie z zasadami sprzed wprowadzenia
reformy, czyli według systemu opartego na umowie międzypokoleniowej. _ _ |

Biorąc jako podstawę oceny stopę zwrotu w okresie od 1 stycznia 2000 roku do 30 czerwca 2007 roku, zdecydowanie najlepszy okazał się OFE Polsat.

Wartość jego jednostki rozrachunkowej wzrosła w tym czasie niemalże o 200 proc. (199, 21 proc.). Aż o ponad 20 proc. gorszy wynik zanotował drugi w tym zestawieniu OFE ING NN, którego jednostka przyrosła w ciągu 90 miesięcy o 176,17 proc.

Na kolejnych pozycjach uplasowały się OFE Generali (wcześniej OFE Zurich), OFE PZU Złota Jesień, OFE Pekao i OFE Commercial Union.W założonym okresie jednostki tych funduszy wzrosły w przedziale 167,46 a 158,37 proc.

Oblicz swoją emeryturę lub stopę zwrotu OFE, porównaj prowizje pobierane przez fundusze

Najgorzej pod względem stopy zwrotu w okresie od 1 stycznia 2000 roku do 30 czerwca 2007 roku prezentują się wyniki OFE AIG, Skarbiec Emerytura, Pocztylion, Ergo Hestia oraz Bankowy, który uplasował się na ostatnim miejscu zestawienia. Jednostka uczestnictwa funduszu niegdyś mocno reklamowanego przez Cezarego Pazurę ("Bogdan mówi Bankowy”) wzrosła w ciągu 7,5 roku o niewiele ponad 140 proc.

W sytuacji ograniczeń inwestycyjnych, jakim podlegają OFE, powyższe osiągnięcia należy uznać za bardziej niż przyzwoite. Niestety w rzeczywistości członek OFE nie ma co liczyć na tak pokaźne wzrosty z kapitału zarządzanego przez OFE. Po pierwsze składki do funduszu nie zostały wpłacone jednorazowo 90 miesięcy temu, ale przyrastają co miesiąc. Po drugie prawie wszystkie OFE od wpłaconej kwoty pobierają 7-proc. prowizję (jedynie w przypadku OFE Allianz stawka wynosi 4 proc.).

| Limity inwestycyjne OFE |
| --- |
| * - zakaz lokowania więcej niż 5% aktywów OFE w papierach wartościowych jednego emitenta, - ograniczenie wysokości lokat w jednym banku do 5% aktywów OFE, - ograniczenie inwestycji w akcje spółek notowanych na giełdzie (z wyłączeniem Narodowych Funduszy Inwestycyjnych)
do 40% aktywów OFE, - ograniczenie inwestycji w funduszach inwestycyjnych do 15% aktywów OFE, - ograniczenie inwestycji za granicą do 5% aktywów OFE. |

Po uwzględnieniu tych ograniczeń nadal jednak najwyższą stopą zwrotu w okresie od 1 stycznia 2000 roku do 30 czerwca 2007 roku mogą się pochwalić zarządzający OFE Polsat. Członek tego funduszu, wpłacający do niego co miesiąc 100 złotych (według KNF tyle mniej więcej w 2006 roku średnio co miesiąc wpływało do OFE od jednego członka) dysponuje obecnie kapitałem 16021 złotych. Oznacza to wzrost o ponad 78 proc.

Zmiany natomiast nastąpiły na kolejnych miejscach zestawienia. Na drugim miejscu znalazł się wcześniej piąty OFE Pekao, którego członkowie w ciągu 90 miesięcy uskładali na przyszłą emeryturę prawie 15,4 tys. złotych, a więc ich kapitał wypracował ponad 71 proc. stopę zwrotu.

Trzeci najlepszy wynik osiągnął ING NN. W ciągu 7,5 roku z wpłaconych w tym czasie 9 tys. złotych uzbierało się prawie 15,2 tys. złotych. W tym przypadku stopa zwrotu wyniosła prawie 68 proc.

