Opodatkowanie nieujawnionych źródeł dochodu
Oszczędności z minionych lat mogą przyczynić się do wszczęcia postępowania dotyczącego nieujawnionych źródeł dochodu.
*Opodatkowanie nieujawnionych źródeł funkcjonuje jako instrument walki z przestępczością. Każdy podatnik musi jednak pamiętać, że oszczędności zgromadzone z minionych lat mogą przyczynić się do wszczęcia przez organ podatkowy postępowania dotyczącego nieujawnionych źródeł dochodu. *
Przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzące ze źródeł nieujawnionych (nazywane dalej przychodami ze źródeł nieujawnionych) są specyficzną kategorią przychodów, występującą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ten szczególny sposób opodatkowania znajduje zastosowanie w przypadkach omijania lub unikania przez podatników płacenia podatku. Należy podkreślić, że podatek ze źródeł nieujawnionych ma charakter sankcyjny, a jego stawka to aż 75% przychodu uznanego przez organ za osiągnięty ze źródeł nieujawnionych.
Co to oznacza dla podatnika?
Podatnik przede wszystkim będzie zmuszony do zebrania szeregu dokumentów potwierdzających, że posiadane przez niego mienie i dokonane wydatki mają pokrycie w przychodach pochodzących z legalnych źródeł. Organ podatkowy z kolei musi dokładnie przedstawić i przeanalizować sytuację materialną podatnika.
Generalne założeniem ustawodawcy jest przyjęcie, że opodatkowanie nieujawnionych źródeł funkcjonuje jako instrument walki z przestępczością, umożliwiające przede wszystkim opodatkowanie nielegalnych majątków. W praktyce sprawa przedstawia się jednak zupełnie inaczej. Tak naprawdę, z postępowaniem tym, może zetknąć się każdy z nas - zarówno ten, kto faktycznie uchyla się od płacenia podatków, jak również podatnik sumienny i uczciwy.
ZOBACZ TAKŻE:
Przykładowo taka sytuacja może się przydarzyć, gdy przez dłuższy okres będziemy osiągali wyłącznie przychody z pracy za granicą, w stosunku do których w Polsce nie powstaje obowiązek podatkowy albo otrzymamy kilka darowizn pieniężnych w kwotach wolnych od podatku, a następnie zakupimy dom lub samochód. Nie mając informacji o przychodach, organ będzie w posiadaniu informacji wyłącznie o wydatkach. Takie przesłanki wystarczą, aby wszczął on postępowanie w sprawie przychodów z nieujawnionych źródeł.
Postępowanie to równie często jest wynikiem lekkomyślności przy sporządzaniu aktu notarialnego. W celu uniknięcia podatku od spadków i darowizn podatnicy przyjmują bowiem, że korzystniej będzie, jeżeli uznają daną transakcję jako transakcję kupna-sprzedaży. Konsekwencje takiego działania mogą być bardzo poważne i skutkują najczęściej wszczęciem postępowania w sprawie przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Zdarzają się też sytuacje, w których tylko jedno z małżonków przed notariuszem nabywa mienie znacznej wartości (np. nieruchomość), a w akcie notarialnym zawarto omyłkowo stwierdzenie, że nabycie następuje z majątku odrębnego małżonka.
Postępowanie mające na celu opodatkowanie dochodów z nieujawnionych źródeł jest szczególnym trybem ustalania podatku, z którego organy podatkowe korzystają ostatnio coraz częściej i to z reguły z dość dobrym skutkiem.
Skuteczność ścigania nieujawnionych dochodów
Niezwykła skuteczność organów skarbowych w zakresie ścigania nieujawnionych dochodów wynika w tym przypadku z dwóch podstawowych przyczyn. Po pierwsze, kontrolą objęte są w tym zakresie te osoby, które najłatwiej sprawdzić. Do grupy tej należą pracownicy najemni, o których dochodach i wydatkach (głównie dzięki systemowi różnych ulg i odliczeń) urzędy skarbowe wiedzą niemal wszystko.
Po drugie - z reguły nikt z nas nie zaprząta sobie głowy dokumentowaniem pochodzenia środków, co do których mamy pewność, że nie trzeba od nich płacić podatku. Tak jest np. z pożyczkami, czy darowiznami (prezentami) od rodziny (choć te - o czym też nie zawsze pamiętamy - nie w każdym przypadku wolne są od podatku) itp. W większości przypadków zbieramy wyłącznie te kwity, które potrzebne są do wypełnienia zeznania rocznego. W rezultacie, podatnik nie zawsze jest w stanie udokumentować źródła ich pochodzenia, nawet jeśli posiada całkiem legalne dochody.
Autor jest konsultantem ds. podatkowych
