Rząd przesłał do laski marszałkowskiej projekt ustawy o spółkach drogowych specjalnego przeznaczenia. Chce, by spółki drogowe tworzone na podstawie tej ustawy były uzupełnieniem obecnego systemu budowy dróg i autostrad. Ich zadaniem ma być przyspieszenie i usprawnienie budowy dróg i autostrad w kraju. Spółki drogowe będą przygotowywać i realizować priorytetowe przedsięwzięcia określone przez ministra transportu. Ich zadaniem będzie budowa, remont, utrzymanie i ochrona dróg.
" W ramach istniejącego systemu nie była i nie będzie możliwa realizacja rządowego programu budowy w krótkim czasie sieci autostrad i dróg ekspresowych" - uzasadnia rządowe przedsięwzięcie legislacyjne Piotr Stomma, podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu.
Czy spółki są potrzebne
Nie wszyscy jednak widzą potrzebę tworzenia takich spółek. "Nie należy tworzyć bytów ponad miarę. Zupełnie wystarczyłaby sprawna współpraca Głównej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz firm prywatnych z samorządem w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego" - mówi Wojciech Mordasewicz, ekspert z PKPP Lewiatan.
"To rozwiązanie faktycznie nie wnosi nic nowego. Rząd powinien zdecydować się na rozwiązania kompleksowe, dotyczące całego drogownictwa "- twierdzi Wojciech Malusi, prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa.
Spółki przejmą część zadań GDDKiA. Będą mogły na przykład nabywać grunty pod budowę dróg. Zdaniem rządu dotychczasowe rozwiązania dotyczące budowy autostrad i innych dróg krajowych nadmiernie wydłużają proces inwestycyjny. Czynności związane z przygotowaniem i realizacją inwestycji drogowych są bardzo pracochłonne. Wymagają zatrudnienia wysoko kwalifikowanej kadry. Jest to zadanie zbyt trudne dla urzędników. W przypadku autostrady A1 od rozpoczęcia przetargu do uruchomienia poboru opłat minęło ponad 10 lat "- argumentuje minister Piotr Stomma.
Szybciej i efektywniej
Spółki zdynamizują proces budowy dróg - twierdzi minister Stomma. Spółki będą mogły realizować inwestycje drogowe szybciej i efektywniej. Skorzystają bowiem z wykwalifikowanej kadry i sprawnego systemu zarządzania - podkreśla minister.
Spółki przejmą część zadań GDDKiA. Będą mogły na przykład nabywać grunty pod budowę dróg oraz przejąć dokumentację potrzebną do przygotowania inwestycji drogowych.
Spółki będą mogły zawierać także umowy operatorskie z wykonawcą na budowę lub eksploatację drogi. Do spółek takich nie będą jednak mogli przystąpić prywatni inwestorzy - wyjaśnia minister Stomma. W Chorwacji powołano osobne agencje do budowy dróg i autostrad. Obie działają sprawnie, a w cyklu trzyletnim oddają 200 km autostrad
Obawy przedsiębiorców
Przedsiębiorcy są jednak zaniepokojeni pomysłem, że spółki tego rodzaju będą mogły same budować drogi. "Te spółki nie powinny same wykonywać żadnych robót "- uważa prezes Wojciech Malusi. "Powinny zająć się tylko organizacją procesu inwestycji. Jest to rozwiązanie powszechnie Przedsiębiorcy są jednak zaniepokojeni pomysłem, że spółki tego rodzaju będą mogły same budować drogi. praktykowane w innych państwach."
Tymczasem z rządowego projektu taki zakaz nie wynika. Spółka celowa zatem sama będzie mogła budować drogi. Przy tej okazji mogłaby także omijać prawo zamówień publicznych. Może np. powołać w tym celu gospodarstwo pomocnicze.
Projekt ustawy przewiduje finansowanie działalności spółek drogowych ze środków publicznych i funduszy unijnych. Przygotowanie lub realizację przedsięwzięć drogowych spółka sfinansuje w pierwszej kolejności ze środków z budżetu państwa oraz bezzwrotnych środków Unii Europejskiej. Spółka będzie miała dostęp także do środków Krajowego Funduszu Drogowego oraz pożyczek lub kredytów. Skarb Państwa będzie mógł udzielić spółce gwarancji i poręczeń - wyjaśniają urzędnicy w resorcie transportu.
Skąd wziąć pieniądze
Rząd szczególną wagę przykłada do wykorzystania funduszy unijnych. Przez kilka ostatnich lat GDDKiA nie wykorzystała bowiem corocznych środków finansowych przyznanych na realizację inwestycji drogowych.
" W związku z tym istnieje poważne ryzyko niewykorzystania dużej ilości środków finansowych Wśród priorytetów rządu jest budowa autostrady A1, droga ekspresowa S3 i S19 oraz Warszawski Węzeł Drogowy. w ramach funduszy z UE na lata 2007-2013. Spółki będą uprawnione do korzystania ze środków unijnych. Zwiększą tym samym możliwość absorpcji tych środków" - uzasadnia minister.
Liczba spółek będzie uzależniona od ilości inwestycji określonych w programach rządowych. Decydujące znaczenie przypadnie ministrowi transportu; to on decyduje bowiem, jakie inwestycje mają być realizowane oraz jakie są priorytety rozbudowy infrastruktury.
- Wśród priorytetów rządu jest budowa autostrady A1, droga ekspresowa S3 i S19 oraz Warszawski Węzeł Drogowy. Jeśli projekt zostanie wkrótce uchwalony przez Sejm, pierwsza drogowa spółka dla tych celów mogłaby powstać jeszcze w tym roku.