Rynek kapitałowy - czym jest i jak działa?
Rynek kapitałowy to kluczowy element rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Na rynku kapitałowym obraca się średnio- i długoterminowymi instrumentami przeznaczonymi na finansowanie różnego rodzaju inwestycji. Na czym polega i jak funkcjonuje rynek kapitałowy w Polsce?
Czym jest rynek kapitałowy?
Rynek kapitałowy to rodzaj rynku umożliwiającego obrót instrumentami finansowymi. Jest on częścią rynku finansowego, jednak obejmuje transakcje będące instrumentami finansowymi o terminie zapadalności powyżej jednego roku. Główną funkcją rynku kapitałowego jest natomiast mobilizacja długoterminowych kapitałów do finansowania inwestycji.
Rynek kapitałowy dzielimy na:
- rynek pierwotny - wówczas nabywa się papiery wartościowe bezpośrednio od ich emitenta. Na skutek transakcji ma miejsce przepływ kapitału,
- rynek wtórny - w tym przypadku obrót papierami wartościowymi odbywa się nie przez emitenta, ale przez inne osoby. Transakcje na rynku wtórnym nie przyczyniają się do przepływu kapitału, niemniej jednak jego działanie jest niezbędne dla zapewnienia płynności rynku kapitałowego.
Rynek wtórny dzieli się również na rynek giełdowy (obrót papierami wartościowymi następuje na giełdzie) oraz na pozagiełdowy (OTC market). Rynek pozagiełdowy zaś dzieli się na rynek regulowany oraz nieregulowany.
Jakie są instrumenty finansowe rynku kapitałowego?
Co wchodzi w skład rynku kapitałowego? Na rynku kapitałowym ma miejsce obrót papierami wartościowymi. Papiery te mogą mieć charakter udziałowy, czyli będą to akcje, prawa do akcji, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne, warranty subskrypcyjne itp. Drugim rodzajem są papiery dłużne, a więc obligacje, isty zastawne, oraz instrumenty pochodne, np. kontrakty terminowe.
Czym różni się rynek pieniężny od kapitałowego?
Zarówno rynek pieniężny, jak i kapitałowy to części rynku finansowego. Rynek pieniężny dotyczy kapitałów krótkoterminowych, których termin zapadalności wykupu nie przekracza roku. Rynek kapitałowy zaś obejmuje kapitały średnio- i długoterminowe. Co więcej, na rynku pieniężnym notowane są płynne instrumenty finansowe: bony skarbowe, papiery komercyjne, certyfikat depozytowy itp. W porównaniu do rynku kapitałowego, instrumenty na rynku pieniężnym obarczone są niskim ryzykiem.
Instytucje rynku kapitałowego
Prawidłowe funkcjonowanie rynku kapitałowego zależne jest od działania jego instytucji. Pierwszą z nich jest Komisja Nadzoru Finansowego, której zakres obowiązków został poruszony w dalszej części artykułu. Kolejną instytucją jest Giełda Papierów Wartościowych, która odpowiada m.in. za organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi.
W skład instytucji rynku kapitałowego wchodzi także Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych odpowiadający za prowadzenie nadzorowania systemu depozytowo-rozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce. KDPW zapewnia również jak najwyższe bezpieczeństwo rozliczeń.
Warto wspomnieć o platformie New Connect, rynku prowadzonym i zorganizowanym przez GPW w Warszawie. Platforma ta jest alternatywnym systemem obrotu, skierowanym do młodych spółek o wysokim potencjalne rozwoju. Do pozostałych instytucji rynku kapitałowego zaliczamy również m.in. Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych oraz Związek Maklerów i Doradców.
Kto sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym?
Nadzór nad rynkiem kapitałowym ma za zadanie zapewnić bezpieczeństwo, stabilność i przejrzystość funkcjonowania rynku. Zadanie to pozostaje po stronie Komisji Nadzoru Finansowego. Jakie są główne obowiązki KNF?
- podejmowanie działań, których celem jest rozwój, prawidłowe funkcjonowanie i konkurencyjność na rynku,
- prowadzenie nadzoru zarówno nad rynkiem kapitałowym, jak i nad działalnością podmiotów nadzorowanych,
- szerzenie informacji i podejmowania działań edukacyjnych,
- udział w tworzeniu aktów prawnych powiązanych z rynkiem kapitałowym,
- organizowanie sądu polubownego, którego zadaniem jest rozstrzyganie sporów między uczestnikami rynku kapitałowego.
