W Polsce za niską stopą inwestycji stoi przede wszystkim mały sektor przedsiębiorstw i nadreprezentacja mikroprzedsiębiorstw, których stopa inwestycji jest wyraźnie niższa – wskazuje w raporcie firma doradcza Deloitte. Zdaniem jej ekspertów istotny wzrost stopy inwestycji w skali kraju wymaga przepływu pracowników z najmniejszych firm do rosnących, większych.
A to oznacza to konieczność pogodzenia się z zamknięciem mniej wydajnych podmiotów, dlatego istotnym wyzwaniem jest, by środki z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) nie poszły na konserwację obecnej struktury gospodarki – twierdzi Deloitte.
- Docelowy poziom PKB można traktować jako poziom ambicji, ale służyć temu mają łatwiejszy do oceny wzrost stopy inwestycji do 25 proc. PKB i stopy zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat do 77,3 proc. - informuje Deloitte, dodając, że zapisany w KPO wzrost stopy inwestycji oznaczałby skok Polski z dołu rankingu prawie na sam szczyt.
Mateusz Morawiecki mówi o konieczności wzrostu stopy inwestycji od co najmniej 2016 roku. W 2017 roku wpisał ją w Strategię Odpowiedzialnego Rozwoju, zwaną też planem Morawieckiego.
Na razie Polska boryka się jednak ze spadkiem wskaźnika inwestycji. W roku 2020 miał w Polsce sięgnąć wartości pomiędzy 22 a 25 proc. PKB. Nie sięgnął, chociaż kilka razy otarł się o dolną granicę. W samym 2020 roku koniunktura się załamała i wskaźnik spadł do niecałych 19 i niecałych 20 procent odpowiednio w II i III kwartale. Tymczasem na koniec roku 2017 wynosił on w Polsce 20,36 proc., zeszliśmy więc poniżej poziomu sprzed kilku lat.
Wskaźnik inwestycji spadł jednak nie tylko w Polsce, średnia unijna również spadła do 23,15 i 24,03 w II i III kwartale 2020 roku, choć w IV kwartale 2019 r. sięgała już 25,97 proc. W przeciwieństwie do Polski wciąż jest jednak na wyższym poziomie niż na koniec 2017 roku, kiedy wynosiła 23,02 proc.
Pod względem wskaźnika inwestycji zajmujemy 17. miejsce w Europie
W raporcie Deloitte czytamy również, że realizacja Krajowego Planu Odbudowy ma sprawić, że PKB na mieszkańca Polski, która po uwzględnieniu różnic w sile nabywczej obecnie wynosi 72 proc średniej unijnej, do 2030 roku osiągnie poziom 95 proc.
Jak wskazano w raporcie, pomimo poprawy w ostatnich latach stopa zatrudnienia w Polsce wciąż jest poniżej unijnej średniej, natomiast cel stawiany w KPO obecnie oznaczałby drugą najwyższą stopę zatrudnienia w UE. W warunkach starzenia się społeczeństwa trudno będzie uzyskać tak dobry wynik bez aktywizacji zawodowej osób starszych - i choć w KPO jest mowa o działaniach na to nakierowanych, to pominięty jest temat wieku emerytalnego, w szczególności kobiet.
“Tymczasem w Holandii, gdzie aktywność zawodowa jest najwyższa, wśród kobiet w wieku 60-64 lata pracuje 51,3 proc. kobiet wobec 19,9 proc. w Polsce. Wiek emerytalny dla kobiet w Holandii wynosi 67 lat i ma być stopniowo podnoszony wraz z rosnącą długością życia” - napisano.
Według Deloitte w planie brakuje rzetelnej oceny skutków regulacji. Jest tylko adnotacja, że wpływ planowanych interwencji na wzmocnienie odporności gospodarki i poziom inwestycji zostanie dodany po przeprowadzeniu analizy wpływu. Oznacza to, że selekcja programów została dokonana przed analizą wpływu.
Celem KPO jest odbudowa potencjału rozwojowego gospodarki utraconego w wyniku pandemii oraz wsparcie budowy trwałej konkurencyjności gospodarki i wzrost poziomu życia społeczeństwa w dłuższym horyzoncie. KPO składa się z pięciu komponentów: komponent A to "Odporność i konkurencyjność gospodarki", komponent B to "Zielona Energia i zmniejszenie energochłonności", komponent C to "Transformacja Cyfrowa", komponent D to "Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia", komponent E to "Zielona inteligentna mobilność".
Łącznie w ramach KPO do sierpnia 2026 r. planuje się wydatkowanie całej dostępnej dla Polski sumy dotacji w wysokości 23,9 mld euro.