Czy opłaca się inwestować w pompę ciepła?

Pompa ciepła jest urządzeniem grzewczym, które samo z siebie nie produkuje energii, ale pozwala na jej pozyskiwanie. To część ekologicznego systemu ogrzewania pomieszczeń. Wyróżnić można pompy wykorzystujące różne źródła ciepła: wodę, grunt lub powietrze, przez co w sprzedaży znajdują się pompy ciepła wodne, pompy gruntowe lub pompy ciepła powietrzne. 

Pompa ciepła gruntowe jest uważana za urządzenie cechujące się najlepszą wydajnością. Jest ono w stanie zaspokoić całkowite zapotrzebowanie budynku na ciepło. System z pompą ciepła składa się z trzech ważnych elementów:

• dolnego źródła – miejsca, z którego pobierana jest energia cieplna, a może nim być grunt, powietrze lub woda,
• pompy – czerpiącej ciepło z otoczenia i zamieniającej ją na użyteczną formę,
• górnego źródła – instalacji grzewczej w budynku, najczęściej w postaci ogrzewania płaszczyznowego, głównie podłogowego, rzadziej natomiast w formie grzejników.

Pompa ciepła najlepiej sprawdza się w systemach niskotemperaturowych, np. przy ogrzewaniu podłogowym, ponieważ dostarcza do systemu wodę o temperaturze około 55 stopni Celsjusza, co do zasilania tradycyjnych grzejników jest wartością stanowczo zbyt niską. 

W swoim działaniu pompa ciepła wykorzystuje procesy termodynamiczne i przetwarza energię pierwotną pozyskiwaną z danego źródła po to, by dostarczyć ją do instalacji grzewczej. W procesie tym konieczne jest wykorzystanie zewnętrznego zasilania, jakim najczęściej jest prąd elektryczny bądź gaz. 

Pompa ciepła wykorzystuje odnawialne źródła energii. Działa ona w ten sposób, że:

• Pobiera energię cieplną np. z gruntu i przy udziale konwencjonalnego zasilania przekształca ją w energię cieplną. W systemie często wykorzystywany jest roztwór glikolu, czyli woda ze środkiem przeciwzamarzaniowym, która absorbuje ciepło z otoczenia (źródła dolnego) i transportuje je do pompy ciepła. 
• Ma ona również obieg, w którym krąży gazowy czynnik chłodniczy. W wymienniku ciepła, tzw. parowniku, następuje przekazanie energii środowiska z pierwszego obiegu do czynnika chłodniczego. Następuje odparowanie czynnika chłodniczego, zaś przy pompach ciepła powietrznych to powietrze zewnętrzne ogrzewa czynnik chłodniczy. 
• Para czynnika chłodniczego pobierana jest przez sprężarkę zwiększającą temperaturę czynnika chłodniczego, który się ogrzewa. W skraplaczu gorący czynnik w postaci gazu pod wysokim ciśnieniem jest skraplany i oddaje ciepło. Przekazywany jest do zaworu rozprężnego, gdzie zmniejsza się jego ciśnienie, przez co zmienia się jego stan skupienia. Staje się ponownie płynem. 
• W instalacji grzewczej w budynku i zasobnikach magazynujących ciepło krąży woda jako czynnik grzewczy i to ona przejmuje ciepło, które czynnik chłodniczy oddał w skraplaczu w trakcie skraplania. Kierowany jest on do systemu dystrybucji, jak ogrzewanie podłogowe czy ciepła woda użytkowa. 

Sama pompa ciepła to jeszcze nie całkowity koszt, jaki poniesiesz w ramach montażu instalacji grzewczej z wykorzystaniem takiego urządzenia. Cena pompy ciepła uzależniona jest od kosztu pompy, klasy energetycznej budynku czy nawet lokalizacji inwestycji. 

Za samą pompę typu powietrze – woda trzeba zapłacić od 7,5 do nawet 58 tys. zł. Najdroższe są rozwiązania o wysokim współczynniku efektywności SCOP. Za pompę ciepła gruntową zapłacić trzeba od 33,5 tys. zł do nawet 81,5 tys. zł. Do tego trzeba doliczyć koszty instalacji pompy ciepła, a więc koszt:

• przygotowania projektu geologicznego,
• wykonania odwiertów geotermalnych pod pompę, 
• materiałów instalacyjnych, w tym sondy. 

