Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej chce zmieniać zasady działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. I dlatego już niedługo pojawi się sporo nowości dla przyszłych i obecnych seniorów. Projekt trafił właśnie do konsultacji, a mógłby zacząć działać już od połowy roku.
Zmian? W sumie kilkadziesiąt. Jak wskazuje w rozmowie z money.pl prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, proponowana przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej reforma zasad funkcjonowania systemu ma kilkanaście istotnych składników.
Dla Polaków ważne są takie jak: nowy domyślny sposób wypłacania rent i emerytur, rozwiązanie problemu "czerwcowych stratnych emerytów" oraz luźniejsze zasady dla najmniejszych pracodawców, którzy spóźnią się z opłaceniem składki.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej proponuje, by od 1 stycznia 2022 roku wszystkie nowe renty i emerytury były wypłacane drogą elektroniczną - wprost na konto bankowe. Dziś domyślnie jest to wciąż płatność do ręki (za pośrednictwem przekazu pocztowego), choć i tak spora część seniorów korzysta z bankowości.
- Z naszych danych wynika, że już trzech na czterech seniorów otrzymuje świadczenie z ZUS na konto bankowe. Wskaźnik ubankowienia cały czas rośnie i wynosi blisko 77 proc. w przypadku emerytur. To ponad 6,2 mln świadczeniobiorców. W przypadku nowo przyznanych emerytur wskaźnik ten jest zdecydowanie wyższy, ponieważ wynosi ponad 83 proc. - tłumaczy w rozmowie z money.pl prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. I dlatego jest przekonana, że zmiana po prostu jest konieczna. Jak wskazuje, tak po prostu wygląda przyszłość świadczeń.
Świadczenie: | Liczba odbiorców: | Poziom "ubankowienia": |
|---|---|---|
Emerytury | 6 mln 129 tys. | 76,2 proc. |
Renty z tytułu niezdolności do pracy | 695 tys. | 72,6 proc. |
Renty rodzinne | 1 mln 248 tys. | 60 proc. |
Świadczenia i zasiłki przedemerytalne | 72 tys. | 91,7 proc. |
Renty socjalne | 224 tys. | 59,7 proc. |
Nie zmienia to jednak faktu, że wciąż kilkanaście procent Polaków wybiera przekaz pocztowy - i co miesiąc czeka na listonosza, który przyniesie świadczenie pod same drzwi.
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych we współpracy z instytucjami finansowymi od wielu lat zachęca świadczeniobiorców do korzystania z bezgotówkowych form wypłaty świadczeń - odpowiada prof. Uścińska. I podkreśla, że "wypłata świadczeń na rachunek bankowy jest rozwiązaniem bezpiecznym".
- Ogranicza ryzyko kradzieży środków w wyniku oszustw znanych jako "metoda na wnuczka" czy "na policjanta" - mówi.
Prof. Uścińska odrzuca tez, że ubankowienie seniorów spowoduje przerzucenie kosztów bankowych z ZUS na pobierających renty i emerytury. W końcu za sporą część usług bankowych po prostu trzeba płacić.
- Zmienia się także otoczenie finansowe Polaków. Od kilku lat banki mają obowiązek oferowania tzw. podstawowego rachunku płatniczego, czyli w uproszczeniu "rachunku za zero” osobom, dla których byłoby to jedyne konto w banku, jakie posiadają. Raporty pokazują, że seniorzy coraz lepiej odnajdują się w korzystaniu z kart płatniczych i bankowości elektronicznej - dodaje.
Warto przy tym dodać, że seniorzy po 1 stycznia 2022 roku wciąż będą mogli wybrać opcję - przekaz pocztowy. Będzie odbywało się to jednak wyłącznie na wniosek zainteresowanego i po zgodzie ZUS. Dla tych, którzy emeryturę będą mieli przyznaną przed tym terminem, nie zmieni się nic. Nie będą musieli ponownie dokonywać wyboru.
Jak już pisaliśmy w money.pl, zmiana przyzwyczajeń seniorów do cios finansowy dla pracowników Poczty Polskiej - głównie listonoszy. Powód? Brak napiwków. Mniej przekazów gotówkowych, to też mniej dodatków wręczanych zwyczajowo przy doręczaniu przekazów do domu.
Inna zmiana? Prof. Gertruda Uścińska zwraca uwagę, że czas na systemowe rozwiązanie dla seniorów, którzy zdecydują się na emeryturę dokładnie w połowie roku. Taki ruch wiązał się ze stratami finansowymi.
