W przemówieniu tym Benedykt XVI ustosunkował się do powstałego na tym tle kryzysu w stosunkach Kościoła katolickiego z islamem. Papież zapewnił w nim, że nie zamierzał obrażać muzułmanów. Arabskie tłumaczenie niedzielnego przemówienia ukaże się w numerze "L'Osservatore Romano" z wtorkową datą.
Przed niedzielną modlitwą w Castel Gandolfo papież powiedział"Jestem bardzo zasmucony z powodu reakcji, jakie wywołał krótki fragment mojego przemówienia na Uniwersytecie w Ratyzbonie, uznany za obraźliwy dla wrażliwości wiernych muzułmańskich, gdy tymczasem chodziło o cytat ze średniowiecznego tekstu, który nie wyraża w żaden sposób moich osobistych myśli. W poniedziałek ksiądz kardynał sekretarz stanu ogłosił w związku z tym oświadczenie, w którym wyjaśnił autentyczny sens moich słów. Mam nadzieję, że uspokoi to serca i wyjaśni prawdziwy sens mojego przemówienia, które w całości było zachętą do otwartego i szczerego dialogu przy wielkim wzajemnym poszanowaniu. Takie było znaczenie przemówienia".
Były arcybiskup Paryża, kardynał Jean-Marie Lustiger, określił w poniedziałek jako "nadzwyczaj poważne nieporozumienie" reakcje na uwagi papieża Benedykta XVI na temat wiary, rozumu i przemocy, zawarte w wykładzie wygłoszonym w zeszłym tygodniu w Ratyzbonie.
"Stoimy w obliczu medialnego zjawiska na granicy absurdu. Dla tych, którzy nie czytali całości wykładu, jaki papież przedstawił na uniwersytecie w Ratyzbonie, ta sprawa jest niezrozumiała. I alarmująca" - powiedział w wywiadzie dla dziennika "Le Monde" kardynał Lustiger.
"Nie wierzę, by szczerzy muzułmanie, gdyby byli poinformowani, mogli podpisać się pod podobną falą nienawiści i przemocy. Jest to jak najpoważniejsze nieporozumienie, i nieporozumienie to jest ze szkodą dla islamu - dodał.
Jego zdaniem myśl Benedykta XVI "dociera do samego dna rozstrzygającej kwestii stosunku Zachodu do religii, a zwłaszcza islamu. Zachód ryzykuje, że stanie się całkowicie hermetyczny wobec religii, jeśli rozum świecki pójdzie za własnym rozumieniem. Skutkiem tego będzie dla islamu, na Zachodzie postawa jeszcze bardziej redukująca i bezlitosna".
Kardynał Lustiger ocenił, że "ci, którzy domagają się przeprosin, nie czytali wykładu lub go nie zrozumieli, lub odebrali jako wyzwanie polityczne (...)". Według niego odwoływanie się do tłumu, który ma sądzić za słowa, których nie zrozumiał, czy które nie padły, stanowi zaprzeczenie warunków do dialogu z islamem.
O swym szacunku dla Benedykta XVI zapewnił prezydent Iranu Mahmud Ahmadineżad, komentując wypowiedź papieża na temat islamu, która wywołała ostre protesty w świecie muzułmańskim.
"Jeśli chodzi o sprawę komentarzy papieża (na temat islamu), szanujemy papieża i wszystkich tych, którzy są zainteresowani pokojem i sprawiedliwością" - powiedział Ahmadineżad podczas konferencji prasowej w Caracas.
Wcześniej w poniedziałek agencje doniosły, że wypowiedź Benedykta XVI surowo ocenił najwyższy przywódca duchowo-polityczny Iranu ajatollah Ali Hamenei. Nazwał on słowa papieża "ostatnim ogniwem" w krucjacie przeciwko islamowi.
Jako szkodliwy i obraźliwy wielu muzułmanów odebrało fragment wykładu Benedykta XVI, wygłoszonego podczas jego zeszłotygodniowej pielgrzymki do Niemiec. Słowa papieża wywołały gwałtowne protesty w krajach islamskich na Bliskim Wschodzie jak i ostrą krytykę ze strony europejskich wspólnot muzułmańskich.