Głównym powodem wymiany dotychczasowego kotła na paliwo stałe na pompę ciepła jest to, że jest ona ekologicznym, ale i tanim w eksploatacji elementem systemu ogrzewania. Zapewnia niskie koszty wykreowania komfortu termicznego we wnętrzach. Pompa ciepła działa efektywnie, a do pracy potrzebuje tylko niewielkiej dostawy prądu elektrycznego. Wykorzystywana może być nie tylko do ogrzewania domu, ale i przygotowania ciepłej wody użytkowej czy do chłodzenia pomieszczeń w czasie upałów. 

O ile ogrzewanie pompą ciepła domu o powierzchni około 200 m2 kosztuje około 2000 zł rocznie, o tyle gazem – około 4000 zł rocznie, natomiast prądem – 7000 zł na rok, a kwoty te wciąż rosną. Dlatego dzięki takiej inwestycji można sporo zaoszczędzić na bieżących rachunkach za ogrzewanie, ale trzeba liczyć się ze wzrostem kosztów dostarczania energii elektrycznej, chyba że w tym zakresie zainwestujesz w fotowoltaikę.

Zwykle szacuje się, że zwrot kosztów inwestycji w pompę ciepła trwa od 5 do 15 lat. Może to być krótszy czas, jeśli wziąć pod uwagę bieżące ceny materiałów opałowych, które w ciągu zaledwie jednego roku wzrosły 3-4 krotnie. 

Dla zmniejszenia kosztów inwestycji w ekologiczne źródło ogrzewania, jakim jest pompa ciepła, można skorzystać z dofinansowania. Dla właścicieli i współwłaścicieli nowych domów jednorodzinnych powstałych po 1 stycznia 2021 roku funkcjonuje program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – "Moje Ciepło". Ruszył on od kwietnia 2022 roku. Można w jego ramach otrzymać dopłatę do instalacji pompy ciepła w nowym domu o podwyższonym standardzie energetycznym. Oznacza to, że wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej może wynosić maksymalnie:

• 63 kWh na m2 powierzchni domu w ciągu roku dla wniosków składanych w 2022 roku,
• 55 kWh na m2 powierzchni domu w ciągu roku dla wniosków składanych w kolejnych latach funkcjonowania programu.

Dofinansowanie obejmuje zakup i montaż pompy, a dotacje wynoszą od 7 do 21 tys. zł. 

Prócz tego możesz otrzymać dopłatę do pompy ciepła z programu "Czyste Powietrze", czyli priorytetowego programu NFOŚiGW. Kwoty wynoszą przy tym 13,5 i 18 tys. zł. Ponadto jest program dopłat do pomp ciepła "Czyste Powietrze Plus" z dofinansowaniem w kwocie 30 lub 37 tys. zł. 

Czy warto zainwestować w pompę ciepła do swojego domu? Warto rozważyć, jakie ma ona wady i zalety. Nie wszyscy są entuzjastami tego rozwiązania. Negatywne opinie na ich temat również niestety się pojawiają, a dotyczą przede wszystkim wysokich kosztów inwestycji. 

Natomiast do grona zalet pomp ciepła zalicza się zwykle:

• niski koszt ogrzewania,
• możliwość wykorzystywania odnawialnych źródeł energii,
• brak konieczności składowania materiałów opałowych,
• możliwość uzyskania dofinansowania do pompy ciepła,
• wygoda i bezpieczeństwo stosowania,
• niezawodność – gwarancje producentów wynoszą nawet 25-30 lat,
• energooszczędność – aż 75 proc. energii potrzebnej do ogrzania budynku lub przygotowania ciepłej wody użytkowej pochodzi ze środowiska naturalnego, a tylko 25 proc. z sieci elektrycznej. 

Okres zwrotu inwestycji w pompę ciepła może być różny, ale w perspektywie czasu mamy wzrost kosztów ogrzewania ze źródeł nieodnawialnych, dlatego być może taka inwestycja rzeczywiście najbardziej będzie nam się opłacać.