Kluza: Przybywa złych kredytów. Ale to naturalne

Stanisław Kluza, przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego: Nie ma powodów do takich obaw.Już pierwsza fala kryzysu pokazała, że skala przenoszenia kłopotów instytucji finansowych w USA i Europie Zachodniej do Polski jest bardzo ograniczona.

Dowodzą tego fakty. Proszę zauważyć, że w czasie obecnego kryzysu nie doszło do upadłości żadnego banku działającego w Polsce. Co więcej, do tej pory nie było konieczności skorzystania z pomocy publicznej przez jakąkolwiek instytucję finansową w naszym kraju.

Programy naprawcze mają charakter prewencyjny - nie chodzi o pomoc publiczną, zarząd komisaryczny czy wsparcie przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, aleo dostosowanie działalności biznesowej banku do jego możliwości kapitałowych i sytuacji makroekonomicznej. Czyli np. redukcję kosztów, poprawę jakości zarządzania ryzykiem. W ten sposób banki będą mogły szybciej przeorganizować się albo podnieść efektywność.

Bardzo często wiąże się to także ze wzmocnieniem kapitałowym takich banków. Mamy w tym obszarze bardzo dobre doświadczenia. W ostatnich 20 latach programy naprawcze przeszło 67 banków. Większość z nich zakończyło się pomyślnie. To bardzo skuteczne narzędzie nadzorcze, porządkujące sektor bankowy.

**

Gomułka: Rady MFW bez znaczenie. O euro możemy na razie zapomnieć**

Wartość zagrożonych należności rośnie i jest to naturalne w okresie spowolnienia gospodarczego. Obecnie udział należności spłacalnych z opóźnieniem wynosi 6,3 proc., tyle, ile w połowie 2007 r. Przypomnę, że jeszcze w 2002 r. ten odsetek przekraczał 20 proc.

Obecny wzrost to głównie efekt statystyczny - przed dwoma laty banki udzielały kredytów na niespotykaną dotąd skalę, a ponieważ przyrosła sama baza kredytów, teraz musi również wzrosnąć liczba należności zagrożonych.

To już efekt koniunkturalny.Wzrost bezrobocia i spadek wynagrodzeń powoduje, że kredytobiorcy mogą mieć kłopoty ze spłatą swoich zobowiązań. Być może to zjawisko ma większy wydźwięk społeczny, ale jego rzeczywisty wpływ na jakość portfeli kredytowych jest porównywalny ze statystycznym.

Nie obawiałabym się powrotu do tych zatrważających wskaźników na poziomie 20 proc. Dodatkowym zaworem bezpieczeństwa jest to, że stosunek ogółu kredytów dla gospodarstw domowych do PKB w Polsce nie przekracza dzisiaj 20 proc., podczas gdy w Europie Zachodniej jest to wielokrotnie więcej.

Przeprowadziliśmy już analizę praktyk banków w zakresie ich polityki związanej z kartami kredytowymi. W tej chwili prowadzimy konsultacje ze Związkiem Banków Polskich i Polską Izbą Ubezpieczeń.

Będziemy chcieli przekonać banki do większej rzetelności w informowaniu klientów o zasadach korzystania z karty kredytowej, opłat i ubezpieczeń z nią związanych, zasad naliczania oprocentowania, itd. Klienci najczęściej skarżą się do nas właśnie na to, że bank nie wyjaśnił im dokładnie wszystkich szczegółów i teraz ponoszą koszty, z których wcześniej nie zdawali sobie sprawy.

**

Rybiński: Zacofanie ratuje nas przed kryzysem **

Jeszcze nie wiadomo, czy na pewno przyjmie formę rekomendacji. Tym bardziej, że pewne elementy związane z tematem kart kredytowych znajdą się także w rekomendacji T, nad którą pracujemy. Znajdą się w niej m.in. wytyczne dotyczące zasad badania zdolności kredytowej.

A czy będą dodatkowe rekomendacje dotyczące kredytów hipotecznych?

