Europejskie uczelnie potrzebują zmian, aby sprostać konkurencji, zwłaszcza ze strony uniwersytetów amerykańskich - uważają autorzy raportu "The Future of European Universities, Renaissance or Decay?" ("Przyszłość europejskich uniwersytetów. Renesans czy upadek?") zaprezentowanego w czwartek na Uniwersytecie Warszawskim.
Raport, przygotowany na zlecenie niezależnego instytutu badawczego Centre for European Reform (Centrum Reform Europejskich), diagnozuje najważniejsze problemy z jakimi borykają się uczelnie na starym kontynencie. Przede wszystkim, jak twierdzą autorzy raportu, niepotrzebnie państwa europejskie rozdrabniają pieniądze na instytucje naukowe i edukacyjne. Lepiej, ich zdaniem, byłoby skoncentrować te fundusze i przeznaczyć je dla rozwoju wybitnych instytucji, które mogą prowadzić nowatorskie badania naukowe lub opracowywać przełomowe technologie.
Ponieważ pieniądze są rozproszone, wskazują autorzy raportu, w Europie prowadzone są obecnie głownie badania uzupełniające już istniejące odkrycia.
"Smutne jest, że w Europie nie udało nam się rozwinąć żadnej nowej gałęzi nauki od wielu dziesięcioleci. Niemal wszystkie przełomy w dziedzinie teleinformatyki, biotechnologii czy fizyki dokonują się obecnie w Stanach Zjednoczonych" - powiedział jeden z autorów raportu, Nick Butler.
Powodem tego, oprócz rozproszenia środków budżetowych na naukę jest, jak wyjaśnił, także niewielki udział prywatnych inwestorów w finansowaniu badań naukowych na uniwersytetach. Jak podkreślił, w USA z budżetu państwa przeznacza się na badania fundusze porównywalne z tymi, które wydaje się na ten cel w UE, drugie tyle jednak uczeni pozyskują od firm i indywidualnych sponsorów. Dzięki temu firmy zyskują wiele nowatorskich rozwiązań, które mogą wykorzystać w swojej działalności.
Uniwersytetom, wbrew pozorom, nie sprzyja też, według niego, ogromna i rosnąca stale w Europie liczba studentów, ponieważ taka masowa edukacja musi być na niższym poziomie niż elitarna. "Trzeba się zastanowić nad tym, czy wszystkim potrzeby jest dyplom uniwersytecki. Dla wielu lepsze byłoby profesjonalne przygotowanie do zawodu" - wyjaśnił Butler.
Jak powiedział minister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Michał Seweryński, uniwersytety w Polsce doczekają się wkrótce zmian. Rząd proponuje bowiem inny system finansowania szkolnictwa wyższego, aby większe pieniądze dostawały uczelnie z lepszymi osiągnięciami, a nie tylko o największej liczbie studentów. Planowana jest też konsolidacja mniejszych instytucji, aby utworzyć duże i silne uniwersytety, zdolne do konkurowania z uczelniami w innych krajach europejskich.
Minister zapewniał, że jego resort pracuje też nad ułatwieniem kontaktów między nauką a biznesem.
Według niego, przewagą polskich najlepszych uniwersytetów jest to, że cieszą się one ogromnym prestiżem społecznym i co roku o jedno miejsce na nich ubiega się kilkunastu absolwentów szkół średnich. Dzięki temu uczelnie mogą wybierać spośród najlepszych i utrzymywać wysoki poziom.
"Uniwersytet w Polsce jest w odbiorze społecznym czymś więcej niż jakakolwiek inna instytucja. Dla wielu ludzi jest on nie tyle miejscem nauki, ile źródłem prawdy. Uniwersytety to dla Polaków nie tylko wspólnoty naukowców czy inżynierów, ale dobrych ludzi" - tłumaczył.(PAP)
ula/ jer/
