Ulga prorodzinna — najczęściej zadawane pytania

Ulga prorodzinna pozwala odliczyć od podatku dochodowego określoną kwotę, której wysokość uzależniona będzie od liczby dzieci, jakie posiada podatnik. Ponadto, jeżeli dochody rodzica lub opiekuna były zbyt niskie, aby odliczyć ulgę od podatku, wówczas mogą się oni ubiegać o zwrot należności w gotówce lub bezpośrednio na rachunek bankowy. 

Kwota zwrotu nie może jednak przekroczyć łącznej wysokości kwoty odprowadzanych w danym roku podatkowym składek ZUS oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne. 

Przede wszystkim skorzystać z ulgi może osoba, który wykonywała władzę rodzicielską, pełniła funkcję opiekuna prawnego, a dziecko wraz z nim zamieszkiwało lub sprawowała opiekę nad dzieckiem poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu, lub umowy zawartej ze starostą. 

Ponadto ulga na dziecko przysługuje osobom osiągającym dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli rozliczających się na formularzach PIT-36 i PIT-37. Prawo do odliczenia od podatku dochodowego kwoty ulgi przysługuje na:

• małoletnie dziecko do 18. roku życia,
• dziecko do ukończenia 25. roku życia, pod warunkiem, że dziecko uczy się i studiuje oraz pozostaje na utrzymaniu rodziców,
• każde dziecko, które otrzymuje zasiłek lub rentę socjalną, bez względu na jego wiek.

Warunkiem skorzystania z ulgi na pełnoletnie dziecko jest również nieuzyskiwanie przez nie dochodu wyższego niż ustalony limit. 

Ulga prorodzinna przysługuje osobom, które wychowywały jedno dziecko i których dochody nie przekroczyły w danym roku podatkowym kwoty:

• 112 000 zł w sytuacji, gdy podatnik pozostaje przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim (wówczas sumowane są dochody małżonków),
• 112 000 zł, jeżeli podatnik jest osobą samotnie wychowującą dziecko,
• 56 000 zł, jeżeli podatnik nie pozostawał w związku małżeńskim, w tym także przez część roku. 

W przypadku, kiedy rodzic wychowuje dwoje lub większą ilość dzieci, powyższe limity nie obowiązują. 

Ulga na dziecko nie przysługuje podatnikom, których dochody opodatkowane są 19 proc. podatkiem liniowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji. Ponadto nie można jej zastosować w sytuacji, gdy dochody opodatkowane są zryczałtowanym podatkiem dochodowym. 

Z ulgi nie skorzysta również rodzic lub opiekun, którego dziecko na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej mu całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych lub, gdy:

• dziecko wstąpiło w związek małżeński, albo
• prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną 19. proc stawką podatku, ryczałtem lub podatkiem tonażowym.

Ulga na dziecko jest nielimitowana w stosunku do ilości dzieci. Kwota odliczenia będzie zatem podlegać zsumowaniu i będzie przysługiwać na każde dziecko. Jej wysokość jest jednak zależna od liczby dzieci uprawnionych do ulgi. 

W przypadku rozliczenia za rok 2021 dochód dziecka, na które ma zostać uzyskana ulga, nie może przekraczać 3089 zł. Dochód natomiast rozumiany jest jako przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. Co więcej, do dochodu dorosłego dziecka nie wlicza się renty.

Jeżeli dziecko do ukończenia 25. roku życia uczy się i jednocześnie nie uzyskuje dochodu w ramach ulgi dla młodych podlegającego opodatkowaniu w kwocie wyższej niż 3089 zł, wówczas prawo do ulgi nadal przysługuje jego rodzicom lub opiekunom.

Wysokość ulgi zależna będzie od ilości dzieci oraz od ilości dni lub miesięcy, podczas których rodzic lub opiekun sprawował faktyczną opiekę nad dzieckiem. Odliczenie przysługuje w miesięcznej wysokości:

• 92,67 zł na pierwsze i na drugie dziecko (rocznie 1112,04 zł),
• 166,67 zł na trzecie dziecko (rocznie 2000,04 zł),
• 225,00 zł na czwarte i na każde kolejne dziecko (rocznie 2700 zł). 

Aby rodzic lub opiekun mógł sprawdzić, czy ma on prawo do skorzystania z ulgi, jego obowiązkiem będzie obliczenie uzyskanego w danym roku podatkowym dochodu. W tym celu należy zsumować dochody opodatkowane według skali podatkowej, opodatkowane podatnikiem liniowym oraz dochody wykazywane na rocznej deklaracji PIT-38. Następnie uzyskaną w ten sposób kwotę należy pomniejszyć o kwotę opłaconych w danym roku podatkowym składek ZUS. Jeżeli ostateczna kwota jest niższa niż próg obowiązujący na jedno dziecko, podatnikowi przysługuje prawo do ulgi.

Rozliczenie ulgi na dziecko dokonywane jest w zeznaniu rocznym PIT w załączniku PIT/O. W części C należy wpisać liczbę dzieci oraz kwotę przysługującego zwrotu. W części E natomiast należy umieścić informacje o dzieciach (numery PESEL, imiona i nazwiska, daty urodzenia) oraz wybrać, czy ulga obowiązuje przez cały rok, czy wyłącznie przez kilka miesięcy. 

Warto także wiedzieć, że na żądanie organów podatkowych lub w toku kontroli skarbowej każda osoba korzystająca z ulgi, jest zobowiązana przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. Będą to m.in. odpisy aktów urodzenia dzieci, zaświadczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowa zawarta między rodziną zastępczą a starostą, lub zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły. 

Zmiany wprowadzone przez Polski Ład spowodowały, że w 2023 roku podatników będzie obowiązywał inny sposób uzyskiwania zwrotu niewykorzystanej ulgi prorodzinnej. Do tej pory każda osoba spełniająca określone warunki miała prawo do zastosowania ulgi, nawet jeśli jej podatek wynosił 0 zł. Od 2023 roku natomiast zwrot ulgi dopuszczalny będzie wyłącznie do wartości składek ZUS, z wyłączeniem składek na ubezpieczenie zdrowotne, co nakłada na podatników znaczące ograniczenia. 

Ponadto, jeżeli rodzice nie będą mogli dojść do porozumienia w sprawie odliczenia ulgi na dziecko, a miejsce zamieszkania dziecka będzie takie samo, jak obojga rodziców pozostających w związku małżeńskim, wówczas kwotę odliczenia powinni oni odliczyć w częściach równych.

Polski Ład wprowadził również dwie nowe ulgi. Pierwszą z nich jest ulga dla dużych rodzin wychowujących co najmniej czworo dzieci. Przywilej ten umożliwia podatnikom skorzystać z zerowego PIT-u. Całkowite zwolnienie z podatku będzie przysługiwać rodzicom, których roczny przychód nie przekroczy 85 528 zł. Z kolei osoby zarabiające więcej będą musiały odprowadzić podatek wyłącznie od nadwyżki ponad tę kwotę. 

Od 2023 roku podatnicy będą mogli także zastosować nową ulgę dla rodziców samotnie wychowujących dzieci. Wraz z jej wprowadzeniem rodzic samotnie wychowujący potomka nie będzie mógł skorzystać ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Zamiast tego otrzyma on 1500 zł niezależnie od wysokości jego dochodu. Co więcej, nowa ulga sumuje się z obowiązującą do tej pory ulgą prorodzinną.