Nowelizacja była niezbędna, by wdrożyć unijne ograniczenia dotyczące stosowania jednorazowego plastiku (dyrektywa single use plastic – SUP). Wiąże się z wycofaniem zw sprzedaży niektórych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych.
Mniej jednorazowego plastiku na rynku
Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej wprowadza m.in. bodźce ekonomiczne, które mają ograniczyć stosowanie produktów z tworzyw sztucznych oferowanych klientom. Chodzi m.in. o kubki na napoje z pokrywkami i wieczkami oraz pojemniki na żywność (w tym pojemniki typu fast food), z których bezpośrednio są spożywane posiłki.
Nie będą mogły być wprowadzane do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 7 dyrektywy UE oraz wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Co to oznacza w praktyce? Znikną ze sprzedaży niektóre produkty typu: patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów, pojemniki na żywność oraz pojemniki i kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Konsumenci będą musieli być też poinformowani o szkodliwym wpływie produktu jednorazowego produktu z plastiku, który kupują. Firmy będą realizować ten obowiązek poprzez czytelne oznakowanie na opakowaniu. Informacja ta znajdzie się na pudełkach: podpasek higienicznych, tamponów i ich aplikatorów, chusteczek nawilżanych, wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i na kubkach na napoje.
Będzie nowa opłata
Pojawi się też nowa opłata w wysokości maksymalnie 1 zł. Obciążone nią będą niektóre produkty jednorazowe, które będą wydawane klientom. Chodzi o m.in. opakowania, w których serwowane są napoje czy żywność. Opłatę doliczą firmy do ceny produktu.
Żeby jednak nie było tak prosto, to sieci handlowe będą musiały zapewnić klientom alternatywę dla jednorazowego kubka z plastiku. Opcja zastępcza będzie albo z materiału podlegającego biodegradacji, albo będzie wielorazowego użytku.
Pieniądze pozyskane z opłaty mają posłużyć na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów z jednorazowego plastiku. Jej szczegóły zostaną również określone konkretnie w rozporządzeniu.
Rozszerzona odpowiedzialność producentów
W polskim prawie pojawi się też długo wypatrywana rozszerzona odpowiedzialność producentów w związku ze wprowadzaniem na rynek produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Zgodnie z zapisami ustawy przedsiębiorcy będą zobowiązani m.in. do wnoszenia opłat.
Jaka będzie jej wysokość? Np. 20 gr od 1 kg wprowadzonego do obrotu produktu lub 3 grosze za jedną sztukę. Informacja o tym, jakiej wysokości ostatecznie będą stawki, również znajdzie się w rozporządzeniu.
Tym samym przedsiębiorcy wprowadzający na rynek jednorazowe produkty z plastiku będą również ponosić opłaty związane z prowadzeniem publicznych kampanii edukacyjnych związanych z ograniczeniem stosowania plastiku.
Szereg innych zmian
Przepisy doprecyzowują również, ile tzw. recyklatu (materiału pozyskanego w ramach recyklingu z produktów już wcześniej wypuszczonych na rynek) znajdzie się w jednorazowych butelkach z tworzyw sztucznych. Od 2025 r. ma być to 25 proc., a od 2030 r. – 30 proc.
Ponadto producenci będą musieli efektywniej zbierać z rynku jednorazowe butelki plastikowe. Ustawa wprowadza roczne poziomy selektywnej zbiórki, które muszą osiągnąć. Od 2025 r. będzie to 77 proc., a od 2029 r. – 90 proc. Do tego jeszcze zakrętki i wieczka wykonane z plastików w przypadku opakowań do 3 l będą musiały być do nich trwale przymocowane.
Rządząca większość jednak w ramach "wrzutki" umieściła w ustawie przepisy dotyczące... węgla. Zgodnie z nimi samorządy będą mogły sprzedawać mieszkańcom węgiel niesprzedany w innych gminach. Zniesione mają być też limity iliościowe. Z preferencyjnego zakupu skorzystają wszyscy, którym przysługuje dodatek węglowy.
Kiedy wchodzi w życie ustawa?
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Niektóre przepisy mają jednak odrębne terminy. Np. dopiero od 1 lipca 2024 r. wejdą w życie dotyczące nakładania administracyjnych kar pieniężnych za niezapewnienie dostępności opakowań alternatywnych oraz za wprowadzenie do obrotu napojów w jednorazowych butelkach z tworzyw sztucznych o pojemności do trzech litrów bez przymocowanych do tych butelek ich zakrętek i wieczek wykonanych z tworzyw sztucznych.
