Czym jest Izba Dyscyplinarna?
Burza wywołana w związku z konfliktem pomiędzy stroną polską a Unią Europejską dotyczyła w ostatnim czasie Izby Dyscyplinarnej. Co to jest? Spełnia ona warunki uznania ją za sąd wyjątkowy, ale art. 175 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje możliwość powoływania tego rodzaju sądów tylko na czas wojny.
Izba Dyscyplinarna spełnia warunki uznania ją za sąd wyjątkowy z uwagi na:
- odrębność organizacyjną,
- autonomię w stosunku do innych sądów,
- specyficzny sposób powoływania sędziów takiego sądu,
- szczególny zakres rozpoznawania spraw – pod względem czasowym, podmiotowym, przedmiotowym i proceduralnym.
Nominalnie Izba Dyscyplinarna była włączona w strukturę Sądu Najwyższego. Podstawą prawną jej istnienia była ustawa o Sądzie Najwyższym. W art. 3 tego aktu prawnego możesz przeczytać, że Sąd ten dzieli się na izby, a jedną z nich jest Izba Dyscyplinarna. Jest organizacyjną częścią Sądu Najwyższego, który pełni wobec niej funkcję struktury nadrzędnej. Niemniej w art. 4 ustawy wskazano też, że muszą zaistnieć specjalne okoliczności do pojawienia się Izby Dyscyplinarnej w Sądzie Najwyższym.
Izba ta była organem sądowym rozpoznającym w pierwszej i jedynej instancji odwołania od rozstrzygnięć organów korporacyjnych dotyczących spraw dyscyplinarnych:
- sędziów Sądu Najwyższego,
- adwokatów,
- radców prawnych,
- notariuszy,
- sędziów sądów powszechnych,
- sędziów sądów wojskowych,
- prokuratorów IPN,
- prokuratorów,
- komorników sądowych.
Kto powołał Izbę Dyscyplinarną?
W 2018 roku na mocy przepisów nowej ustawy o Sądzie Najwyższym rząd wprowadził przepisy dotyczące Izby Dyscyplinarnej. Została ona powołana do życia jako nowa Izba Sądu Najwyższego, która nie podlegała nadzorowi Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Miała odrębny budżet i zaplecze administracyjne.
Kto wybiera członków Izby Dyscyplinarnej?
Pierwsi członkowie Izby Dyscyplinarnej zostali do niej powołani przez Prezydenta we wrześniu 2018 roku – 10 osób. Kolejni trzej w maju 2020 roku.
Sędziowie zasiadający w Izbie Dyscyplinarnej w całości zostali powołani przy udziale nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Następuje to w procedurze określonej w nowej ustawie o KRS, tj. w procedurze upolitycznionej, z uwagi na partyjny wybór członków Rady przez zwykłą większość sejmową lub uznanie, że wręczenie nominacji sędziowskiej przez Prezydenta ma charakter prerogatywy, dlatego jest uznaniowe.
Ponadto powołanie danej osoby na stanowisko sędziego w Izbie Dyscyplinarnej następowało konkretnie do niej, a nie do Sądu Najwyższego. Nie było możliwości przeniesienia sędziego z innej izby do Izby Dyscyplinarnej bez zgody Prezesa tej izby.
Czy Izba Dyscyplinarna i KRS są tym samym?
Izba Dyscyplinarna była właściwie sądem orzekającym w pierwszej instancji w sprawach dyscyplinarnych sędziów Sądu Najwyższego, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a także dotyczących przeniesienia sędziego Sądu Najwyższego w stan spoczynku. KRS powoływało Izbę Dyscyplinarną, więc nie było z nią tożsame.
Warto podkreślić, że z dniem 15 lipca 2022 roku weszła w życie prezydencka ustawa o Sądzie Najwyższym, w wyniku której rozwiązano oficjalnie Izbę Dyscyplinarną, a w jej miejsce powołano do życia Izbę Odpowiedzialności Zawodowej. Zasiada w niej 11 sędziów wybranych przez prezydenta spośród 33 wcześniej wylosowanych.