Najgorszy we wcześniejszym zestawieniu OFE Bankowy tym razem wyprzedził trzy OFE. A czwarty od końca w pierwszym przypadku OFE Skarbiec Emerytura spadł na przedostanie miejsce. Przetasowania te wynikają z różnego przebiegu notowań poszczególnych OFE w okresie 90 analizowanych miesięcy.

Duże dysproporcje pomiędzy nominalną (bez uwzględniania ograniczeń) a rzeczywistą stopą zwrotu występują także w przypadku obserwacji ostatnich 12 miesięcy. Choć w pierwszym przypadku najlepszy wynik osiągnął OFE Polsat (31,68 proc.), to już w rzeczywistości najwięcej wzrósł - o 7,3 proc. - kapitał zarządzany przez OFE Pekao.

Na drugim miejscu uplasował się OFE Allianz (6,44 proc.), który w ujęciu nominalnym zajął dopiero czwarte miejsce od końca z wynikiem 22,93 proc. W tym wypadku duże znaczenie miał jednak fakt, że fundusz ten jako jedyny pobiera obniżoną prowizję od wpłacanej składki.

Innym sposobem na zbadanie efektywności inwestycyjnej OFE jest porównanie średnich arytmetycznych 24-miesięcznych stóp zwrotu na zakończenie każdego kwartału, począwszy od 01.01.2000 r. Dzięki temu, że miernik jest oparty o wyniki osiągane przez fundusze w 23 kwartalnych okresach, można dokładniej ocenić politykę inwestycyjną poszczególnych OFE. )

Zobacz porównanie 24-miesięcznych stóp zwrotu OFE )

Według naszych wyliczeń, najlepszym OFE pod względem średniej 24-miesięcznych stóp zwrotu w okresie 01.01.2000-30.06.2007 okazał się OFE Polsat z wynikiem 31,01 proc. Na kolejnych miejscach znalazły się OFE ING NN (30,82 proc.), PZU Złota Jesień oraz Generali.

Mniej powodów do zadowolenia powinni mieć natomiast członkowie OFE Allianz, Ergo Hestia, Pocztylion i Skarbiec Emerytura, które zajęły ostatnie miejsca w zestawieniu. Należy jednak zauważyć, że najgorszy pod względem średniej 24-miesięcznych stóp zwrotu osiągnął wynik przekraczający 25 proc.

Większego wpływu na osiągane wyniki nie ma wielkość aktywów zarządzanych przez OFE. Mogłoby się wydawać, że w sytuacji ograniczenia jedynie do 5 proc. możliwości inwestowania przez fundusze na rynkach zagranicznych, małym funduszom będzie znacznie łatwiej inwestować na ciągle niewielkim polskim rynku kapitałowym.

Okazuje się jednak, że choć najlepszy w większości zestawień OFE Polsat jest równocześnie najmniejszym funduszem, to już plasujące się na kolejnych miejscach - OFE ING NN oraz PZU Złota Jesień zajmują odpowiednio 2 i 3 miejsce pod względem poziomu aktywów.

Natomiast okupujące najczęściej dolne rejony rankingów OFE Skarbiec Emerytura, Pocztylion, czy też Ergo Hestia zarządzają najmniejszymi aktywami.

Z roku na rok rośnie znaczenie Otwartych Funduszy Emerytalnych dla polskiego rynku finansowego. Tylko w akcje spółek notowanych na GPW ich zaangażowanie sięga około 50 miliardów złotych. A prawie 80 miliardów stanowią inwestycje w rządowe obligacje i bony skarbowe.

Biorąc pod uwagę dotychczasową dynamikę wzrostu aktywów OFE (średnio 40 proc. w skali roku) zapewne do końca 2008 roku środki będące pod zarządem funduszy emerytalnych, przekroczą poziom 200 miliardów złotych, co będzie stanowić 20 proc. PKB.