Na razie nie. Najważniejsze już wprowadziliśmy. Chodzi przede wszystkim o pilną rekomendację S II, która umożliwia posiadaczom kredytów walutowych zmianę umowy i spłacanie zobowiązań bezpośrednio w walucie kredytu, ale także nakłada na banki obowiązek informowania o tym, czym jest spread i z jakim ryzykiem wiąże się zaciąganie kredytów walutowych.

Gwałtowne zmiany na rynku walutowym, które obserwowaliśmy w ubiegłym i w tym roku pokazały, że klientom taka wiedza jest potrzebna. Pozwoli im podjąć właściwą decyzję finansową.

Zawsze sprawdzamy, czy i w jaki sposób banki stosują wydane przez nas rekomendacje. W tym przypadku będzie podobnie.

• Kredyty hipoteczne ruszyły. Ale wciąż są drogie
  • Pomoc w spłacie kredytów. BGK wypłacił pierwszą dopłatę

Nie mogę się zgodzić z twierdzeniem, że banki zablokowały akcję kredytową dla firm. Co prawda spadła ona w porównaniu do rekordów z ostatnich dwóch lat, ale przyczyn należy upatrywać nie tylko w działaniach banków. Także same firmy są teraz bardziej powściągliwe i powstrzymują się od zaciągania kredytów.

Nie znaczy to jednak, że sytuacja ta jest nam obojętna. Jako nadzór patrzymy przede wszystkim na bezpieczeństwo depozytów i odpowiedzialną politykę kredytową banków. Z tego punktu widzenia istotne jest, by banki miały wystarczające kapitały.Stąd nasze zalecenie, aby nie wypłacały dywidend z zysku wypracowanego w 2008 r.

Dzięki temu współczynnik wypłacalności w sektorze bankowym wzrósł na koniec pierwszego półrocza tego roku do 12,5 proc. z 10,8 proc. pod koniec ubiegłego roku. To niebywale dobry wynik, który w rezultacie stworzył potencjał do tego, by banki nie wyhamowały akcji kredytowej i ruszyły z kredytami, gdy kryzys się skończy.

Moim zdaniem samo objęcie SKOK-ów nadzorem finansowym jest zdecydowanie niewystarczające. Musi równolegle zajść proces, który pozwoli zrobić to w odpowiedni sposób.

SKOK-i muszą uzyskać dostęp do refinansowania przez Narodowy Bank Polski, tak jak wszystkie pozostałe instytucje finansowe. Po drugie, powinny także zostać objęte systemem gwarancyjnym Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Chodzi tu głównie o zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa depozytów w interesie klientów-członków kas.

W naszej opinii SKOK-i powinny zachować swoją odrębność, a regulacje muszą uwzględniać specyfikę ich działania. Ale istnieją pewne uniwersalne mechanizmy, których trzeba się trzymać.

Uważamy, że dla stabilności i bezpieczeństwa sektora ważne jest, by banki te utrzymywały kapitały na takim poziomie, który pozwala im bez obaw prowadzić akcję kredytową. Jeśli pieniądze te poszłyby na zwiększenie bezpieczeństwa kapitałowego banków, to jest to jak najbardziej słuszny kierunek. Nie może być tak, że środki zostaną przeznaczone na rozruszanie akcji kredytowej kosztem bezpieczeństwa kapitałowego banków spółdzielczych.

W tej chwili szacujemy ją na około 2,21 mld zł - o połowę mniej niż w kwietniu. Wygląda więc na to, że najgorsze za nami - wiele opcji wygasło, umocnił się złoty, a sporo firm porozumiało się z bankami.

Nie, jeżeli przedsiębiorcy będą pamiętać o tym, że tego typu instrumenty służą do zabezpieczania transakcji, a nie spekulowania i generowania łatwych zysków. To instrumenty finansowe, z których należy korzystać, mając świadomość, w jaki sposób działają. Oczywiście na opcjach stracili nie tylko spekulanci, ale także ci, których zagraniczni kontrahenci wpadli w kłopoty i nie zrealizowali umów - takich przypadków nie było jednak dużo.