Fatalne dane dla wszystkich województw. Sytuacja jest coraz gorsza

Z danych GUS wynika, że w 2024 roku we wszystkich województwach w Polsce odnotowano ubytek naturalny. Województwo małopolskie i pomorskie cechuje większa liczba urodzeń i jednocześnie stosunkowo niska umieralność́.

W przypadku woj. mazowieckiego notowane jest od lat najwyższe saldo stałych migracji wewnętrznych i zagranicznych oraz jedno z wyższych natężeń́ urodzeń́. Saldo migracji jest to różnica między napływem i odpływem ludności w danej jednostce administracyjnej (terytorialnej).

Od kilku lat największy ubytek liczby ludności ma miejsce w województwie świętokrzyskim – w 2024 roku było to -0,9 proc. W województwie pomorskim spadek liczby ludności był stosunkowo niewielki w porównaniu do innych województw.

Na wykresie pokazuję zmiany liczby ludności w wszystkich województwach w latach: 2000, 2010, 2023 oraz w 2024.

W 2024 roku w wyniku ruchu naturalnego i migracji odnotowano spadek liczby ludności o ponad 147 tys. osób, a stopa ubytku wyniosła 0,39 proc. (na 10 tys. ludności ubyło 39 osób) - wynika z danych GUS. W miastach liczba mieszkańców zmniejszyła się̨ o ponad 100 tys. do 22,27 mln, na wsi o prawie 47 tys. do poziomu 15,21 mln osób. W 2024 roku stopa ubytku rocznego w miastach wyniosła -0,4 proc., a na wsi -0,3 proc.

Migracje ludności to przemieszczenia ludności związane ze zmianą miejsca zamieszkania (pobytu stałego lub czasowego) w połączeniu z przekroczeniem granicy jednostki administracyjnej podziału terytorialnego kraju (migracje wewnętrzne) lub granicy państwa (migracje zagraniczne).

W ubiegłym roku również ponad 430,3 tys. osób (o 24,2 tys. więcej niż̇ w 2023 roku) zmieniło miejsce stałego zamieszkania przeprowadzając się̨ do innej gminy, a także ze wsi do miasta lub odwrotnie (w ramach gminy miejsko-wiejskiej). Od kilkunastu lat, w wyniku migracji wewnętrznych, tereny wiejskie zyskują̨ nowych mieszkańców – w 2024 roku dodatnie saldo dla wsi wyniosło ponad 42,4 tys. osób. Zdecydowana większość́ osób przemieszczała się̨ w ramach swojego województwa (327,6 tys.), a tylko co czwarty zmienił województwo zamieszkania.

Migracje zagraniczne są̨ drugim obok ruchu naturalnego elementem wpływającym na ogólną̨ liczbę̨ ludności Polski. Saldo migracji zagranicznych na pobyt stały osiągnęło w 2024 roku wartość́ +9,3 tys. osób, co wskazuje o ile liczba imigracji była większa od liczby emigracji. Saldo to było o około 30 proc. wyższe niż̇ rok wcześniej w wyniku wzrostu imigracji i spadku emigracji (w 2023 roku saldo migracji wynosiło +6,8 tys.). W 2024 roku na pobyt stały zameldowano 19,5 tys. osób mających poprzednio stałe miejsce zamieszkania za granicą. Wyjazd na pobyt stały za granicę zgłosiło 10,2 tys. osób. Najwyższe saldo migracji, podobnie jak w latach poprzednich odnotowano w województwie mazowieckim (+3,5 tys.).

W ogólnej liczbie ludności Polski (ok. 37,49 mln osób na koniec 2024 roku) udział kobiet stanowi niezmiennie prawie 52 proc. Na 100 mężczyzn przypada ich 107 (w miastach 112, na wsi 101) i wielkości te znacząco nie zmieniają̨ się̨ od kilkunastu lat. Współczynnik feminizacji jest zróżnicowany ze względu na wiek. W 2024 roku wśród ludności do 48 roku życie notowano liczebną przewagę̨ mężczyzn – bowiem rodzi się̨ więcej chłopców niż̇ dziewczynek, na 100 mężczyzn w tej grupie wieku przypadało prawie 97 kobiet.

Z powodu nadumieralności mężczyzn, relacja ta ulega odwróceniu – dla grupy osób w wieku 49 i więcej lat współczynnik feminizacji obecnie wynosi 124, przy czym w najstarszych rocznikach wieku (75 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypadają średnio 184 kobiety. Jest to wynik dłuższego trwania życie kobiet, ale na przestrzeni lat parametry te zmieniają̨ się̨. Wiek występowania nadwyżki liczby mężczyzn przesuwa się̨, np. w 2000 roku granicą były 42 lata. Zmniejszają̨ się̨ też same wartości wskaźników – w 2000 roku współczynnik feminizacji dla wieku 75 i więcej lat wynosił 213. Wśród mieszkańców wsi przewaga liczebna kobiet następuje dopiero począwszy od wieku 62 lat, w miastach już̇ od 43 roku życia.

Na koniec 2024 roku statystyczny mieszkaniec Polski miał przeciętnie ponad 43 lata (mediana wieku). Mediana wieku (wiek środkowy) ludności jest parametrem wyznaczającym granicę wieku, którą połowa ludności już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła. Dla mężczyzn parametr ten wyniósł prawie 42 lata, kobiety są̨ starsze i mają prawie 45 lat.

Mieszkańcy wsi są̨ młodsi od mieszkających w miastach, ich średni wiek to niespełna 42 lata, w miastach – o ponad 2 lata więcej, tj. ponad 44 lata. W wyniku wydłużania się̨ trwania życia, a także zmian w strukturze wieku ludności mediana wieku rośnie z roku na rok – od 2000 roku wzrosła o ponad 8 lat, a od początku lat 90-tych XX wieku – o ponad 10 lat.

W 2024 roku liczba dzieci w wieku poniżej 15 lat wyniosła ponad 5,5 mln, czyli spadła o 175 tys. w stosunku do 2023 roku – liczba urodzeń́ była niższa o 176 tys. od liczby 14-latków opuszczających grupę̨ dzieci. Udział grupy 0-14 lat w populacji Polski w 2024 roku wyniósł 14,6 proc. Dla porównania w 2000 roku dzieci stanowiły jeszcze prawie 20 proc. mieszkańców Polski, a w roku 1990 25 proc. populacji. Szczegóły na poniższym wykresie.

Wciąż rośnie grupa osób w wieku 65 lat i więcej – w 2024 roku zwiększyła się̨ o 175 tys. osób do wielkości ponad 7,7 mln. Udział ludności tej grupy wieku w ogólnej populacji wyniósł w 2024 roku 20,6 proc. (w 1990 roku osoby w wieku 65+ stanowiły 10,2 proc. ludności). Obserwowany z roku na rok wzrost tej populacji wynika z zasilania grupy przez coraz liczniejsze roczniki osób urodzonych w latach 60. XX wieku. Z powodu tych przesunięć́ w strukturze wieku ludności od kilku lat zmniejsza się̨ liczba i odsetek osób w wieku 15-64 lata.