ZUS musi zwrócić dziesiątki milionów złotych. Nie każdy dostanie pieniądze

W tym roku 22 maja jest ważną datą dla ok. dwóch milionów jednoosobowych działalności gospodarczych. Do tego dnia przedsiębiorcy mają bowiem czas na złożenie do ZUS rocznych deklaracji ze składki zdrowotnej za 2022 r. Obowiązek taki nałożył na nich Polski Ład.

Przedsiębiorcy i prawnicy skarżą się jednak, że zarówno w systemie prawnym, jak i informatycznym ZUS są luki, które mogą przedsiębiorców słono kosztować.

198 tys. zł - tyle ZUS ma do zwrotu dotychczasowemu rekordziście, który rozliczył się ze składek za ubiegły rok. W sumie – jak podaje "Dziennik Gazeta Prawna" - na 637 tys. płatników, którzy złożyli w ZUS deklaracje, aż 307 tys. domaga się zwrotu nadpłaconych w ubiegłym roku składek. Łącznie do wypłaty ZUS ma już ok. 70 mln zł, co daje średnio 1255 zł na jedną firmę.

U kogo będzie nadpłata składki? Przykładowo u przedsiębiorców, którzy opłacali składkę w zależności od swojego dochodu i był on w pierwszym półroczu 2022 roku wysoki, a w drugiej części roku spadł poniżej minimalnego wynagrodzenia.

- Przedsiębiorcy musieli płacić 270,90 zł składki miesięcznie, nawet gdy notowali stratę - przypomina główny doradca podatkowy inFaktu Piotr Juszczyk.

Na przykład, jeśli podatnik rozliczający się na skali podatkowej w pierwszej połowie roku miał 50 tys. zł dochodu, a w kolejnych miesiącach działalność przynosiła mu stratę lub jego dochód był zerowy, to przez drugie półrocze i tak konieczne było płacenie co miesiąc 270,90 zł składki.

W konsekwencji, jeśli podatnik poniósł w drugiej połowie roku stratę w kwocie 15 tys. zł, zapłacił za 2022 r. składki w wysokości 6125,40 zł:

• 4500 zł składki od 50 tys. zł;

• oraz sześć razy po 270,90 zł.

W rozliczeniu rocznym składka należna będzie wynosić 3250,90 zł, czyli 9 proc. liczone od minimalnej podstawy 36 120 zł.

W tej sytuacji podatnik do 1 sierpnia otrzyma zwrot w kwocie 2874,50 zł.

Przy zwrocie sięgającym blisko 200 tys. zł strata musiałaby wynieść nawet ok. 4 mln zł.

Strata to niejedyne wytłumaczenie dla wysokich zwrotów. Jak podkreśla w rozmowie z "DGP" Magdalena Michałowska ze Stowarzyszenia Współpracujących Biur Rachunkowych, duże zwroty mogą wynikać również z tego, że ZUS nie będzie uwzględniał stanów magazynowych, jeśli będą one miały negatywny wpływ na rozliczenie składki zdrowotnej.

Eksperci zwracają uwagę, że nie wszyscy, którzy nadpłacili składkę, dostaną zwrot pieniędzy na konto bankowe. W Polskim Ładzie roi się bowiem od pułapek i luk, które mogą być interpretowane na niekorzyść ubezpieczonych.

Przykładowo, na straconej pozycji mogą być ci przedsiębiorcy, którzy dokonają korekty dochodu. - Zgodnie z przepisami podatkowymi, takiej korekty przedsiębiorca może dokonać przez pięć lat, z wyjątkiem prowadzonych wobec niego kontroli czy postępowań podatkowych - przypomina radca prawny, partner zarządzający z Kancelarii Prawnej Skarbiec, Robert Nogacki.

Tymczasem, zgodnie z Polskim Ładem, czas na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty jest formalnie tylko do 1 czerwca tego roku. Po tym terminie ZUS nie będzie rozpatrywał wniosków.

Wysoka awaryjność systemu Płatnik, przez który przedsiębiorcy powinni się rozliczać, może jednak - w wyjątkowych sytuacjach - skłonić Zakład do bardziej elastycznego podejścia do tych terminów.

Jak donosi biuro prasowe Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, w pierwszym tygodniu maja przedsiębiorcy masowo skarżyli się na błędy w systemie ZUS PUE i brak możliwości skutecznego rozliczenia się. Pojawiały się błędy krytyczne. ZUS zapewnia jednak, że usterki te zostały wyeliminowane.

Nowy system do rozliczenia składek jest skomplikowany, zawiera wiele elementów podatkowych, jak już wspomniane wyżej różnice remanentowe czy różne stawki składek wynikające z kilku sposobów opodatkowania firm. Według mec. Nogackiego można byłoby uniknąć tych problemów, gdyby ktoś wcześniej o tym pomyślał.

- Porównania kwoty składek zdrowotnych, które zostały zapłacone, z tymi które faktycznie były należne ZUS za dany rok, można dokonać automatycznie, na podstawie danych ze złożonych już rocznych zeznań podatkowych, bez konieczności dodatkowego angażowania w ten proces przedsiębiorców – zauważa prawnik.

Warto przypomnieć, że zwrot nadpłaty składek na wskazane konto bankowe nie odbywa się z automatu, ale na wniosek ubezpieczonego. ZUS nie zwróci pieniędzy, jeśli na koncie przedsiębiorcy są zaległości lub przedsiębiorca poda inny numer rachunku bankowego niż ten zgłoszony do ZUS przez CEIDG albo na konto ZUS PUE.

Katarzyna Bartman, dziennikarz money.pl