Dla zdecydowanej większości ludzi na świecie to był dobry rok. Statystycznie są bogatsi i, dzięki rosnącej globalizacji, bezpieczniejsi. Jednak ciężar kosztów ogólnego szczęścia spadł na Irakijczyków, Libańczyków, Sudańczyków, Afgańczków, dla których był to okres prawdziwie tragiczny. Nie ma wątpliwości - końca historii nie widać.
Nie sposób ogarnąć wszystkich wydarzeń na świecie, którymi codziennie dostarczają nam media. Spróbowaliśmy dokonać subiektywnego przeglądu tego, co działo się na świecie w 2006 roku. Kryterium była przede wszystkim waga poszczególnych wydarzeń, ich znaczenie dla przyszłości czytelników naszego portalu.
Dla uproszczenia uwzględniliśmy tylko te obszary, które mają decydujące znaczenie dla światowej polityki i gospodarki: Europę, Ameryki, Azję oraz Bliski i Środkowy Wschód. Osobno wyodrębniliśmy też wydarzenia związane z globalnym terroryzmem, który krajom rozwiniętym udało się skutecznie wyeksportować głównie do Iraku i Afganistanu.
Zamieszki w Budapeszcie trwały też w 50. rocznicę powstania węgierskiego.
| | Europa |
| --- | --- |
| Unia Europejska trwała pogrążona w stagnacji. *Po fiasku wspólnej konstytucji, Bruksela ograniczyła się do administrowania swoim "imperium". Głównym sukcesem było przyjęcie, chociaż Polska stawała okoniem planu budżetowego na lata 2007-2013. Pod koniec roku kraje członkowskie zgodziły się, że proces poszerzenia musi zostać wstrzymany do czasu przeprowadzenia koniecznych reform. Turcja i Chorwacja muszą poczekać. Wysokie ceny surowców pozwoliły za to Rosji prowadzić coraz bardziej zdecydowaną politykę wobec sąsiadów. Był to rok pierwszej od lat koniunktury w największych krajach Europy - Francji i Niemczech. Polityczna plaża sprzyjała rozwojowi gospodarczemu. W głębokim kryzysie pozostają Włochy, które mimo dobrej koniunktury na świecie tkwią w faktycznej stagnacji. Jak na razie prosperity nie przeszkodziły poważne kryzysy polityczne w Europie Środkowej, których symbolem stały się demonstracje na Węgrzech. Inwestorzy są wciąż cierpliwi. W następnym roku inicjatywa na kontynencie ma należeć do UE pod
przywództwem Niemiec, których realna siła polityczna jest dużo większa niż Austrii i Finlandii, pełniących tę funkcję w mijającym roku. | *1 stycznia - Rosja wstrzymuje dostawy gazu na Ukrainę. Przywróci je trzy dni później, ale rok upłynie pod znakiem zdecydowanej gry europejskiego monopolisty. Najdotkliwiej odczuje to Aleksander Łukaszenko. 22 lutego - Z sejfu firmy Securitas skradziono ponad 53 mln funtów. To największa kradzież gotówki w historii Wielkiej Brytanii. 11 marca - Slobodan Miloszević znaleziony w celi w centrum zatrzymań Trybunału Zbrodni Wojennych w byłej Jugosławii w Hadze. Sąd mimo pięcioletniego procesu nie wydał ani jednego wyroku. 19 marca - Mimo sprzeciwu demokratycznej opozycji, "ostatni dyktator Europy" - prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka zostaje wybrany na trzecią kadencję. 22 marca - Euskadi Ta Askatasuna (ETA), organizacja terrorystyczna walcząca o niepodległość Kraju Basków, ogłasza zawieszenie broni. 9 kwietnia i 10 kwietnia – Wybory parlamentarne
we Włoszech. Zwyciężył lewicowy blok Romano Prodiego. Kraju, którego gospodarka ma się najgorzej w UE, nie doczeka się reform. 3 czerwca – Czarnogóra po referendum proklamowała niepodległość. Serbia została spadkobiercą zlikwidowanego państwa Serbia i Czarnogóra. 3 sierpnia – Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko desygnował na premiera Wiktora Janukowycza. Nowy szef rządu wywodzi się z obalonej nomenklatury Leonida Kuczmy, ale jest bardzo popularny we wschodniej rosyjskojęzycznej części kraju. Ma to też pomóc w negocjacjach z Rosją. 12 września - Benedykt XVI wygłasza wygład w Ratyzbonie wykład, w którym zacytował ostrą krytykę islamu. Wywołało to ogromną falę protestów w świecie muzułmańskim. 17 września - Magyar Radio wyemitowało nagranie z narady Węgierskiej Partii Socjalistycznej sprzed czterech miesięcy, gdzie premier Ferenc Gyurcsany przyznał się: "Od dwóch lat kłamaliśmy w dzień i w nocy". Szczere wyznanie wywołało falę antyrządowych protestów, niespotykaną na Węgrzech od upadku
komunizmu. 2 grudnia * - Były premier Włoch Silvio Berlusconi prowadzi w Rzymie 2 miliony demonstrantów, protestujących przeciwko cięciom wydatków socjalnych w przyszłorocznym budżecie rządu lewicowego premiera Romano Prodiego. *28 listopada - Benedykta XVI wbrew obawom o bezpieczeństwo rozpoczyna podróż po Turcji. Chociaż wspiera akcesję kraju do UE, proces integracji Turcji został zawieszony. |
Nikt nie spodziewał się zwycięstwa Demokratów w obu izbach Kongresu.