Od lat problemem są emerytury przyznane w czerwcu. Są wyraźnie niższe niż te przyznane w każdym innym miesiącu roku - i to niemało, bo od kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie (w zależności od wysokości świadczenia). Pozostałe 11 miesięcy daje pewność, że świadczenie będzie wyższe. Nie stało się tak tylko raz. W czerwcu 2020 roku, gdyż jedna z tarcz antykryzysowych tymczasowo zmieniła przepisy. Tymczasowo, czyli tylko na ten jeden rok.
Wszystko przez obowiązujące przepisy dotyczące waloryzacji składek i kapitału początkowego oraz subkonta. Waloryzacja roczna ma miejsce w czerwcu i obejmuje składki wpłacone do stycznia.
Ten, kto złoży wniosek między styczniem a majem lub lipcem a grudniem, skorzysta, oprócz waloryzacji rocznej, również z waloryzacji kwartalnej. Natomiast dla wniosków o emeryturę składanych w czerwcu nie stosuje się waloryzacji kwartalnej, a jedynie roczną.
I choć od kilku lat doradcy ZUS w czerwcu każdemu przyszłemu emerytowi mieli o tym mówić, to wciąż kilkanaście tysięcy osób rozpoczynało pobieranie świadczenia od tego miesiąca. W czerwcu 2019 roku było to ponad 10 tys. osób (podczas, gdy w maju 2019 roku wnioski o emeryturę złożyło ponad 25 tys. osób).
Niektórzy seniorzy skarżyli się, że ostrzeżeń z ZUS nie dostawali. Po zmianach tego problemu nie będzie - czerwcowi emeryci nie będą stratni. Ci, którzy zgłoszą się po świadczenie w czerwcu, będą obsługiwani według tych samych zasad, jak gdyby zrobili to w maju.
- ZUS od lat sygnalizował występowanie tego zjawiska. W ramach jednej z tarcz antykryzysowych - konkretnie tarczy 3.0 - udało się wprowadzić szczególne rozwiązanie. Dla osób, które przeszły na emeryturę w czerwcu 2020 roku, świadczenie było ustalone tak, jak gdyby było to w maju, o ile było to dla nich korzystniejsze. Dzięki obecnie procedowanemu projektowi ustawy takie rozwiązanie zostanie ustanowione na stałe - mówi prof. Uścińska.
- Co roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych doradzał klientom, aby jeśli to możliwe nie przechodzili na emeryturę w czerwcu, lecz poczekali co najmniej do lipca. Jeśli projekt uzyska aprobatę parlamentu oraz prezydenta, i stanie się to przed czerwcem, od bieżącego roku nie będzie to już konieczne - mówi. A jedną z osób, która miała korzystać właśnie na takim ostrzeżeniu, jest prezes PiS - Jarosław Kaczyński. Urodził się w czerwcu, w czerwcu nabywał uprawnienia emerytalne. I gdyby w tym samym miesiącu złożył dokumenty, to do końca życia pobierałby około 10 proc. świadczenia mniej.
Istotna zmiana czeka również przedsiębiorców. Przedsiębiorca, który spóźni się z opłaceniem składki, nie zostanie już pozbawiony ubezpieczenia chorobowego.
- Zgodnie z obecnymi przepisami przedsiębiorcy tracą prawo do zasiłków, jeśli spóźnią się choćby jeden dzień z opłaceniem składek. W takim przypadku muszą występować do ZUS o przywrócenie terminu na opłacenie zaległości po terminie. To powoduje wiele zamieszania i niepotrzebnej aktywności zarówno po stronie przedsiębiorcy, jak i po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - tłumaczy prof. Gertruda Uścińska.
Nowe przepisy mają to zmienić. Od teraz spóźnialski przedsiębiorca nie będzie musiał kontaktować się z ZUS w sprawie przywrócenia ubezpieczenia chorobowego. Po prostu będzie musiał spłacić zapomnianą składkę. Żadnych wniosków, żadnych próśb o zmianę terminu, żadnych dokumentów.
- Projekt zakłada rezygnację z zasady, że nieopłacenie składek w terminie powoduje ustanie dobrowolnego ubezpieczenia. Zgodnie z propozycją Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, aby wyjść z ubezpieczenia, trzeba będzie się aktywnie i świadomie wyrejestrować. W analogiczny sposób, w jaki przebiega zgłoszenie do ubezpieczenia. Ubezpieczenie będzie trwało od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczenia do dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowującym z ubezpieczenia - tłumaczy.