Co to jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych?
Przez pojęcie kwalifikacji zawodowych należy rozumieć ogół umiejętności i predyspozycji, które powodują, że dana osoba może pracować w konkretnym charakterze, na wskazanym stanowisku. W takim razie czym jest proces podnoszenia kwalifikacji zawodowych?
Oznacza on zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika. Może być podejmowany z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą, a zainicjowany być przez samego zatrudnionego. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych może dotyczyć zakresu pracy aktualnie wykonywanej przez pracownika, ale też poszerzać go, co jest całkiem uzasadnione, gdy prowadzi do awansu.
Jak często należy podnosić kwalifikacje zawodowe?
Wykonywanie pracy w określonym charakterze, na danym stanowisku czy konkretnego rodzaju zadań zawodowych wymaga od zatrudnionych posiadania kwalifikacji. Ich zakres, o ile nie został uregulowany w Kodeksie pracy, może zostać ustalony w przepisach wewnątrzzakładowych, takich jak układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub przepisy szczególne.
Kodeks pracy nie nakazuje wprost tego, jak często zatrudniony powinien być wysyłany przez przedsiębiorcę lub brać udział z własnej inicjatywy, ale za zgodą przełożonych, w kursach i szkoleniach różnego typu.
Podstawa podnoszenia kwalifikacji zawodowych – umowa szkoleniowa
W niektórych przypadkach pracodawcy zawierają z podwładnymi tzw. umowy szkoleniowe, inaczej umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Są one podstawą do uregulowania wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy związanych z podnoszeniem umiejętności związanych ze stanowiskiem.
Pracodawca sam może inicjować kursy i szkolenia lub zgodzić się na udział podwładnych w różnych formach kształcenia. Zgoda przedsiębiorcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez zatrudnionego powinna dotyczyć takiego procesu kształcenia, po którym można uznać, że pracownikowi w istocie udało się podnieść jego kwalifikacje. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest spełnienie przez pracownika oczekiwanych wymagań kwalifikacyjnych.
Umowa szkoleniowa powinna być zawarta:
- w formie dokumentowej, pisemnej, ponieważ jest ona zastrzeżona z punktu widzenia celów dowodowych;
- pomiędzy zatrudnionym a pracodawcą;
- przed rozpoczęciem podnoszenia kwalifikacji zawodowych, a najpóźniej przed dniem rozpoczęcia korzystania ze świadczeń przewidzianych dla pracowników podnoszących kwalifikacje.
W umowie o podnoszenie kwalifikacji zawodowych określić można m.in.:
- Jaki będzie wymiar zwolnienia z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, by odbywać obowiązkowe szkolenia.
- Czy przysługiwać będzie wyższy wymiar urlopu szkoleniowego dla pracownika.
- Czy będzie trzeba zawrzeć tzw. okres odpracowania, czyli pozostawania w zatrudnieniu w danym przedsiębiorstwie po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
- Przyznanie dodatkowych świadczeń w związku z nauką.
Inicjowanie podnoszenia kwalifikacji zawodowych i zgoda na nie
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracodawca sam może inicjować podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez zatrudnionego, wysyłając go na szkolenia i kursy, które zwykle sam finansuje. Może jednak tego chcieć sam pracownik i wówczas powinien uzyskać na to zgodę przedsiębiorcy.
Przy szkoleniach czy kursach z inicjatywy pracodawcy zawierana jest umowa szkoleniowa. Powinna ona obejmować kompletny proces kształcenia, który umożliwi zatrudnionemu rzeczywiste podniesienie kwalifikacji zawodowych do oczekiwanego poziomu. W takim wypadku pracownikowi w związku z podnoszeniem kwalifikacji mogą przysługiwać:
- urlop szkoleniowy,
- prawo do zwolnienia z całości lub części dnia pracy na udział w obowiązkowych zajęciach.
Urlop szkoleniowy może trwać:
- 6 dni – w przypadku pracowników przystępujących do egzaminów eksternistycznych, maturalnych lub potwierdzających kwalifikacje zawodowe,
- 21 dni – w ostatnim roku studiów dla pracownika w celu przygotowania pracy dyplomowej oraz przygotowania się i przystąpienia do egzaminu dyplomowego.
Często pojawia się pytanie, czy pracodawca musi zgodzić się na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez swojego podwładnego. Leży to zasadniczo w jego interesie i jest też przejawem wypełniania podstawowych obowiązków wobec zatrudnionego.
Czy istnieje dofinansowanie na podnoszenie kwalifikacji zawodowych?
Pracodawca powinien inwestować w rozwój kadry. Jeśli jednak nie ma na to odpowiednich środków, może je pozyskać z Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Został utworzony z pieniędzy Funduszu Pracy z myślą o wspieraniu kształcenia ustawicznego pracodawców i pracowników. Pomoc z KFS udzielana jest w formie wsparcia finansowego na realizację konkretnych działań, m.in. kursów, studiów podyplomowych czy egzaminów umożliwiających uzyskanie dyplomów potwierdzających nabycie kwalifikacji czy uprawnień zawodowych.