| | Ameryka |
| --- | --- |
| Największa gospodarka świata rozwijała się, nie tak szybko, jak zwykle w czasach koniunktury, ale stabilnie. Mimo to amerykańskie społeczeństwo jest coraz bardziej niezadowolone z rządów administracji Busha. Główne przyczyny to: rosnące koszty i coraz bardziej nieuchronne fiasko interwencji w Iraku, a także narastający i wciąż nie rozwiązany problem latynoskich imigrantów. Granica z Meksykiem jest coraz bardziej fortyfikowana. Wszystko to razem z serią skandali obyczajowych wśród Republikanów sprawiło, że ich rywale zyskali większość w obu izbach parlamentu. Drugie najpotężniejsze państwo w regionu - Brazylia kontynuuje wojnę z ubóstwem, chodziarz rozwija się w mizernym tempie, to większość obywateli jest zadowolona. Stabilna sytuacja panowała też w Chile i Argentynie. Wenezuelski przywódca Hugo Chavez starał się jak mógł, ale jego kolejne skandale nie przyciągnęły uwagi międzynarodowych mediów. | 9 stycznia - Indeks Dow Jones zamknął się 11 tys. po raz pierwszy od 7 czerwca 2001. Pod koniec roku
będzie bił historyczne rekordy. Świat czeka rok szybkiego wzrostu gospodarczego. 25 marca - Pół miliona Amerykanów, głównie latynoskiego pochodzenia, protestuje na ulicach Los Angeles przeciwko zaostrzeniu federalnego prawa przeciwko nielegalnej imigracji. Manifestacje przetoczą się w maju przez wszystkie większe amerykańskie miasta. 29 kwietnia - *Masowe demonstracje antywojenne w Nowym Jorku w trzecią rocznicę rozpoczęcia wojny w Iraku. Od tego czasu większość społeczeństwa przestała wierzyć w powodzenie interwencji. *3 maja - Amerykański sąd skazuje Zacariasa Moussaouiego, który brał udział w przygotowaniach do zamachów 11 września, na dożywotnie więzienie. 31 lipca - Przed poważną operacją przewodu pokarmowego Fidel Castro oddaje tymczasowo władzę na Kubie swojemu bratu - Raulowi, który rządzi do dziś. Na obalenie reżimu się nie zanosi. 5 września - Wybory w Meksyku wygrywa Felipe Calderón. Jednak jego rywal Andrés Manuel López Obrador z lewicowej Partii Rewolucyjno-Demokratycznej
do dzisiaj nie uznał wyników głosowania. Kraj paraliżują protesty jego zwolenników. 29 października - Luis Inácio Lula da Silva wybrany ponownie prezydentem Brazylii. Naród zadowolony, ale wzrost gospodarki największego kraju regionu będzie niższy niż 3 proc. PKB. *7 listopada - *Demokraci wygrywają wybory obu izb Kongresu i po dwunastu latach odzyskują pełną władzę w parlamencie. Dzień później główny architekt wojny w Iraku - sekretarz obrony Donald Rumsfeld podaje się do dymisji. Zastępuje go były szef CIA Robert Gates. *10 grudnia *- W szpitalu w konsekwencji zawału serca umiera były dyktator Chile 91-letni generał Augusto Pinochet. |
Eksplozja w Bombaju była najbardziej krwawym zamachem terrorystycznym w 2006 roku poza granicami Iraku.
