Trybunał uznał, że budżet na 2025 r., który obcina mu pieniądze jest niekonstytucyjny

- Sprawa ma charakter precedensowy. Dotyczy sytuacji, gdy władza ustawodawcza w sposób niespotykany dotychczas w historii demokratycznego państwa prawa dokonała bezprecedensowego ograniczenia budżetu TK i KRS w sposób utrudniający lub uniemożliwiający wykonywanie zadań przez konstytucyjne, naczelne organy państwa - powiedział w uzasadnieniu prezes TK Bogdan Święczkowski.

Jak zaznaczył prezes TK, "Trybunał nie orzekał do tej pory o niekonstytucyjności przepisów ustawy budżetowej". - W demokratycznym państwie prawnym nie do pomyślenia jest sytuacja, w której organy władzy publicznej odmawiają realizacji zdeterminowanego prawnie świadczenia. Ustawa budżetowa bezwzględnie musi uwzględniać wydatki prawnie zdeterminowane - powiedział Święczkowski i zaznaczył, że niewątpliwie do takich wydatków należy zaliczyć te wyznaczone dla TK i KRS.

- Działania ustawodawcy uniemożliwiły wypłacanie przez KRS diet członkom Rady, zwrot kosztów podróży czy zakwaterowania należnego osobom delegowanym do pełnienia czynności w Biurze KRS. W przypadku TK ustawodawca w drastyczny sposób zredukował środki przeznaczone przede wszystkim na wynagrodzenia sędziów oraz pracowników administracji - wskazał prezes TK.

Dodał, że organy te nie mogły "w jakikolwiek sposób przygotować się wcześniej na działania ustawodawcy" i zostały postawione "przed faktem dokonanym". - Zasadniczym celem ustawodawcy nie była chęć szukania niezbędnych oszczędności budżetowych, czy usprawnienie działania tych organów. Wręcz przeciwnie. Władza ustawodawcza umyślnie podjęła działania nakierowane na ograniczenie możliwości działania TK i stojącej na straży niezależności sędziów KRS - podkreślił.

Jak powiedział prezes TK, obecnie "ustawodawca winien niezwłocznie na skutek tego wyroku dokonać nowelizacji ustawy budżetowej, aby dostosować plany finansowe do treści orzeczenia TK".

Prezydent w połowie stycznia br. podpisał ustawę budżetową na 2025 r. i zarazem przesłał część jej zapisów do TK w trybie kontroli następczej. W budżecie na 2025 r. zapisano m.in zmniejszenie środków dla TK i KRS i - jak zaznaczyła wtedy KPRP - prezydent uznał, że TK powinien ocenić "czy te zmiany zostały wprowadzone zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem".

Jak w uzasadnieniu swojego wniosku przypominał prezydent, projekt ustawy budżetowej z września 2024 r. przewidywał całkowitą kwotę wydatków TK na 63 mln 450 tys. zł, zaś wydatki w części KRS zaplanowano w wysokości 27 mln 571 tys. zł. Podczas prac komisji sejmowej w wyniku przyjęcia poprawek kwotę wydatków TK obniżono o 10 mln 834 tys. zł, do kwoty 52 mln 616 tys. zł., zaś limit wydatków KRS został zmniejszony o 6 mln 412 tys. zł - do kwoty 21 mln 159 tys. zł.

W dzisiejszej koalicji rządzącej i 'demokracji walczącej' widzimy działania nieprzypadkowe, intencjonalne, celowe, podejmowane z premedytacją i pozostające bez rzetelnej i solidnej odpowiedzi ze strony innych aktorów na scenie politycznej i przy milczeniu jurysdykcji międzynarodowej - powiedział podczas rozprawy w TK przedstawiciel prezydenta prof. Dariusz Dudek.

TK rozpoznał sprawę w składzie pięciorga sędziów. Rozprawie przewodniczył sędzia Rafał Wojciechowski, zaś poza prezesem Święczkowskim w składzie byli też sędziowie: Krystyna Pawłowicz, Stanisław Piotrowicz i Andrzej Zielonacki. Orzeczenie zapadło jednogłośnie.

We wtorkowej rozprawie przed TK poza przedstawicielem prezydenta wzięli udział przedstawiciele KRS. - KRS jest organem konstytucyjnym (...). Skoro ustrojodawca stworzył takie organy, jak TK i KRS, to jest zobowiązany, jako państwo, do zapewnienia środków związanych z wykonywaniem konstytucyjnych uprawnień tych organów - mówiła reprezentująca Radę sędzia Anna Dalkowska.

W TK nie było przedstawicieli Prokuratora Generalnego i Sejmu. W przyjętej jeszcze w marcu 2024 r. uchwale Sejm stwierdził, że "uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć TK wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy".

Z kolei w przyjętej w grudniu 2024 r. uchwale rządu stwierdzono m.in., że ogłaszanie w dziennikach urzędowych rozstrzygnięć TK mogłoby doprowadzić do utrwalenia stanu kryzysu praworządności. Jak dodano, "nie jest dopuszczalne ogłaszanie dokumentów, które zostały wydane przez organ nieuprawniony".

Od czasu podjęcia uchwały przez Sejm w marcu ub.r. wyroki TK nie są publikowane w Dzienniku Ustaw.