Rejestr spadkowy, czyli publiczny rejestr prowadzony przez Krajową Radę Notarialną, ma gromadzić informacje o sądowych postanowieniach stwierdzających nabycie spadku i wydawanych przez notariuszy poświadczeniach dziedziczenia potwierdzających prawa do spadku. Uchwalone latem zeszłego roku przepisy wprowadzające ten prowadzony w systemie teleinformatycznym rejestr mają wejść w życie 8 września.
Rejestr spadkowy będzie kolejnym etapem informatyzacji kwestii spadkowych. Od 2009 r. w formie elektronicznej działa już rejestr aktów poświadczenia dziedziczenia, który zawiera informacje o miejscu przechowywania sporządzonych notarialnych aktów poświadczenia dziedziczenia.
Tymczasem na mocy nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 17 sierpnia zeszłego roku, m.in. dostosowano polskie prawo do unijnego rozporządzenia o Europejskim Poświadczeniu Spadkowym (EPS). EPS potwierdza dla spadkobiercy czy np. wykonawcy testamentu tytuł prawny do spadku, uznawany i wykonywany na jednolitych zasadach we wszystkich krajach członkowskich UE. Dokument ten pozwala w związku z tym na szybkie i skuteczne załatwienie transgranicznej sprawy spadkowej, gdyż jest on przeznaczony przede wszystkim na potrzeby wykazywania prawa do spadku za granicą.
W praktyce oznacza to, że wszystkie kwestie dotyczące spadku po osobie mającej majątek lub krewnych w różnych państwach UE są rozstrzygane przez jeden sąd, według zasad prawnych tylko jednego z państw. Wcześniej zdarzało się, że prowadzono w poszczególnych państwach oddzielne postępowania, co mogło prowadzić do sporów prawnych i kłopotów w wykonaniu takich orzeczeń.
Tym samym EPS stał się kolejnym - obok postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku i wydawanego przez notariuszy aktu poświadczenia dziedziczenia - dokumentem służącym wykazywaniu praw do spadku. W związku z tym - jak wskazano w uzasadnieniu uchwalonej w piątek nowelizacji - również EPS powinien być objęty rejestrem, gdyż zwiększy to skuteczność poświadczeń wydawanych przez polskie sądy i polskich notariuszy. Wpisania EPS do rejestru dokona z urzędu sąd albo notariusz wydający to poświadczenie.
Planowany termin wejścia w życie nowelizacji - czyli 8 września - został skorelowany z datą wejścia w życie zmian wprowadzających rejestr spadkowy.
W 2014 r. - jak wynika z danych MS - do wydziałów cywilnych sądów rejonowych wpłynęło około 155 tys. spraw o stwierdzenie nabycia spadku, zaś do wydziałów cywilnych sądów okręgowych wpłynęło około 1,2 tys. takich spraw. Z kolei notariusze w 2014 r. wydali 76 tys. 524 akty poświadczenia dziedziczenia.
W piątek posłowie przed uchwaleniem ustawy przyjęli trzy poprawki zgłoszone przez PiS na etapie drugiego czytania. Wszystkie poprawki odnosiły się do nowelizacji K.p.c. z lipca zeszłego roku, nie dotyczyły kwestii EPU i nie wzbudziły obiekcji klubów opozycyjnych.
W poprawkach tych zdecydowano m.in., aby zażalenia na postanowienie wydane w elektronicznym postępowaniu upominawczym rozpatrywano w składzie jednego sędziego oraz przesunięto o pół roku - do 1 marca 2017 r. - wejście w życie regulacji o tzw. licytacji elektronicznej, gdyż cały czas trwa przygotowywanie systemu informatycznego.
Projekt nowelizacji w sprawie uzupełnienia zakresu rejestru spadkowego przed czterema miesiącami przygotował resort sprawiedliwości. Rząd przyjął go w drugiej połowie czerwca. Po uchwaleniu przez Sejm nowelizacja trafi teraz do Senatu.