| Zamachy | terrorystyczne |
| --- | --- |
| Udało się nam uniknąć kolejnych zamachów terrorystycznych - to główny argument USA i koalicjantów za wojną z terrorem. Rzeczywiście w USA od 2001 roku i w Europie od 2005 roku nie doszło do takich ataków. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że zachodowi udało się skutecznie wyeksportować terroryzm zagranicę. Głównie do Iraku i Afganistanu. Potwornej tragedii doświadczyli w tym roku też mieszkańcy Indii oraz turyści w Egipcie. Rządy największych mocarstw mogą się też pochwalić spektakularnymi sukcesami w walce z terrorem. Rosjanie zabili czołowego przywódcę czeczeńskich rebeliantów. Wygląda na to, że sytuacja w kaukaskiej republice jest pod kontrolą Rosjan. Z kolei Amerykanom udało się wyeliminować lidera irackiej Al Kaidy. Mimo to przemoc w tym kraju zamiast maleć narasta. Pytanie: Co stanie się, kiedy zachodnie armie, które biorą na siebie gros ataków, wyjadą z Iraku i Afganistanu? | 24 kwietnia – atak terrorystyczny w egipskim kurorcie Dahab. Trzy eksplozje zabiły 30 i raniły ponad 115 osób 7
czerwca – Przywódca irackiej Al-Kaidy Abu Musab al-Zarkawi zginął w nalocie razem z siedmioma współpracownikami. Wielki sukces USA nie poprawił jednak bezpieczeństwa w Iraku. 5 lipca *- Północna Korea wystrzeliła co najmniej siedem testowych rakiet Taepodong-2. Ich zasięg pozwala dotrzeć im do Alaski. *10 lipca – Śmierć czeczeńskiego bojownika i terrorysty Szamila Basajewa, głównego dowódcy rebeliantów. Zginął prawdopodobnie w eksplozji ciężarówki. Według rosyjskiego wywiadu był odpowiedzialny za atak na teatr w Moskwie w 2002 oraz szkołę w Biesłanie w 2004 roku. Zginęło w nich 130 i 344 zakładników. 11 lipca - Seria siedmiu eksplozji w wagonach kolei podmiejskiej w Bombaju. Bomby wybuchły w godzinach szczytu. W zamachu terrorystycznym zginęło 209 osób, 700 zostało rannych. 10 sierpnia *- Londyńska policja aresztuje 21 osób podejrzanych o przygotowywanie zamachów w samolotach lecących do USA. Terroryści mieli wykorzystać bomby w postaci płynów. Na lotniskach na całym świecie wprowadza się
wyjątkowe środki bezpieczeństwa. *23 listopada - W serii ataków bombowych w szyickiej części Bagdadu ginie 215 osób. 257 jest rannych. To najbardziej krwawy atak od początku amerykańskiej interwencji w Iraku w 2003. Według danych ONZ w Iraku ginie średnio 120 osób dziennie. |
Mieszkańcy Bejrutu przyglądają się kraterowi po izraelskim bombardowaniu w lipcu.
| Bliski | i Środkowy Wschód |
| --- | --- |
| Po opuszczeniu przez izraelską armię i osadników Strefy Gazy oraz części Zachodniego Brzegu, wydawało się, że kres konfliktu jest bliżej. Niestety 2006 rok przekreślił te nadzieje. Zaczęło się od wygranej Hamasu w wyborach. Skończyło na wojnie w Libanie, po której obie strony są przegrane. Nawet gorzej działo się w Iraku. Mało kto wierzy już w opanowanie chaosu. To był najgorszy rok od czasu inwazji. Codziennie ginie tam ponad sto osób. Egzekucja Saddama Husajna może jeszcze pogorszyć sytuację. Saudyjczycy postanowili odgrodzić się od niewygodnego sąsiada murem. Obalenie irackiego dyktatora wzmocniło pozycję Iranu, który wyrasta na lokalne mocarstwo. Ostro gra swoim programem atomowym z resztą świata, ale miejmy nadzieję, że są pewne granice, których Iran, który zarabia miliardy na handlu ropą nie może sobie pozwolić przekroczyć. Na razie rok kończy się kolejnym sporem Rada Bezpieczeństwa - Iran. | 4 stycznia –premier Izraela Ariel Szaron zapada w śpiączkę. Rządy obejmuje jego zastępca Ehud Olmert.
Po czterech miesiącach wciąż nieprzytomny Szaron zostaje oficjalny usunięty ze stanowiska. Olmerta czeka burzliwy rok. 25 stycznia Hamas zdobywa większość w wyborach do palestyńskiego parlamentu. 22 lutego - Bomba wysadza w powietrze święty meczet szyitów w Samarze w Iraku. Wydarzenie jest początkiem fali przemocy pomiędzy szyitami i sunnitami. 11 kwietnia - *Prezydent Iranu Mahmud Ahmadineżad ogłasza, że jego kraj wyprodukował kilka gramów wzbogaconego uranu. Rozpoczyna się tzw. irański kryzys atomowy. *28 czerwca - Izrael rozpoczyna operację Letni Deszcz przeciwko bojownikom palestyńskim w Gazie. Bezpośrednią przyczyną było porwanie izraelskiego żołnierza. Celem spacyfikowanie bojowników Hamasu, którzy rakietami ostrzeliwali terytorium Izraela. 12 lipca - *Bojownicy Hezbollahu porwali dwóch żołnierzy.Wybucha wojna między Izraelem a partyzantami na terytorium Libanu. Rozejm ogłoszono po miesiącu. Zginęło 1200 cywilów, około 80 bojowników Hezbollahu, 100 izraelskich żołnierzy i ponad 43
mieszkańców Izraela. *5 listopada - Iracki trybunał w Bagdadzie skazał Saddama Husajna oraz 2 innych działaczy reżimu na karę śmierci przez powieszenie za zbrodnie przeciwko ludzkości których się dopuścili w związku z masakrą 148 szyitów w Dudżail. 15 listopada - *Startuje kanał Al Jazeera English. Poważna konkurencja dla CNN i BBC. Sponsorowany przez emira Kataru Hamada bin Khalifa kanał chce prezentować informacje nie tylko z punktu widzenia kultury zachodu. *21 grudnia - Niespodziewanie na atak serca umiera Saparmurad Nijazow, czyli Turkmenbasza. Od 15 lat twardą ręką rządził Turkmenistanem. 24 grudnia - Rada Bezpieczeństwa ONZ jednogłośnie przegłosowuje sankcje zabraniające Iranowi importu technologii służącej do wzbogacania uranu. W odpowiedzi prezydent Ahmadineżad grozi zerwaniem rozmów. Teheran ogłosił, że puszcza w ruch 3 tys. wirówek w ośrodku nuklearnym w Natanz. Znaczne ilości wzbogaconego uranu mają być gotowe już w lutym. *30 grudnia *- Niespodziewanie Saddam Husajn, chociaż trwa
jego drugi proces w sprawie zbrodni na Kurdach, zostaje stracony. |
Żołnierze z Chin i Indii zwijają drut kolczasty na przejściu granicznym Nathula. Jego otwarcie to symbol zwycięstwa wspólnych interesów nad historycznymi waśniami.
| | Azja |
| --- | --- |
| Galopujący wzrost gospodarczy Chin i Indii to bez wątpienia najważniejsze wydarzenie ostatnich lat. *Rok 2006 był przełomowy dla współpracy obu krajów. Centrum światowej cywilizacji powoli przesuwa się w stronę Azji. Wydaje się, że nowe mocarstwa nie pozwolą, aby procesowi przeszkodziły szaleństwa Kim Dzong Ila, chociaż desperacja i zamknięcie reżimu Korei Płn. przeraża. Pozostaje wiara, że żądni pieniędzy Chińczycy zrobią wszystko, żeby go powstrzymać. Ma w tym im pomóc nowy południowokoreański sekretarz generalny ONZ. Lepiej późno, niż wcale - japońska gospodarka ruszyła. W tym roku "pędziła" w tempie prawie 3 proc., co dla niej jest zawrotną prędkością. Przełomowe jednak jest to, że bank centralny drugiej co do wielkości gospodarki na świecie porzucił w połowie roku politykę zerowych stóp procentowych. | *27 maja – Trzęsienie ziemi na Jawie o sile 6,3 stopni w skali Richtera. Zginęło co najmniej 6 tys. osób. 36 tys. zostało rannych, 1,5 mln straciło domy. 1 lipca - Otwarcie linii kolejowej
łączącej Chiny z Tybetem. To pierwsze połączenie między obydwoma krajami. Tybetańczycy i miłośnicy tego kraju protestują w obawie przed zdominowaniem jego kultury. 6 lipca - Przejście graniczne Nathula między Indiami a Chinami otwarte po 44 latach. Pozostawało zamknięte od czasu wojny chińsko-indyjskiem. To był przełomowy rok dla współpracy gospodarczej i handlowej najludniejszych krajów świata. UE i USA przyglądały się z niepokojem. 9 września *- Korea Północna ogłasza, że przeprowadziła podziemną próbę bomby atomowej. Potwierdzają to Rosyjscy sejsmolodzy. *19 września - *Premier Taliandii Thaskin Shinawatra wprowadził stan wyjątkowy. Armia zbuntowała się i pod wodzą gen. Sonthi Boonyaratglin przejęła władzę w bezkrwawym puczu. Generał obiecał wprowadzenie demokracji w ciągu roku. Zaznaczył jednak, że wtedy jego Rada na rzecz Demokratycznej Reformy przekształci się w stałą Radę Bezpieczeństwa Narodowego. *24 września - Sekretarz szanghajskiej partii komunistycznej, człowiek o największej władzy
w 18-milionowym mieście, został usunięty stanowiska. Zarzuca się mu udział w gigantycznej aferze korupcyjnej w miejskim zakładzie ubezpieczeń społecznych, który obraca aktywami wartymi 1,25 miliarda dolarów. 9 października - Korea Północna dokonuje udanej podziemnej próby nuklearnej, stając się oficjalnie mocarstwem atomowym. 14 grudnia - Szef MSZ Korei Pd. Ban Ki Moon zaprzysiężony na sekretarza generalnego ONZ.* * |